Dịch vụ bảo hiểm: Khởi nguồn từ những thuyền buôn

Dịch vụ bảo hiểm: Khởi nguồn từ những thuyền buôn

(ĐTCK) Ngày nay, bảo hiểm đã trở thành một dịch vụ không thể thiếu trong đời sống kinh tế - xã hội. Nhưng ít ai biết rằng, bảo hiểm đã manh nha xuất hiện từ thời cổ đại nhằm đáp ứng nhu cầu giảm thiểu rủi ro của các thương nhân trên biển.

Và cùng với sự phát triển của ngành hàng hải, các quy tắc của bảo hiểm hàng hải ngày càng hoàn thiện và làm nền tảng cho các loại hình bảo hiểm khác ra đời.

Trên thế giới, ngành bảo hiểm manh nha xuất hiện ở Babylon, Ai Cập vào khoảng năm 1.700 trước Công nguyên. Trước những rủi ro khó lường xảy ra với các thương thuyền, thương nhân Ai Cập thời bấy giờ đã phát minh ra một phương thức hỗ trợ lẫn nhau, chia sẻ bớt rủi ro, đó là “cho vay mạo hiểm lớn”.

Theo hình thức này, các thương nhân có thể vay một khoản tiền lớn để mua hàng. Trong trường hợp những loại hàng hóa được mua bằng khoản tiền vay nợ gặp rủi ro, bất trắc trong quá trình vận chuyển trên biển (như bão tố hoặc cướp biển), người đi vay sẽ không phải hoàn tiền cho chủ nợ; ngược lại, nếu số hàng này tới bến an toàn, người vay sẽ phải thanh toán với lãi suất từ 40 - 50%. Hình thức này đã được áp dụng trong nhiều thế kỷ và được coi như nguyên tắc bảo hiểm thương mại đầu tiên.

Đến năm 1237, Hội thánh Công giáo đã ban bố lệnh cấm hình thức “cho vay mạo hiểm lớn” vì việc cho vay theo hình thức này đã bị lạm dụng. Từ đây, một hình thức đảm bảo mới dần được hình thành và đây chính là một trong những hình thức chuyển giao rủi ro trong vận tải và bảo hiểm hiện đại.

Các nhóm thương nhân chấp nhận đảm bảo giá trị của con tàu và hàng hóa chuyên chở bằng việc một khoản tiền trả trước cho một ngân hàng, nghiệp vụ này tách rời nghiệp vụ cho vay ngân hàng. Nếu hàng hóa không đến được nơi giao hàng, ngân hàng phải trả cho người được đảm bảo (chủ hàng, chủ tàu) một khoản tiền tương đương với giá trị hàng hóa.

Vào thế kỷ 14, với “Thỏa thuận mua bán” được thiết lập ở Florence, Italia, dịch vụ bảo hiểm chính thức hình thành với sự xuất hiện của thuật ngữ “người bảo hiểm” và “người được bảo hiểm”.

Tại Florence, Italia, người ta còn lưu giữ được bản hợp đồng bảo hiểm hàng hải cổ nhất, ký kết vào ngày 22/4/1329. Ở Pháp, hiện vẫn bảo quản bản hợp đồng bảo hiểm có từ năm 1437 do các nhà bảo hiểm tại Génes, Italia phát hành tại Marseille.

Năm 1310, tại Bruges, hội đồng Bethune đã thành lập một phòng bảo hiểm. Năm 1336, Nhà vua Italia đã ban hành sắc chỉ về vấn đề bảo hiểm. Còn tại Bồ Đào Nha, đất nước có nền hàng hải cực kỳ phát triển, vào nửa cuối thế kỷ thứ 14, vua Ferdinand đã ban sắc lệnh thành lập bảo hiểm tương hỗ bắt buộc đối với tàu buôn có trọng tải trên 500 tấn.

Bảo hiểm hàng hải ở châu Âu phát triển đồng thời với sự phát hiện ra những vùng đất mới ở Ấn Độ Dương và đương nhiên là cả châu Mỹ La-tinh. Việc ban hành các quy tắc bảo hiểm cũng được đẩy nhanh với hàng loạt các sắc lệnh: Sắc lệnh Barcelona được ban hành vào ngày 24/10/1435 (sửa đổi, bổ sung vào các năm 1436, 1458 và 1484); Sắc lệnh của vua Philippe de Bourgogne năm 1458 tại Pháp; Sắc lệnh của vua Phần Lan năm 1563…

Năm 1600, cùng với việc phát triển mạnh mẽ đội thương thuyền tìm kiếm thuộc địa, Nữ hoàng Anh Elizabeth Đệ Nhất đã ký Sắc lệnh ban bố một số nguyên tắc về bảo hiểm hàng hải.

Sau một vụ cháy lớn xảy ra tại Luân - đôn 1666, 6 công ty bảo hiểm hỏa hoạn  được thành lập, xuất hiện thêm một loại hình dịch vụ bảo hiểm mới cho tài sản, con người. Ở Pháp, năm 1686, Công ty Bảo hiểm hỏa hoạn Perier được thành lập và đến năm 1786, Công ty Bảo hiểm Hoàng gia về hỏa hoạn được thành lập.

Năm 1762, sau hơn một thế kỷ phép tính xác suất Pascal ra đời (1659), công ty bảo hiểm nhân thọ đầu tiên được thành lập tại Luân- đôn với tên gọi “Equitable”. Năm 1779, Hoàng đế Anh George V ra sắc lệnh cho phép áp dụng loại bảo hiểm này. Năm 1787, Công ty bảo hiểm nhân thọ Hoàng gia Pháp thành lập.

Luật bảo hiểm đầu tiên trên thế giới được ban hành tại Vương quốc Anh năm 1906 - Marine Insurance Act, có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của ngành bảo hiểm trên thế giới. Ngày 13/7/1930, nước Pháp ban hành Luật về hợp đồng bảo hiểm

Lịch sử bảo hiểm Việt Nam bắt đầu từ những năm 30 của thế kỷ trước. Theo chân người Pháp vào Việt Nam, các đại lý bảo hiểm Pháp đã cung cấp những hợp đồng bảo hiểm hỏa hoạn đầu tiên. Nhưng bảo hiểm chỉ thực sự được biết tới như một tấm lá chắn kinh tế hữu hiệu khi nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường và với sự ra đời của Nghị định 100/CP ngày 18/12/1993 về kinh doanh bảo hiểm. Công ty bảo hiểm đầu tiên của Việt Nam được thành lập vào năm 1964.