ĐBQH Vũ Tiến Lộc (đoàn TP. Hà Nội).
Động lực tăng trưởng suy giảm
Bên lề hành lang Quốc hội ngày 31/5, ông Vũ Tiến Lộc, Đại biểu Quốc hội (đoàn TP. Hà Nội), Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) chia sẻ, Việt Nam đang có bức tranh kinh tế với hai màu sáng - tối.
Năm 2022, Việt Nam vừa ổn định được kinh tế vĩ mô, vừa duy trì được tốc độ tăng trưởng trên 8% - gần gấp 3 tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế thế giới và 2 lần so với châu Á. Việt Nam trở thành một điểm sáng hiếm hoi trong nền kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, số liệu được Tổng cục Thống kê công bố mới đây đang cho thấy thực trạng kinh tế Việt Nam 5 tháng đầu năm 2023 là rất khó khăn. Các động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế đều đang trên đà suy giảm.
Xuất khẩu trong 5 tháng đầu năm đã giảm 11,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp giảm 2%. Giải ngân vốn FDI giảm 0,8%. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng, mặc dù có tăng 8,3% so với cùng kỳ (sau khi loại trừ yếu tố giá), nhưng vẫn thấp hơn mức tăng 10,3% của 3 tháng đầu năm, tức là tốc độ tăng trưởng cũng đang giảm đi. Niềm tin kinh doanh đang ở mức thấp.
Ông Lộc phân tích, nguyên nhân chính của tình trạng ảm đạm nói trên đến từ hai yếu tố. Thứ nhất, nhu cầu tiêu dùng tại các nước phát triển, thị trường xuất khẩu chủ yếu của chúng ta tăng trưởng chậm lại. Thứ hai, thị trường bất động sản, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam bị đóng băng gây tác động dây chuyền, khiến tình trạng nợ nần gia tăng, sản xuất bị đình trệ, thu nhập của người dân giảm sút.
“Chúng tôi đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ trong việc thúc đẩy đầu tư công, và làm sống lại nhiều dự án trọng điểm đã bị đắp chiếu, nằm im trong hàng thập kỷ.
Chúng tôi đánh giá cao việc Ngân hàng Nhà nước đã dũng cảm đi ngược chiều với thế giới để thực hiện 3 đợt giảm lãi suất liên tục, đồng thời cho phép các tổ chức tín dụng được thực hiện cơ cấu lại nợ, giãn nợ cho doanh nghiệp.
Chúng tôi cũng đánh giá cao những nỗ lực của Bộ Tài chính trong việc thực hiện các chính sách giãn, hoãn, giảm thuế cho người dân và doanh nghiệp”, đại biểu Lộc nói.
Tuy nhiên, liều lượng của các chính sách kể trên còn chưa đáp ứng được yêu cầu và tiến độ còn chậm trễ.
Đại biểu Vũ Tiến Lộc đề nghị trong thời gian tới, Chính phủ cần thực thi các biện pháp tài khóa và tiền tệ mạnh mẽ hơn, bởi lạm phát tại Việt Nam đang giảm nhanh (CPI trong 5 tháng đầu năm chỉ tăng 0,4% so với cuối năm ngoái), cán cân thương mại đang thặng dư lớn (5 tháng đầu năm xuất siêu 9,8 tỷ USD), còn nợ công mới ở mức 43,1% GDP, thấp hơn nhiều so với trần nợ công 60% GDP do Quốc Hội quy định. Dư địa của các chính sách tài khoá – tiền tệ, đặc biệt là chính sách tài khoá cũng còn lớn.
Vì vậy, đây là thời điểm thích hợp để thực hiện quốc sách “khoan thư sức dân”, yểm trợ cho doanh nghiệp, không nên tăng thêm bất cứ loại thuế, phí và thủ tục nào. Các đề xuất theo tăng giá điện, tăng thuế mặt hàng nước uống có đường, áp chi phí tái chế bao bì cho các ngành sản xuất, nên dừng lại… Việc giảm thuế VAT 2% trong thời gian tới nên mở rộng ra tất cả các ngành hàng, và kéo dài ít nhất 1 năm, không nên chỉ bó gọn trong vài ngành hàng và chỉ ngập ngừng trong thời gian 6 tháng.
Cần những quyết sách mạnh mẽ hơn
Tuy nhiên, các giải pháp trên được đánh giá chỉ mang tính trước mắt giúp doanh nghiệp cầm cự được trong thời gian ngắn. Để nền kinh tế vượt qua được khó khăn và phục hồi bền vững, đại biểu Lộc nhấn mạnh nhà nước cần có những quyết sách mạnh mẽ hơn.
Thứ nhất, vấn đề trách nhiệm của các cấp, các ngành, phải được phân định rõ như một kỷ luật thép, để đẩy mạnh giải ngân đầu tư công hơn nữa, từ đó tăng được tổng cầu và tạo được tác động lan toả trong nền kinh tế.
Thứ hai, các vướng mắc về pháp lý và thủ tục hành chính cần được giải quyết nhanh chóng hơn, để các dự án bất động sản và các dự án sản xuất, kinh doanh khác được triển khai, tạo việc làm cho người lao động, đem về doanh thu và tăng khả năng trả nợ cho doanh nghiệp. Bởi 70% các dự án đầu tư xây dựng cơ bản, được phản ánh là đang gặp khó khăn về pháp lý. Đó là sự cảnh báo về tình trạng trì trệ nghiêm trọng.
Thứ ba, trong bối cảnh các kênh dẫn vốn như tín dụng ngân hàng, trái phiếu doanh nghiệp bị tắc nghẽn, khu vực doanh nghiệp nội địa đang suy kiệt, thì việc đổi mới chính sách, chủ động thu hút các dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp có chất lượng cao từ nước ngoài vào Việt Nam, có khả năng liên kết liên doanh với doanh nghiệp Việt cũng không kém phần quan trọng.
Đặc biệt, thúc đẩy cải cách thể chế, hoàn thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế đang là vấn đề cấp bách được đặt ra.
Đại biểu Lộc cảm thấy tiếc nuối khi năm nay, Chính phủ không còn ban hành một nghị quyết riêng về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia như Nghị quyết 19, Nghị quyết 02 của những năm trước, mà chỉ đề cập đến các nội dung này trong một đề mục của Nghị quyết chung về phát triển kinh tế - xã hội.
“Tôi đề nghị, từ năm 2024, Chính phủ nên khôi phục lại việc ban hành hàng năm Nghị quyết quan trọng này để có thể đóng vai trò là kim chỉ nam, chương trình tổng thể và thước đo cho hành động quốc gia nâng cao chất lượng thể chế với tiêu chí và mục tiêu cụ thể, cân đong đo đếm được, để tạo áp lực và động lực cho chương trình cải cách của Bộ ngành địa phương trong bối cảnh mới”, ông Lộc đề nghị.
"Khoan thư sức dân" hay nói ngắn gọn “khoan sức dân” được hiểu là nới lỏng sức dân. Đó là từ dùng để chỉ các chính sách để hỗ trợ người dân giảm các gánh nặng, qua đó tạo điều kiện vượt khó, vươn lên, phát triển. Trong lịch sử Việt Nam, “khoan thư sức dân” được nhắc đến nhiều lần như một chính sách đặc biệt để chăm lo đời sống và nuôi dưỡng nguồn lực trong nhân dân.
