Những tiến bộ
Cuộc bình chọn Doanh nghiệp niêm yết năm 2022 thu hút 557 doanh nghiệp niêm yết trên hai sàn chứng khoán HOSE, HNX, các doanh nghiệp được chia thành các nhóm theo mức vốn hóa lớn, vừa và nhỏ, cạnh tranh ở ba hạng mục giải thưởng là: Báo cáo thường niên - Báo cáo Phát triển bền vững - Quản trị công ty.
Với hạng mục BCTN, nhìn chung, về hình thức, BCTN của những công ty nằm trong nhóm đạt giải năm nay ở cả 3 nhóm vốn hóa đã có sự thay đổi đáng kể so với năm trước. Thang điểm đa số đều đạt tối đa, cho thấy các doanh nghiệp ngày càng đầu tư vào chất lượng báo cáo từ hình thức cho tới bố cục nội dung. Các hình ảnh từ hoạt động sản xuất - kinh doanh, mẫu mã sản phẩm chính và những hình ảnh đặc trưng về thành tựu đạt được trong một năm qua của doanh nghiệp được truyền tải đầy đủ trong BCTN.
Các BCTN nằm trong nhóm tốt vào chung khảo năm nay đều được đánh giá xuất sắc, trình bày đầy đủ, lôi cuốn, khoa học về thông tin, cơ cấu tổ chức hoạt động. Các doanh nghiệp còn đầu tư soạn thảo BCTN bằng tiếng Anh đáp ứng thông lệ tốt, một số doanh nghiệp còn lập báo cáo phát triển bền vững riêng, đồng thời áp dụng chuẩn mực GRI trong lập báo cáo phát triển bền vững…
Một số doanh nghiệp áp dụng các bộ thẻ điểm để tự đánh giá công bố thông tin, đánh giá hiệu quả hoạt động của hội đồng quản trị, ban kiểm soát, ban điều hành và các chương trình phát triển bền vững. Ngoài ra, bằng cách sử dụng mô hình SWOT để đánh giá điểm mạnh, yếu của mình, các doanh nghiệp cũng thực hiện và trình bày cụ thể các phân tích để xác định tiềm lực, cũng như những điểm cần khắc phục để giúp doanh nghiệp ngày càng phát triển, có được chiến lược đúng đắn cho mình trước các tình huống cụ thể trong thực tế.
Đáng chú ý, ở BCTN của các công ty trong nhóm điểm cao năm nay đã ghi nhận một số điểm nổi trội tại hạng mục công bố về danh sách công ty con, công ty liên kết, thông tin về lĩnh vực sản xuất - kinh doanh chính, cùng tỷ lệ sở hữu của doanh nghiệp tại các công ty này. Đồng thời, thông tin rõ ràng về hoạt động hoặc nêu rõ tình hình tài chính, có số liệu cụ thể đã qua kiểm toán tại các công ty con, công ty liên kết. Ngoài ra, có thông tin về các rủi ro có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất - kinh doanh và nêu được các hoạt động quản trị rủi ro, bao gồm chính sách và quy trình quản trị rủi ro, thực tế triển khai tại doanh nghiệp của mình.
Năm 2022 là năm cho thấy được khả năng vượt khó đi lên của các doanh nghiệp sau giãn cách. Các báo cáo của doanh nghiệp lọt Top đầu có các phân tích về tình hình kinh doanh, tài chính đầy đủ, rõ ràng, thông tin có tính thống nhất và kết nối, giúp cổ đông nắm bắt tốt hơn về tình hình tài chính, hoạt động và quản trị của doanh nghiệp.
Các báo cáo này cũng có những phân tích, nhận định đầy đủ và chi tiết những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp từ bối cảnh kinh tế, môi trường và xã hội cả trong nước và quốc tế đến hoạt động sản xuất - kinh doanh, tình hình tài chính và các kế hoạch, mục tiêu chiến lược phát triển ngắn, trung và dài hạn của doanh nghiệp.
Những BCTN nổi trội năm nay còn tiến hành đánh giá, phân tích và đưa ra những số liệu so sánh chỉ tiêu tài chính chủ yếu với các năm trước, minh bạch thông tin về tổng số cổ phần và loại cổ phần đang lưu hành, số lượng cổ phần chuyển nhượng tự do và số lượng cổ phần bị hạn chế chuyển nhượng theo quy định của pháp luật. Cơ cấu cổ đông phân theo các tiêu chí tỷ lệ sở hữu, tình hình thay đổi vốn đầu tư của chủ sở hữu qua các đợt tăng vốn cổ phần, các đợt phát hành chứng khoán khác trong năm, các giao dịch cổ phiếu quỹ đã thực hiện giao dịch trong năm.
Ngoài ra, BCTN năm nay cung cấp đầy đủ, minh bạch thông tin về ban điều hành, hội đồng quản trị, từ tỷ lệ sở hữu cổ phần có quyền biểu quyết và các chứng khoán khác do công ty phát hành, cũng như các chức danh nắm giữ tại các đơn vị khác của từng thành viên hội đồng quản trị.
Báo cáo còn mô tả cụ thể về hệ thống quản trị, khả năng tuân thủ các quy tắc quản trị công ty và điều hành doanh nghiệp, đồng thời đưa ra những nhận định, đánh giá chung của ban điều hành về vị thế, hoạt động của doanh nghiệp so với các doanh nghiệp cùng ngành, trình bày đánh giá việc thực hiện quản trị công ty theo các tiêu chuẩn. Bên cạnh đó, tập trung vào tất cả các lĩnh vực quản trị doanh nghiệp, nhấn mạnh thêm các khía cạnh quản trị tốt hướng đến phát triển bền vững, các nội dung cụ thể đánh giá vai trò và trách nhiệm của hội đồng quản trị trong hoạt động quản trị doanh nghiệp trong năm.
Với báo cáo phát triển bền vững, những doanh nghiệp có BCTN lọt vào chung khảo sẽ được Hội đồng bình chọn xem xét chấm điểm báo cáo phát triển bền vững. Các báo cáo nổi trội năm nay đã có những thông tin công bố chính sách và biện pháp thực hành, mô tả nỗ lực trong việc đảm bảo thực hiện các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường trong quá trình lựa chọn nhà cung cấp, sản xuất cung ứng dịch vụ, các biện pháp xử lý tái chế nguyên vật liệu, tiết kiệm nhiên liệu trong quá trình sản xuất - kinh doanh. Đồng thời, miêu tả cụ thể những biện pháp xử lý nước thải, rác thải và biện pháp giảm thiểu phát thải nhà kính do hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp ra môi trường. Cung cấp thông tin về nỗ lực của doanh nghiệp trong việc phát minh những sáng kiến tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả, có số liệu thống kê minh chứng về hiệu quả đạt được khi áp dụng các sáng kiến này.
Tiêu chuẩn GRI Standard đã được các doanh nghiệp nằm trong Top đạt điểm cao năm nay áp dụng một cách chi tiết nhằm đánh giá những nỗ lực của mình trong hoạt động sản xuất - kinh doanh, song song với việc bảo vệ môi trường. Ngoài ra, một số còn nhấn mạnh việc doanh nghiệp thành lập ủy ban phát triển bền vững thuộc Hội đồng quản trị tham gia quản lý và thực hiện các cam kết về sản xuất có trách nhiệm.
Đại đa số doanh nghiệp có BCTN tốt nhất đều mô tả rõ về các chính sách an sinh xã hội, phúc lợi dành cho người lao động và truyền tải được thông tin về các chính sách hoạt động đầu tư, phát triển cộng đồng. Đồng thời, xây dựng chính sách chiến lược, các mục tiêu phấn đấu phát triển bền vững, môi trường cụ thể của mình.
Một số điểm cần cải thiện
Về phần nội dung báo cáo, bên cạnh các BCTN có đầy đủ tiêu chí thông tin đánh giá, thì một số báo cáo tốt vẫn còn thiếu sót trong việc chưa cung cấp đầy đủ thông tin về các công ty con, công ty liên kết, cùng tình tài chính và tỷ lệ sở hữu tại các công ty này. Một số BCTN chưa thực hiện một cách chi tiết việc phân tích tài chính, chưa cung cấp đầy đủ và phong phú các thông tin cần thiết cho cổ đông.
Một số BCTN còn chưa chú trọng việc thể hiện đầy đủ, phong phú các hoạt động quan hệ với nhà đầu tư trong năm. Nhiều doanh nghiệp chưa thực sự nêu bật cam kết thực hiện quản trị công ty theo các tiêu chuẩn quản trị theo thông lệ tốt, chưa tự đánh giá, thống kê những điểm chưa thực hiện được theo các thông lệ tốt về quản trị công ty và chưa đưa ra kế hoạch cải thiện quản trị công ty hướng đến các thông lệ tốt.
Về các nội dung liên quan đến trách nhiệm doanh nghiệp với môi trường và xã hội, năm 2022 đã ghi nhận sự tăng điểm đáng kể về các nội dung này, tuy nhiên vẫn tồn tại những điểm đáng lưu ý, cần cải thiện cho BCTN các năm tiếp theo.
Cụ thể, cần thông tin về chính sách liên quan tới tác động môi trường của công ty, thông tin nêu rõ người cao nhất chịu trách nhiệm triển khai các chính sách, vấn đề môi trường, công bố các mục tiêu phát triển bền vững và chương trình chính liên quan đến ngắn hạn và trung hạn của công ty.
Các số liệu thống kê về mức năng lượng tiêu thụ trực tiếp và gián tiếp, tổng phát thải khí nhà kính và các biện pháp nhằm giảm thiểu phát thải khí nhà kính, thông tin về hệ thống xử lý nước thải, rác thải ra môi trường.
(*)Trung tâm Nghiên cứu và Hỗ trợ đào tạo quản trị doanh nghiệp, Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia TP.HCM; Thành viên Hội đồng sơ khảo đánh giá báo cáo thường niên, Giải thưởng Doanh nghiệp niêm yết Việt Nam năm 2022
