Theo HĐXX, đây là vụ án phức tạp, gây bức xúc lớn trong dư luận, xã hội. Cấp sơ thẩm có dấu hiệu bỏ lọt người lọt tội; chưa phản ánh hết tính chất, mức độ; chưa đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm hiện nay... Vụ án được yêu cầu điều tra, xét xử lại.
Sai tội danh của cựu Chủ tịch VN Pharma
Tòa xác định, Hùng với vai trò Chủ tịch, kiêm tổng giám đốc VN Pharma, từ năm 2012 đã đặt Võ Mạnh Cường (Giám đốc Công ty thương mại hàng hải quốc tế H&C) mua thuốc H-Capita. Người này đặt Raymundo, lấy thuốc của Công ty Helix Canada cung cấp cho Hùng.
Các bị cáo đã làm giả hàng loạt giấy tờ chứng nhận, hóa đơn thanh toán… hợp pháp hóa lãnh sự để xin cấp phép. Trên cơ sở kiểm tra thực tế lô hàng, cơ quan điều tra xác định nhiều hộp thuốc có hai tờ hướng dẫn sử dụng, có hộp không có tờ hướng dẫn sử dụng nào, thành phần tá dược, màu sắc không đúng với thông tin đã đăng ký trên hồ sơ cấp phép. Đây là cơ sở xác định thuốc H-Capita được nhập vào Việt Nam không rõ nguồn gốc.
"Hành vi của các bị cáo có dấu hiệu phạm tội Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh. Cấp sơ thẩm xử tội Buôn lậu và Làm giả con dấu tài liệu của cơ quan tổ chức là chưa phản ánh đúng bản chất, toàn diện vụ án. Kháng nghị của VKS về nội dung này là có cơ sở", bản án nêu.
Cựu chủ tịch VN Pharma còn dấu hiệu tội khác
Để nhập lô thuốc H-Capita Hùng đã chỉ đạo Bùi Ngọc Duy (Trưởng phòng nghiên cứu và phát triển VN Pharma) thuê dược sĩ Phạm Văn Thông viết hồ sơ thuốc và làm giả một loạt các giấy tờ, đóng dấu Công ty Helix Canada. Cơ quan điều tra đã xác định con dấu này là giả.
Cường bàn bạc với Hùng, đồng thời chỉ đạo các nhân viên nâng khống giá thuốc trong hóa đơn thanh toán để VN Pharma làm thủ tục hải quan nhập lô thuốc.
"Hành vi này của Hùng và đồng phạm đã thỏa mãn các dấu hiệu tội Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan tổ chức. Việc cấp sơ thẩm không xử các bị cáo Hùng, Cường, Duy… về tội làm giả là bỏ lọt tội", tòa nêu.
Tịch thu 7,5 tỷ đồng chi hoa hồng cho bác sĩ
"Các bị cáo khai sử dụng 7,5 tỷ đồng chi hoa hồng cho các bác sĩ, phải làm rõ số tiền này chi cho lô thuốc nào, những người liên quan. Nếu chỉ dùng phân phối lô thuốc H-Capita thì phải làm rõ mâu thuẫn, vì giá trị lô thuốc chỉ là 5,3 tỷ đồng. Đây là tiền thu lợi bất chính, cần được thu hồi sung quỹ", HĐXX yêu cầu.
Ngoài ra, từ năm 2012 đến 2014, Hùng đã chỉ đạo nhân viên làm giả các giấy tờ sử dụng con dấu của Công ty Austin Hong Kong để nhập hàng loạt lô thuốc khác do Helix Canada cung cấp. Cường làm giả một loạt hóa đơn và nâng khống giá thuốc lên 157 tỷ đồng, giúp Hùng nhập khẩu. Do đó, cần làm rõ những lô thuốc nào đã được nhập khẩu, tiền nâng khống sử dụng vào việc gì.
Hùng và Cường được đưa đến tòa sáng nay. Ảnh: Thành Nguyễn.
Tòa cho rằng bản kết luận của Bộ Y Tế có ý nghĩa rất quan trọng trong việc định tội các bị cáo nhưng có nhiều điều mâu thuẫn phải xem xét lại. Đặc biệt là sự vô lý khi thành viên Hội đồng giám định do ông Đỗ Văn Đông - Chủ tịch Hội đồng giám định, đồng thời cũng là Cục phó quản lý Dược (Bộ Y tế) – đơn vị cấp phép cho lô thuốc H-Capita.
Bộ Y tế tắc trách
"Trong vụ án này, các bị cáo nhập khẩu thuốc không rõ nguồn gốc là tắc trách, thiếu sót của cán bộ Cục quản lý Dược. Việc này không chỉ thể hiện trong cấp phép nhập khẩu lô hàng H-Capita, mà trước đó Cục quản lý Dược còn cấp phép cho VN Pharma nhiều loại thuốc khác. Khi khởi tố vụ VN Phrama Cục quản lý Dược mới phát hiện và rút giấy phép", bản án nhận định.
Tại tòa, ông Đỗ Trung Hưng khẳng định việc truy xuất nguồn gốc thuốc là bắt buộc khi thẩm định hồ sơ, song cán bộ chuyên môn Phạm Thị Ngân Hạnh thừa nhận chỉ thẩm định trên hồ sơ. Trong biên bản thẩm định cấp phép nhập khẩu, có ba chuyên gia không ký tên, ghi ý kiến. "Đại diện Cục quản lý Dược nói không cần ý kiến của các chuyên gia này là không phù hợp, cần phải xem xét trách nhiệm của các cá nhân liên quan", tòa nêu.
Trong quá trình xét xử, bị cáo Cường cung cấp cho HĐXX chứng cứ mới là giấy phép hoạt động của Công ty Helix Canada do Bộ Y tế cấp phép. Chính từ tài liệu này, Cường cho rằng công ty này là có thật và đã nhận làm đại diện ủy quyền.
Trong khi Bộ Ngoại giao xác định công ty này không tồn tại. Con dấu của Công ty Helix Canada thu được tại VN Pharma của Hùng là con dấu giả... do đó cần điều tra làm rõ.
Chủ tọa: "Đây là vụ án phức tạp, gây bức xúc lớn trong xã hội". Ảnh: Thành Nguyễn.
HĐXX cũng đề nghị điều tra vai trò đồng phạm của ông Phan Xuân Thiện (nguyên Phó tổng giám đốc Công ty VN Pharma), Hoàng Trúc Vi (nhân viên VN Pharma) vì cả hai đều biết VN Pharma sử dụng con dấu giả và tham gia thuê người làm giả hồ sơ nhập khẩu.
Còn Nguyễn Quang Huy tuy không phải là nhân viên của Austin Hong Kong nhưng là người cung cấp bản sao có công chứng giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của công ty này cho VN Pharma để làm giả hợp đồng mua bán. Người này được hưởng lợi 10.000 USD từ VN Pharma - chi phí cho việc sử dụng pháp nhân của Austin Hong Kong. "Đây là số tiền thu lợi bất chính phải được tịch thu, đồng thời điều tra làm rõ nguồn gốc từ đâu Huy có bản sao giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và dường đi của tài liệu này", tòa đề nghị.
Trước đó, để làm rõ những "điểm mờ" trong vụ án, tòa phúc thẩm quay lại phần xét hỏi thay vì tuyên án sau hai ngày làm việc. Tòa cũng bất ngờ ra lệnh bắt tạm giam Hùng và Võ Mạnh Cường ngay tại phòng lưu phạm.
HĐXX cũng triệu tập hàng loạt cán bộ cấp cao của Cục quản ý Dược (Bộ Y tế) để làm rõ những sai phạm liên quan đến việc cấp phép cho VN Pharma nhập khẩu thuốc H-Capita (trị ung thư) không rõ nguồn gốc.
Quá trình phúc thẩm, tòa lần đầu dành nhiều thời gian xét hỏi về các vấn đề mấu chốt trong vụ án trước đó cấp sơ thẩm chưa làm rõ như: khoản tiền chi hoa hồng 7,5 tỷ đồng cho bác sĩ, nâng khống giá thuốc, quy trình cấp phép cho VN Pharma, kết quả giám định lô thuốc H- Capita…
Bản án sơ thẩm cáo buộc, Hùng đặt mua thuốc H-Capita 500mg của Cường. Người này sau đó được Raymundo (thương gia ở Philippines, đại diện Công ty Helix Canada) ủy quyền cung cấp thuốc cho VN Pharma.
Hùng chỉ đạo cấp dưới thuê người viết hồ sơ kỹ thuật thuốc, làm giả hợp đồng và chứng từ thanh toán để xin Cục quản lý Dược cấp phép nhập lô hàng do đối tác không cung cấp đủ hồ sơ.
Sau khi cho phép VN Pharma nhập khẩu gần 9.300 hộp thuốc H-Capita, Cục Quản lý dược phát hiện lô thuốc không đạt chất lượng, kết luận thuốc chứa 97% hoạt chất capecitabine - không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, "không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người". Bộ Y tế thanh tra VN Pharma niêm phong toàn bộ lô hàng.
Các bị cáo nghe tuyên án. Ảnh: Thành Nguyễn.
Hồi tháng 8, TAND TP HCM xử sơ thẩm tuyên phạt Hùng, Cường mức án 12 năm tù về tội Buôn lậu; 7 bị cáo khác nhận từ 2 năm tù (cho hưởng án treo) tới 5 năm tù về tội Buôn lậu hoặc Làm giả con dấu tài liệu của cơ quan tổ chức.
Toà kiến nghị VKSND Tối cao, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an làm rõ trách nhiệm 3 cán bộ Cục quản lý dược Bộ Y tế, một số người liên quan tránh lọt người lọt tội. HĐXX cũng đề nghị điều tra làm rõ việc chi tiền hoa hồng cho các bác sĩ… nếu có dấu hiệu vi phạm thì xử lý thành vụ án khác.
Bị cáo Hùng và một số đồng phạm có đơn xin giảm nhẹ hình phạt. Cường và hai bị cáo khác kêu oan, cho rằng không biết các giấy tờ được làm giả, chỉ làm theo chỉ đạo của cấp trên.
Sau phiên xử sơ thẩm, nhiều ý kiến cho rằng tội danh mà cấp sơ thẩm áp dụng đối với các bị cáo là chưa đúng, mức án còn quá nhẹ.
Sau khi rút hồ sơ vụ án nghiên cứu, VKSND Cấp cao tại TP HCM đã kháng nghị hủy toàn bộ bản án điều tra xét xử lại.
