Theo nhận xét của Sở GDCK TP. HCM và Sở GDCK Hà Nội, chất lượng BCTN mà các DN thực hiện năm 2012 (trao giải năm 2013) phân hóa rõ nét hơn mọi năm, nhưng nhóm 103 DN được chọn vào vòng chung khảo có số điểm sơ khảo (64,3/100 điểm) cao hơn những mùa chấm trước đó.
Đổi mới từ hội đồng
Đối mặt với một năm 2012 kinh doanh quá khó khăn, rất nhiều DN, đặc biệt là các DN niêm yết trên Sở GDCK Hà Nội đã có sự thay đổi lớn: thay vì làm BCTN bằng bản in, nhiều DN đã chuyển sang làm hoàn toàn bằng bản file để tiết kiệm chi phí. Thực tế này khiến công tác chấm BCTN năm nay khác biệt so với mọi năm, Ban tổ chức phải chuẩn bị thêm hàng chục máy tính để giúp Hội đồng chấm báo cáo theo cả 2 phương thức, chấm trên bản giấy và bản file của DN để đảm bảo rằng, tất cả các DN niêm yết được đối xử bình đẳng trong cách chọn lựa và trao giải BCTN năm nay.
Theo phân công của Chủ tịch Hội đồng bình chọn Phan Thị Tường Tâm, các thành viên Hội đồng chia làm 3 nhóm chấm, trong đó nhóm chấm chất lượng thông tin tài chính được giao đặc trách cho nhóm thầy Thơ (gồm ông Trần Ngọc Thơ, Trưởng khoa Tài chính doanh nghiệp, Trường Đại học Kinh tế, TP. HCM; ông Đặng Văn Thanh, Chủ tịch Hội kế toán kiểm toán Việt Nam và bà Nguyễn Hương Nga, Giám đốc toàn quốc quản lý rủi ro tín dụng ANZ). Phần chấm khối thông tin chung và hình thức trình bày do nhóm chị Tâm (gồm chị Phan Thị Tường Tâm, Tổng giám đốc HOSE; chị Nguyễn Thị Hoàng Lan, Phó tổng giám đốc HNX và tôi - đại diện Báo Đầu tư Chứng khoán) thực hiện.
Điểm mới trong Hội đồng năm nay là có một nhóm riêng chấm thông tin về quản trị DN trong BCTN, bởi Thông tư 52/2012/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định, bắt đầu từ năm 2013, BCTN của DN phải có nhiều quy chuẩn thông tin về quản trị. Đại diện cho nhóm chấm mới này là chị Nguyễn Nguyệt Anh, đến từ Tổ chức tài chính quốc tế (IFC), cùng với chị Trần Anh Đào, Phó tổng giám đốc HOSE và chị Hồ Phương Tú, Phó giám đốc Phòng Quan hệ công chúng HNX. Riêng phần chấm báo cáo phát triển bền vững, vì đây là một giải thưởng hoàn toàn mới, nên trong số hơn 100 BCTN vào chung khảo năm nay, chỉ có 35 BCTN được chọn chấm giải này. Một hội đồng riêng do các chuyên gia đến từ IFC, PwC, ACCA và một số chuyên gia độc lập phụ trách phần chấm này, nhằm đảm bảo tính chuẩn mực, khách quan và trung thực cao nhất của việc xét trao giải.
Đổi mới từ doanh nghiệp
Phần thẩm định thông tin trong các BCTN theo Thông tư 52 và những tiêu chuẩn khắt khe của Cuộc bình chọn chiếm gần hết 2 ngày làm việc của Hội đồng. Dù phải làm việc liên tục và ngày nào cũng kéo dài đến trên 7h tối, nhưng niềm vui của Hội đồng như được nhân lên mỗi khi đọc được một BCTN xuất sắc. Chấm chi tiết và có điều kiện so sánh BCTN của hơn 100 DN vào chung khảo năm nay mới thấy, vượt qua khó khăn, nhiều DN vẫn dành tâm huyết làm BCTN tốt hơn các năm trước. Tập đoàn Bảo Việt ngoài việc đạt điểm cao nhất trong các phần chấm cơ bản BCTN năm nay, còn là DN làm tốt báo cáo phát triển bền vững và là một trong số ít DN thực hiện kế toán theo chuẩn mực kế toán quốc tế.
Điểm gây ấn tượng trong mùa BCTN năm nay là việc nhiều DN lần đầu tiên công bố thông điệp chung của Chủ tịch HĐQT và Tổng giám đốc, thể hiện sự gắn bó, chia sẻ và hợp tác cao nhất trong hoạt động quản trị và điều hành. Vietcombank, Eximbank, Đạm Phú Mỹ, Comeco… là những DN chọn cách thể hiện mới mẻ này. Tại một số DN khác (MBbank), tuy có riêng thông điệp của Chủ tịch HĐQT, nhưng hình ảnh Chủ tịch HĐQT với cái bắt tay thật chặt vị Tổng giám đốc đã thể hiện sự gắn bó, sự quyết tâm và nhất quán trong điều hành DN để vượt qua khó khăn, nhằm thực hiện các mục tiêu chiến lược. Môi trường kinh doanh khó khăn khiến tầm nhìn, trí tuệ và sự quyết liệt thực thi chiến lược kinh doanh dường như được thể hiện rõ nét hơn trong thông điệp của nhiều Chủ tịch HĐQT. FPT, Dược Hậu Giang, HBC, Thủ Đức House… là những báo cáo gây ấn tượng đẹp với người đọc ngay từ những trang đầu tiên, bởi cách tư duy khác biệt, sự tự tin và quyết tâm chiến thắng của người đứng đầu.
Trong khó khăn, văn hóa kinh doanh là một nội dung được nhiều báo cáo thể hiện như nguồn sức mạnh tinh thần từ nội lực DN. Đọc BCTN của Traphaco để thấy, từ một tổ sản xuất thuộc công ty y tế đường sắt ra đời trong bom đạn năm 72, sau 40 năm trở thành DN giữ vị trí số 1 về đông dược tại Việt Nam là lời chia sẻ của người lãnh đạo: “Trong khó khăn mới thấy được giá trị của văn hóa hợp tác, chia sẻ, cam kết và thực hiện cam kết” (Chủ tịch Vũ Thị Thuận). Cũng từ nền tảng văn hóa 10 chữ T (Trung thực - Trung thành - Tận tụy - Trí tuệ - Thân thiện) mà Tôn Hoa Sen từ một DN quy mô vốn 30 tỷ đồng, sau 11 năm đã trở thành một trong những tập đoàn xuất khẩu tôn mạ hàng đầu Đông Nam Á…
Đọc BCTN năm nay còn thấy nhiều gương mặt lãnh đạo trẻ nhưng có tầm nhìn không kém phần sắc sảo trong vai trò người đứng đầu. Chủ tịch ACB Trần Hùng Huy viết: “Bài học từ những gì trong quá khứ nhắc nhở ACB phải giữ gìn 3 điều quan trọng: chất lượng phục vụ khách hàng; hiệu quả hoạt động và thông lệ quản trị doanh nghiệp tốt nhất. Hiệu quả cao phải là tổng hòa của tăng trưởng bền vững, quản lý chuyên nghiệp, thu nhập chính đáng và hiệu quả hợp lý”. Một gương mặt lãnh đạo trẻ khác, Tổng giám đốc Đạm Phú Mỹ Cao Hoài Dương không ngại bộc bạch: Đối với Đạm Phú Mỹ, thách thức lớn nhất đang chờ phía trước là cuộc cạnh tranh quyết liệt trên thương trường khi các nhà máy mới xây dựng bắt đầu hoạt động. Điều này đã được dự báo từ trước, nhưng chỉ thật sự trở thành hiện thực từ năm 2013 và đây sẽ là năm khó khăn hơn nhiều so với giai đoạn trước đó”. Trong bối cảnh đó, Đạm Phú Mỹ vẫn cam kết và quyết tâm hoàn thành vượt mức kế hoạch kinh doanh 2013 đã đặt ra.
Có lẽ, điểm tạo nên sự đồng cảm sâu sắc hơn cả với nhiều thành viên Hội đồng bình chọn BCTN năm nay là phần thông tin về thù lao của HĐQT, Ban Kiểm soát. Dù còn nhiều DN chưa công bố rõ thông tin này (Thông tư 52 yêu cầu DN phải công bố), nhưng cũng có không ít DN, HĐQT, Ban Kiểm soát đã công khai không nhận thù lao trong năm 2012 để chia sẻ khó khăn chung với DN và sẵn sàng chấp nhận mức thưởng/phạt theo kết quả kinh doanh thực tế.
Một số DN (Imexpharm, Gỗ Trường Thành…) nhân việc làm BCTN đã bày tỏ đến cổ đông, bạn đọc những thông tin thực về các vụ việc phức tạp mà DN phải đối mặt. Đây cũng là dịp để người đứng đầu DN thể hiện sự chính trực, chân thành với cổ đông, nhà đầu tư, bởi không có một sản phẩm thông tin nào của DN trong năm lại đủ nội dung, ý nghĩa và được quan tâm nhiều như ấn bản BCTN.
Giữ niềm tin bằng sự minh bạch
Nhìn tổng thể, 50 DN có BCTN tốt nhất được chọn trao giải năm nay là các DN thực sự chăm chút cho ấn phẩm của mình. Nhiều thành viên Hội đồng đã không khỏi bất ngờ khi cầm trên tay những báo cáo ấn tượng, có ý tưởng xuyên suốt, trình bày mạch lạc, ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu, sử dụng biều đồ, hình ảnh một cách chuẩn mực như BCTN của Sacombank, Vietcombank, BVH, PVDrilling, SSI, Vingroup, Eximbank, FPT… Phần thông tin tài chính và thông tin về quản trị, do có bảng điểm quy định chi tiết đến từng đơn vị (1 điểm), nên những DN đạt điểm cao trong phần này như Vinamilk, BVH, Dược Hậu Giang, Đạm Phú Mỹ, Immexpharm, Vietinbank, LDP (điểm cao phần thông tin quản trị) hay Nhựa Bình Minh, BVS, PVDrilling, HCM… (điểm cao phần thông tin tài chính) là rất đáng trân trọng. Đây là những DN nghiêm túc nhất trong việc thực thi BCTN theo quy chuẩn của quy định pháp quy mới (Thông tư 52/TT-BTC), đồng thời cũng là những DN tôn trọng cổ đông, đối tác, nhà đầu tư và toàn thị trường, thông qua việc làm tốt một ấn bản về chính mình một cách chuyên nghiệp, minh bạch và chuẩn mực.
Bên cạnh 50 DN làm BCTN tốt nhất, điểm xám màu trong mùa chấm BCTN năm nay là dường như có nhiều hơn số lượng DN làm BCTN một cách đối phó. Khó khăn của môi trường kinh doanh có lẽ là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất khiến nhiều DN thua lỗ không nhiệt tâm và không dành nguồn lực cho việc làm một BCTN tốt. Tuy nhiên, khép lại bài viết này, xin nhắc lại lời của Dominic Scriven, Tổng giám đốc Công ty Quản lý quỹ Dragon Capital - Nhà tài trợ độc quyền cho Cuộc bình chọn BCTN kể từ năm 2008 rằng: Càng khó khăn, thông tin minh bạch càng có giá trị. Chỉ khi nhà đầu tư hiểu nhiều hơn, hiểu sâu hơn về tình hình tài chính, quản trị của DN thì khi đó mới có thể tạo dựng được niềm tin, sự chia sẻ, đồng hành cùng DN trên chặng đường dài.
Nhìn lại chặng đường 6 năm tổ chức Cuộc bình chọn BCTN đến nay có thể thấy, những DN làm tốt nhất BCTN là những DN giữ niềm tin lớn nhất trên TTCK - họ đầu tư cho sự minh bạch, chuẩn mực, chuyên nghiệp để gặt hái được niềm tự hào, sự trung thành và những giá trị đích thực mà cổ đông, thị trường trao tặng.
