Thanh khoản thị trường gần đây giảm mạnh, thể hiện sự thận trọng cao độ trong giao dịch của nhà đầu tư. Ông có thể lý giải tình trạng này?
Nếu giải thích theo phân tích cơ bản thì ngoài nguyên nhân đến từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục tăng lãi suất mà nhiều người đã nói, những nhà đầu tư lớn hiện nay chưa dám giải ngân mạnh bởi nền tảng cơ bản chưa ủng hộ cho việc thị trường tăng ngay trong quý I/2023.
Kết quả kinh doanh quý IV/2022 vừa qua cho thấy bức tranh khá ảm đạm, giảm 30% so với cùng kỳ và kết quả quý I/2023 được dự báo còn tệ hơn, nên định giá P/E sau khi cập nhật kết quả kinh doanh sẽ bị đẩy lên. Trong khi đó, những người cầm cổ phiếu chưa có lý do để bán tháo với khối lượng lớn, bởi định giá xét theo P/B đang ở mức khá hấp dẫn.
VN-Index có khả năng tạo đáy trong 1 - 2,5 tháng tới, sau đó diễn biến tích cực trở lại.
Nhìn chung, người cầm tiền có góc nhìn tăng trưởng nên chưa xuống tiền do P/E dự phóng sẽ cao, trong khi người cầm cổ phiếu có góc nhìn tài sản nên chưa bán mạnh khi mà P/B đang ở mức thấp (giảm từ mức 2,9 trong năm 2021 về 1,6 hiện nay). Cung ít gặp cầu ít đã tạo nên tình trạng thanh khoản thấp.
Nhìn theo góc độ thị trường, Việt Nam đang là thị trường cận biên nên chưa có sự tăng trưởng ổn định.
VN-Index trải qua nhiều năm vẫn chỉ dao động quanh ngưỡng 1.200 điểm mà không bứt phá lên được (đầu năm 2022 đạt trên 1.500 điểm, nhưng hiện giảm còn gần 1.000 điểm) nên có tính đầu cơ rất cao, nhiều tổ chức chuyên nghiệp đầu tư dài hạn bị thất bại tại thị trường Việt Nam. Do tính đầu cơ cao nên dòng tiền vào rất nhanh và rút ra rất nhanh.
Các năm trước đây, khi hưởng lợi từ dòng tiền rẻ, nhiều người tham gia thị trường chứng khoán và sử dụng giao dịch ký quỹ (margin) ở mức cao nên thanh khoản tăng vọt. Đến nay, khi mất lợi thế tiền rẻ, dòng tiền đầu cơ rút ra khỏi thị trường, dư nợ margin giảm 50% so với đỉnh. Dòng tiền còn lại tham gia trên thị trường chỉ là số ít nhà đầu tư dài hạn và những nhà đầu cơ nhỏ lẻ cố “lướt sóng” nhằm tìm kiếm lợi nhuận trong ngắn hạn để gỡ thua lỗ, nên thanh khoản đương nhiên sụt giảm.
Thế còn nhìn ở góc độ kỹ thuật, việc hụt thanh khoản được nhìn nhận như thế nào?
Nếu giải thích theo phân tích kỹ thuật, tôi nhận thấy rất rõ VN-Index đã hoàn thành 1 chu kỳ 22 năm kéo dài từ năm 2000 đến tháng 11/2022 và thị trường có khả năng sẽ bước vào xu hướng tăng (Uptrend) lớn, kéo dài hàng chục năm tiếp theo. Uptrend lớn này đã tạo đáy 1 thành công tại 873 điểm vào ngày 16/11/2022 và VN-Index đang trong quá trình tạo đáy 2, có thể 1 - 2,5 tháng nữa mới hoàn thành.
Thanh khoản hiện nay cạn dần là một trong những dấu hiệu cho thấy kịch bản tạo đáy 2 dài hạn của tôi đang có xác suất thành công cao. Nếu như thanh khoản ở giai đoạn này trở đi mà cao và giá cổ phiếu giảm thì VN-Index có nguy cơ sẽ tạo đáy sâu hơn. Nhưng thị trường đang giảm điểm với thanh khoản sụt giảm, đó lại trở thành một dấu hiệu tích cực cho việc tạo đáy dài hạn thứ hai.
Nói tóm lại, thanh khoản thấp là do thị trường đang trong quá trình tạo đáy dài hạn thứ hai, chuẩn bị cho giai đoạn Uptrend cuối năm.
Ông cho rằng, một vài tháng tới là thời gian hợp lý để bắt đáy?
Với bức tranh giao dịch ảm đạm như hiện nay, tôi cho rằng, đó chính là dấu hiệu để thị trường tạo đáy dài hạn thứ hai. Nếu như giá xuống và kèm thanh khoản cao thì tôi lại lo ngại, vì đó là dấu hiệu của việc VN-Index có nguy cơ sẽ thủng đáy cũ (873 điểm). Nhưng thanh khoản thấp đang ủng hộ cho quan điểm vùng đáy của một chu kỳ lớn dần được thiết lập.
Theo phân tích của tôi, đáy dài hạn thứ hai có khả năng cao sẽ tạo xong khi mùa công bố báo cáo tài chính quý I/2023 kết thúc, với kết quả rất xấu, nhưng giá cổ phiếu giảm ít và thanh khoản cạn kiệt. Sau đó, thị trường sẽ có xu hướng tích cực cho đến cuối năm.
Có ý kiến cho rằng, việc dự báo chỉ số thị trường tăng hay giảm không còn quan trọng bằng việc chọn nắm giữ cổ phiếu nào. Quan điểm của ông về vấn đề này ra sao?
Thực tế tại thị trường Việt Nam cho thấy, khi VN-Index vào Uptrend trung và dài hạn thì trên 90% cổ phiếu tăng giá, còn khi thị trường có xu hướng giảm (Downtrend) trung và dài hạn thì trên 90% cổ phiếu giảm giá, nên việc nắm giữ cổ phiếu khi thị trường Downtrend sẽ khiến hầu hết nhà đầu tư thua lỗ.
Theo góc nhìn cá nhân tôi thì cách nói đó chỉ phù hợp với những nhà đầu tư giá trị, dài hạn, theo phương pháp tích sản (mỗi khi có tiền nhàn rỗi thì trích ra một phần nhỏ để tích lũy dần cổ phiếu, không cần quan tâm tới chỉ số).
Hiện tại, đây là cơ hội để họ mua vào dần cổ phiếu mỗi khi xuất hiện các phiên giảm giá mạnh, nhất là khi VN-Index dao động quanh ngưỡng 1.000 điểm. Lưu ý, nhà đầu tư nên giải ngân chậm rãi và chia nhỏ các phần đầu tư, vì thị trường khó có thể thể tăng mạnh được ngay. Còn với nhà đầu cơ theo xu thế và đầu tư quy mô lớn thì vẫn nên cầm tiền đứng ngoài thị trường, nếu vội vàng giải ngân sẽ dễ bị thua lỗ, kể cả cổ phiếu có tính thanh khoản cao.
Thị trường cơ sở giảm điểm khiến một số nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội ở kênh phái sinh, nhưng đa số đều thua lỗ. Lựa chọn đầu tư vào chứng khoán phái sinh ở thời điểm hiện tại cần lưu ý điều gì, theo ông?
Tôi cho rằng, hợp đồng tương lai chỉ số VN30 cũng là sản phẩm đáng quan tâm. Nhà đầu tư có thể mở vị thế bán hợp đồng tương lai để phòng vệ cho vị thế cơ sở khi thị trường cơ sở có xu hướng giảm, nhưng số lượng nhóm này rất ít. Phần lớn giá trị giao dịch trên sàn chứng khoán phái sinh là do nhóm đầu cơ thực hiện, nhằm kiếm lợi nhuận thông qua chênh lệch giá từ việc mua - bán, bán - mua ngay trong phiên.
Bản thân tôi từng kiếm được nhiều tiền từ đầu cơ phái sinh, nhưng cũng mất rất nhiều từ hoạt động này, nên hiểu rất rõ rằng, đây là một thị trường có mức độ rủi ro cao, chỉ phù hợp với những nhà đầu cơ có mức độ chấp nhận rủi ro cao, có khả năng bám sát thị trường, quyết đoán, kỷ luật, tâm lý vững vàng và am hiểu phân tích kỹ thuật, tâm lý thị trường.
Ngay cả khi có đầy đủ những yếu tố trên thì cũng không nên sử dụng quá 10% giá trị tài sản ròng đối với người bình thường và 20% đối với người có mức độ chấp nhận rủi ro cao để giao dịch phái sinh. Nếu không đảm bảo những yếu tố trên thì khả năng rất cao là nhà đầu tư sẽ sớm bị đào thải khỏi thị trường, bất kể là Uptrend hay Downtrend.
