Ông có thể chia sẻ rõ hơn về vai trò của nhà tạo lập thị trường, cụ thể là với chứng chỉ quỹ ETF VN30 được giao dịch tại thị trường Hàn Quốc cách đây 2 năm và mới đây là giao dịch tại Thái Lan?
Chúng tôi tham gia tạo lập thị trường cho chứng chỉ quỹ ETF VN30 do CTCP Quản lý quỹ đầu tư Việt Nam (VFM) quản lý ngay từ đầu. Sản phẩm này giai đoạn đầu gần như không thu hút được nhà đầu tư trong nước, mà chủ yếu là nhà đầu tư nước ngoài giao dịch. Sau này, chứng chỉ ETF VN30 đã được giao dịch tại Hàn Quốc và mới đây là Thái Lan, chứng tỏ ETF VN30 đã đáp ứng được tiêu chí đầu tư của các thị trường này, trong đó có tiêu chí về thanh khoản.
Ông Trịnh Hoài Giang.
Vai trò của nhà tạo lập thị trường là đảm bảo thanh khoản cho chứng chỉ quỹ. Đối với nhà đầu tư, khi đầu tư vào một công cụ tài chính, họ sợ nhất là mất thanh khoản. Khi có công ty chứng khoán uy tín tham gia trong vai trò tạo lập thị trường, đảm bảo thanh khoản thì nhà đầu tư có thêm lòng tin vào sản phẩm và yên tâm đầu tư.
Hiện nay, 2/3 khối lượng giao dịch hàng ngày của chứng chỉ quỹ ETF VN30 là của khối ngoại so với tỷ lệ 100% của năm ngoái, điều này chứng tỏ sản phẩm đã dần được các nhà đầu tư trong nước đón nhận. Thanh khoản của chứng chỉ quỹ ETF VN30 tăng lên qua các năm và thanh khoản đang đạt mức trung bình là 1 triệu chứng chỉ quỹ mỗi ngày, nằm trong Top 50 mã chứng khoán có thanh khoản cao nhất thị trường.
Sắp tới, HSC sẽ tham gia tạo lập thị trường cho các sản phẩm nào?
Chúng tôi đang nghiên cứu tham gia tạo lập thị trường cho trái phiếu doanh nghiệp, sản phẩm chứng quyền - Covered Warrant do chính HSC phát hành. Chúng tôi cũng dự kiến tham gia tạo lập thị trường cho một số chứng chỉ quỹ của công ty quản lý quỹ khác .
Từ kinh nghiệm tạo lập thị trường cho chứng chỉ quỹ ETF VN 30, theo ông, làm thế nào để các sản phẩm mới phát triển nhanh nhất, thu hút được nhà đầu tư?
Sản phẩm mới trên thị trường chứng khoán có đặc thù là ít được biến đến, thanh khoản thấp. Vì thế, vai trò của nhà tạo lập thị trường là đảm bảo thanh khoản cho sản phẩm, khi có người mua thì có người bán và ngược lại. Thanh khoản được đảm bảo mới thu hút được nhà đầu tư và nhà phát hành mới bán được sản phẩm. Công ty chứng khoán tham gia tạo lập thị trường thu được chênh lệnh giá mua bán, nhưng được hưởng lợi nhất chính là đơn vị phát hành.
Đơn vị phát hành có thể là doanh nghiệp phát hành cổ phiếu, trái phiếu, sở giao dịch phát hành hợp đồng tương lai, công ty chứng khoán phát hành Covered Warrant.
Mục đích của tạo lập thị trường là để nhà phát hành có thể phát hành được nhiều sản phẩm, thêm nhiều công cụ tài chính cho thị trường. Vì vậy, càng nhiều nhà tạo lập thị trường thì sản phẩm càng phát triển mạnh mẽ, sớm được thị trường chấp nhận.
Từ kinh nghiệm triển khai ETF VN30, có thể thấy, mỗi sản phẩm đều là một kênh dẫn vốn hiệu quả cho thị trường. Chứng chỉ quỹ ETF VN30 là sản phẩm đại diện cho xu hướng đầu tư mới, đầu tư thụ động đang rất phát triển trên thế giới trong khoảng 10 năm trở lại đây.
Tại thị trường chứng khoán Việt Nam, chỉ số VN30 dần được nhà đầu tư chấp nhận với khối lượng chứng chỉ quỹ ngày càng tăng. Hiện nay, quỹ ETF VN30 có 276 triệu chứng chỉ quỹ trị giá hơn 4.000 tỷ đồng, trong đó phần lớn là vốn huy động ở nước ngoài.
Tới đây, công ty quản lý quỹ sẽ tiếp tục giới thiệu sản phẩm ETF VN30 ở các thị trường khác như Đài Loan, Nhật Bản… thì đây sẽ tiếp tục là kênh dẫn vốn hiệu quả cho thị trường. Trong thời gian không xa, ETF VN30 có thể lọt vào Top 10 cổ phiếu thanh khoản cao nhất thị trường bởi xu hướng đầu tư thụ động đang phát triển rất mạnh.
Nếu thị trường chứng khoán Việt Nam có thêm nhiều sản phẩm mới, được tạo lập thị trường tốt thì thanh khoản của thị trường sẽ tiếp tục cải thiện, giá trị giao dịch thị trường tăng lên và huy động vốn của các tổ chức phát hành sẽ tốt hơn trước nhiều.
Vì vậy, HSC mong muốn những trở ngại cho hoạt động tạo lập thị trường được giải quyết để hoạt động tạo lập thị trường phát triển mạnh hơn ở thị trường chứng khoán Việt Nam.
Đó là những trở ngại nào, thưa ông? Có phải vì những trở ngại đó mà đến nay, chỉ có HSC tham gia tạo lập thị trường cho sản phẩm ETF VN30?
Kỹ thuật tạo lập thị trường khá phức tạp, tạo lập thị trường luôn đi kèm với nghiệp vụ hedging (rào rủi ro) nên không phải công ty nào cũng làm được hiệu quả, trong khi quy mô thị trường còn nhỏ.
Nhưng hai rào cản lớn nhất với hoạt động tạo lập thị trường là chi phí lớn và quy trình hỗ trợ hoạt động tạo lập thị trường ở Việt Nam chưa có.
Ví dụ, nhà tạo lập thị trường cần vay chứng khoán để bán, nhưng quy trình hoán đổi rất khó khăn, mất thời gian, làm được thì chi phí cao. Tài khoản tạo lập thị trường cần tách riêng tài khoản tự doanh vì đây là hai hoạt động độc lập, nhưng hệ thống giao dịch hiện nay không chấp nhận nên công ty chứng khoán gặp khó khăn trong giao dịch.
Theo tôi, Trung tâm Lưu ký chứng khoán và các sở giao dịch cần có cơ chế hỗ trợ việc phát triển các nhà tạo lập thị trường, phải làm sao giảm được chi phí tạo lập thị trường để nhiều công ty có thể tham gia với chất lượng ổn định.
Việc sửa đổi, cải thiện quy trình vay mượn chứng khoán, cơ chế làm hedging cần sự thấu hiểu của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Trung tâm Lưu ký chứng khoán và các cơ quan xây dựng pháp luật liên quan. Nếu làm được điều này, tôi tin thị trường sẽ phong phú, phát triển hơn rất nhiều.
Hoạt động tạo lập thị trường ở các nước phát triển ra sao, thưa ông?
Tại các thị trường phát triển, hoạt động tạo lập thị trường có thể chiếm từ 1/3 đến 1/4 doanh thu của hoạt động tự doanh, nhưng người hưởng lợi nhất chính là đơn vị phát hành. Cần phải phát triển nhà tạo lập thị trường thì mới khơi thông được dòng chảy nguồn vốn.
Hiện tại, HSC được lợi ích gì từ việc tham gia tạo lập thị trường?
Hoạt động tạo lập thị trường là xu thế phát triển của thị trường. Tuy nhiên, thị trường Việt Nam còn nhỏ nên chưa thể nói về lợi nhuận từ hoạt động này, nhưng HSC muốn tham gia "để phơi mình ra trước các khó khăn".
Nhờ tham gia và vượt qua những khó khăn thử thách đó, đội ngũ của chúng tôi trở nên hiểu biết hơn, giỏi hơn. Và quan trọng hơn cả là HSC luôn chủ động tích cực đồng hành cũng các chủ thể khác trong việc thu hút nguồn vốn, phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam.
