Đẩy mạnh việc thoái vốn Nhà nước: Cơ hội không thể bỏ qua

Còn khoảng 16.000 - 17.000 tỷ đồng cần tiếp tục thoái vốn

Ông Nguyễn Trọng Dũng, Phó trưởng ban Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp Trung ương - Văn phòng Chính phủ cho rằng, muốn hội nhập thành công, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế nói chung, của từng doanh nghiệp và sản phẩm nội địa nói riêng phải không ngừng được nâng cao. Để đạt được điều đó, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) được xác định là một trong những giải pháp quan trọng, là nhiệm vụ trọng tâm của quá trình tái cơ cấu nền kinh tế. Trên thực tế, trải qua nhiều năm triển khai thực hiện, cổ phần hóa đã tạo được những cú hích mạnh mẽ không chỉ cho bản thân DN mà cho cả nền kinh tế.

Theo thống kê, năm 1986 có 12.000 DN có 100% vốn Nhà nước, nay chỉ còn 718 DN. Trong giai đoạn 2011 - 2015, 499 DNNN được cổ phần hóa, riêng năm 2015 là 299 DN, nâng tổng số DN đã cổ phần hóa đến nay là 4.500 DN, với nhiều tập đoàn, công ty quy mô lớn. Điểm tích cực là việc xác định giá trị DN đã dần tiến đến theo cơ chế thị trường, các vấn đề tài chính cũng được xử lý tương đối triệt để, giúp DN sau cổ phần hóa có tình hình tài chính lành mạnh.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, trong giai đoạn 2011 - 2015, kế hoạch đặt ra là thoái vốn Nhà nước tại các DN thuộc 26 ngành nghề, kết quả đến thời điểm này đã đạt 40%, còn khoảng 16.000 - 17.000 tỷ đồng cần tiếp tục thoái vốn từ nay đến năm 2020. Bên cạnh đó, đối với các DN đã IPO, theo phương án cổ phần hóa Nhà nước chỉ giữ bình quân 62% vốn, nhưng hiện nay đang nắm giữ 81% do không bán được; bán cho cổ đông chiến lược theo phê duyệt là 17% nay mới bán được 7% và đấu giá ra bên ngoài đạt 9,5% trên tổng cần bán là 16,8%.

Ông Dũng cho biết, theo kế hoạch cổ phần hóa và thoái vốn trong giai đoạn tiếp theo (2016 – 2020), mới đây Thủ tướng đã giao các bộ ban ngành phối hợp để chuẩn bị cho ban hành quyết định mới thay Quyết định 37/2014/QĐ-TTg, trong đó nêu rõ các tiêu chí và danh mục thoái vốn cụ thể, rõ ràng.

Theo đó, đối với doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ 100% trước đây là 19 lĩnh vực, dự thảo sẽ quy định Nhà nước chỉ còn nắm giữ tại 12 lĩnh vực. Trong đó Nhà nước sẽ nắm giữ 100% vốn tại 190 DNNN, chủ yếu nằm trong 3 lĩnh vực là xổ số (63 DN), nhà xuất bản (13 DN) và khai thác thủy lợi (87 DN). Đối với DN mà Nhà nước sẽ giữ 65% vốn trở lên gồm 5 lĩnh vực. Với danh mục Nhà nước nắm giữ từ 50 - 65% vốn có 30 DN; còn lại 108 DN sẽ tiến hành cổ phần hóa, Nhà nước sẽ không nắm giữ hoặc chỉ nắm giữ 36% vốn. 

Chủ trương mới về cổ phần hóa

Tại Hội nghị về thoái vốn nhà nước do Sở Giao dịch Chứng khoán TP. HCM (HOSE) và Tổng Công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) phối hợp tổ chức, ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) cho biết, chủ trương chung của Đảng và Chính phủ là đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn tại DNNN để phát huy hơn nữa sức mạnh DN tư nhân. Theo đó, nhiều chính sách mới đã được ra đời để đẩy mạnh quá trình này, tuy nhiên, việc triển khai các chính sách còn nhiều vấn đề cần tháo gỡ giữa các bộ, ban, ngành và DN.

Ông Hoàng Văn Thu, Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính chia sẻ, Ban soạn thảo đã tiếp nhận các phản hồi từ thị trường và có những sửa đổi phù hợp với thực tế hơn. Chẳng hạn, về tranh luận nên giữ hay không giữ việc bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược, theo ông Thu, mục tiêu chính của cổ phần hóa, thoái bớt vốn tại DNNN chủ yếu là để nâng cao năng lực quản trị, hiệu quả hoạt động kinh doanh của DN nên cần có cổ đông chiến lược song hành. Tuy nhiên, quy định mới sẽ bổ sung điểm: nếu chỉ có 1 nhà đầu tư chiến lược đăng ký mua thì chuyển sang bán công khai để nâng cao tính minh bạch.

Đối với chi phí thực hiện cổ phần hóa, theo quy định mới sẽ không giới hạn chi phí và giao cho cơ quan tiêu chuẩn cổ phần hóa quyết định mức chi tiêu cụ thể, đồng thời phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, tạo sự chủ động cho DN. Đối với nguyên tắc kế thừa (xuất hiện tình huống tài sản thừa - thiếu trong quá trình chuyển đổi), bổ sung thêm kế thừa toàn bộ quyền và lợi ích hợp pháp, chịu trách nhiệm về các khỏan nợ, gồm cả nợ thuế.

Đặc biệt, đối với nội dung xác định giá trị DN, quy định mới đặt ra yêu cầu cao hơn, thắt chặt điều kiện để nâng cao chất lượng định giá khi lựa chọn các đơn vị tư vấn, bởi có nhiều trường hợp thực tế, giá trị do đơn vị tư vấn xác định và sau khi rà soát có sự khác biệt. Có quan điểm cho rằng, nên cho phép tổ chức nước ngoài tham gia định giá giá trị DN, tuy nhiên, do có sự khác nhau về phương pháp xác định, quy trình định giá nên Ban soạn thảo đã mở ra hướng cho tổ chức nước ngoài tham gia nhưng cần đáp ứng một số tiêu chí để thống nhất.

Đối với việc xác định giá trị tài sản vô hình, những tài sản đã hết khấu hao và thu hồi đủ vốn mà DN cổ phần hóa vẫn tiếp tục sử dụng thì phải xác định lại giá trị như tài sản cố định hữu hình. Đối với xác định giá trị vốn đầu tư tại DN, vốn góp tại công ty cổ phần đã đăng ký giao dịch UPCoM mà không có giao dịch trong 30 phiên trước thời điểm xác định giá trị DN thì được xác định như đối với khoản đầu tư của DN cổ phần hóa tại các DN khác (theo phương pháp vốn chủ sở hữu).

Đối với quản lý tiền thu cổ phần hóa, trước đây, DNNN cổ phần hóa phải mở tài khoản phong tỏa nhưng thực tế, việc này khiến các DN gặp khó, không linh hoạt trong việc sử dụng dòng tiền. Do đó, quy định này sẽ bị bỏ, sau thời hạn đấu giá, tiền thu cổ phần hóa chuyển về DN và DN tự kê khai số tiền, cũng như quyết toán cổ phần hóa.