Đánh giá quản trị công ty “made in HNX” được thực hiện như thế nào?

>> Vinh danh 30 DN minh bạch nhất HNX 2013

LTS: Ngày 16/8, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) sẽ tổ chức Lễ tôn vinh 30 DN niêm yết minh bạch nhất HNX 2013. Lễ tôn vinh DN là kết quả của Chương trình đánh giá quản trị công ty với chủ điểm "công bố thông tin và minh bạch", được HNX thực hiện với 378 DN niêm yết.  ĐTCK xin giới thiệu một số bài viết với mong muốn giúp các DN, các độc giả hiểu hơn về chương trình này, trong mục tiêu chung hỗ trợ các DN nâng dần chất lượng quản trị hàng năm.

"Thai nghén 3 năm, tranh luận rất nhiều về tiêu chí"

"Từ 3 năm nay, HNX đã ấp ủ thực hiện Chương trình đánh giá quản trị công ty, theo con đường mà các Sở GDCK tiên tiến trong khu vực đã thực hiện", ông Trần Văn Dũng, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc HNX cho biết. Cử nhân sự đi học tập mô hình đánh giá ở nước ngoài, rà soát các quy định pháp lý của Việt Nam; tranh luận để chọn ra một chủ điểm phù hợp; xây dựng bộ tiêu chí đánh giá và tổ chức chấm điểm tất cả các DN niêm yết, là những công việc HNX đã làm thời gian qua để có thể tự tin công bố kết quả này trước công chúng.

Trước HNX, Tổ chức Tài chính quốc tế IFC đã có 3 năm thực hiện việc đánh giá và công bố kết quả quản trị công ty tại Việt Nam . Nếu IFC có lợi thế là một tổ chức độc lập thực thi đánh giá quản trị công ty, thì điểm chưa hoàn thiện của kết quả này là chỉ đánh giá được với 100 DN có vốn hóa lớn nhất. Cách làm của HNX có nhiều điểm khác biệt với IFC, trong đó, 2 khác biệt lớn nhất là cách thiết lập bộ tiêu chí chấm và lượng DN được chấm, khi HNX chấm điểm tất cả các DN niêm yết trên sàn này, không phân biệt quy mô lớn hay nhỏ.

95 DN có điểm quản trị công ty cao nhất phân theo ngành tại HNX

Chia sẻ với ĐTCK, bà Vũ Thị Thúy Ngà, Giám đốc Phòng Quản lý niêm yết, HNX cho biết, các tiêu chí chấm quản trị công ty được xây dựng theo 5 điểm cơ bản mà Tổ chức Hợp tác và phát triển (OECD) khuyến nghị, nhưng được xác lập theo dạng câu hỏi Có/Không. Vì thế, chốt được tiêu chí chấm thì kết quả Sở chấm cũng sẽ giống như một tổ chức độc lập khác chấm.

Nhưng làm thế nào để chốt được tiêu chí chấm? Theo bà Ngà, đó là kết quả của quá trình rà soát, phân loại quy định pháp lý (Thông tư 121/2012/TT-BTC; Thông tư 52/2012/TT-BTC; Điều lệ mẫu; Luật Doanh nghiệp) cùng các thông lệ về quản trị công ty và khuyến nghị của các tổ chức quốc tế OECD, IFC… Sau nhiều tranh luận nội bộ và sự tư vấn của Hội đồng đánh giá cùng một số Sở GDCK khu vực, HNX đã quyết định chốt 75 câu hỏi cụ thể dành cho DN. Các câu hỏi này vừa có tính bao quát các mặt quản trị công ty, vừa có tính trọng điểm, tập trung đánh giá mức độ tuân thủ quy định công bố thông tin và minh bạch. Từ đó, thêm 800 giờ làm việc của nhân viên HNX, từng DN niêm yết đã được chấm điểm cụ thể, để ra được kết quả đánh giá quản trị công ty, lần đầu tiên được thực hiện bởi một tổ chức… thuần Việt Nam.

Điểm khó nhất của quá trình xác lập tiêu chí là chọn tiêu chí nào vừa đánh giá được tính tuân thủ, minh bạch của DN, vừa có tính khả thi với DN. Theo đó, có những điểm pháp luật quy định (ví dụ 1/3 thành viên HĐQT phải là thành viên độc lập), nhưng do có quá nhiều DN không đáp ứng được, nên Chương trình đã mạnh dạn để ra khỏi bảng chấm. Bên cạnh đó, có những điểm quy định pháp lý không buộc DN làm, nhưng HNX thấy DN Việt Nam nên tuân thủ theo khuyến nghị chung về quản trị công ty, như báo cáo kiểm toán 3 năm liên tục của DN có do 1 kiểm toán viên thực hiện không, nên đã được đưa vào tiêu chí để chấm điểm. Một điểm nữa DN Việt Nam hầu như đều làm là ĐHCĐ ủy quyền cho HĐQT chọn công ty kiểm toán. Tuy nhiên, đây là điểm trừ theo thông lệ quản trị công ty tốt, nên HNX không cho điểm với những DN thực hiện kiểu ủy quyền như trên.

Chặng đường mở sau Lễ vinh danh

Chấm điểm chi tiết đến từng DN và sẵn sàng lý giải cho DN biết vì sao/điểm nào DN đã đáp ứng đủ/điểm nào còn thiếu, nhưng trong năm đầu tiên này, HNX sẽ công bố TOP 30 DN "công bố thông tin và minh bạch" có điểm cao nhất. Các DN và thị trường cần có thời gian để hiểu và quen với việc "bị" chấm điểm quản trị, nhưng theo HNX, Chương trình năm nay là điểm khởi đầu cho chuỗi các công việc mà Sở mong muốn làm, trong mục tiêu giúp DN và các cổ đông hiểu rõ vai trò của quản trị công ty, từ đó tìm cách thực thi tốt hơn.

Chia sẻ với ĐTCK, ông Nguyễn Vũ Quang Trung, Phó tổng giám đốc HNX cho biết, bằng Chương trình này, Sở mong muốn xây dựng các DN điển hình về quản trị, tạo động lực cải thiện chất lượng quản trị công ty trên toàn thị trường. Cũng theo ông Trung, Chương trình của Sở sẽ được thực hiện hàng năm để tạo một thông lệ tốt cho các DN niêm yết. Sau 2-3 năm đầu, HNX sẽ tiến hành tổng kết, rút kinh nghiệm và có thể xây dựng chỉ số về quản trị công ty đầu tiên tại Việt Nam .

Nhìn sang các thị trường lân cận, Thái Lan và Đài Loan đã thực hiện việc chấm điểm quản trị công ty từ khoảng 10 năm nay và họ cũng tiến hành công bố theo lộ trình kết quả của quá trình chấm. Đầu tiên là công bố TOP 30, sau đó nâng dần lên TOP 50, TOP 100 và nay, đã công bố công khai điểm chấm của tất cả các DN niêm yết. Quá trình đánh giá và công khai kết quả đánh giá quản trị công ty này vừa giúp các sở GDCK rà soát tính tuân thủ quy định pháp luật và các khuyến nghị về quản trị công ty của các DN được đánh giá, nhưng ý nghĩa thiết thực hơn là kết quả đánh giá sẽ chỉ cho DN biết những điểm yếu, những khoảng hở trong quản trị của DN mỗi năm, đó là cách cụ thể các sở giúp DN hoàn thiện chính mình. Con đường HNX đi sẽ có nhiều điểm học hỏi cách làm của các sở GDCK đi trước.

30 DN được tôn vinh trong TOP DN "công bố thông tin và minh bạch" tại HNX sắp chính thức được công bố. Có thể ở đó, sẽ có một số cái tên DN khiến thị trường đặt câu hỏi do thời gian qua, ở DN có những nhân sự dính vào vòng lao lý. Tuy nhiên, theo HNX, đánh giá DN là đánh giá sự tuân thủ của một pháp nhân, chứ không phải của bất kỳ cá nhân nào. Trong DN có những cá nhân làm sai, rất cần phải bị xử lý và cần bóc tách khỏi pháp nhân DN, bởi pháp nhân DN là sở hữu của hàng vạn cổ đông, nhà đầu tư. Pháp nhân DN nói chung, vì thế, luôn cần được quan tâm, hỗ trợ để tuân thủ tốt quy định pháp luật, hoạt động kinh doanh hiệu quả, mang lại lợi ích cho các chủ sở hữu cũng như thị trường và nền kinh tế.

Có một bước khởi đầu đầy trăn trở, kết quả đánh giá quản trị công ty đầu tiên "made in HNX" sẽ được công bố chiều nay, 16/8. Con đường trước mắt còn rất dài, nhưng vừa làm, vừa lắng nghe DN, lắng nghe nhà đầu tư, lắng nghe thị trường là cách "người Hà Nội" chọn, để bước dần trên con đường đó, cho mỗi ngày hoàn thiện hơn.