Nguy cơ bị cưỡng chế thuế
Theo thông tin của Báo Đầu tư, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp vừa có Công văn số 528/UBQLV-CNHT gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo về những khó khăn, vướng mắc trong quản lý, sử dụng và thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với cơ sở nhà, đất tại số 551 - Nguyễn Văn Cừ, quận Long Biên, TP. Hà Nội của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.
Mặc dù không đóng dấu “Hỏa tốc”, nhưng việc xử lý những vướng mắc liên quan đến lô đất số 551 - Nguyễn Văn Cừ là rất cấp bách, bởi đơn vị đang khai thác lô đất là Tổng công ty Đường sắt Việt Nam hiện đứng trước nguy cơ bị Cục Thuế TP. Hà Nội tiến hành cưỡng chế đối với khoản nợ trị giá 252 tỷ đồng tiền thuê đất lưu cữu từ ngày 18/11/2013 đến 7/12/2017.
Cụ thể, tại Công văn số 528, Ủy ban kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính làm rõ việc xem xét, miễn tiền thuê đất đối với Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tại thời điểm trước ngày 1/7/2018 theo Luật Đường sắt số 35/2005/QH11. Trong thời gian chưa làm rõ việc này, Bộ Tài chính cần chỉ đạo Tổng cục Thuế, Cục Thuế TP. Hà Nội tạm phân loại tiền thuê đất đối với cơ sở nhà, đất số 551 - Nguyễn Văn Cừ trước ngày 1/7/2018 thuộc nhóm “Tiền thuế nợ đang xử lý”.
Điểm a, khoản 2, Điều 6, Luật Đường sắt năm 2017 quy định: giao đất không thu tiền sử dụng đất đối với đất xây dựng hạ tầng đương sắt quốc gia, đường sắt đô thị; miễn tiền thuê đất đối với diện tích đất xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt chuyên dùng, công trình công nghiệp đường sắt.
Ông Nguyễn Hoàng Anh, Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cũng muốn người đứng đầu Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) phối hợp với UBND TP. Hà Nội để xác định loại, công năng và mục đích sử dụng của công trình đường sắt và cơ sở công nghiệp đường sắt tại cơ sở nhà, đất số 551 - Nguyễn Văn Cừ. Ở chiều ngược lại, UBND TP. Hà Nội sẽ phải sớm chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT để xác định loại đất tại cơ sở nhà, đất số 551 - Nguyễn Văn Cừ theo đúng quy định của pháp luật đất đai.
Cần phải nói thêm rằng, cơ sở nhà, đất tại số 551 - Nguyễn Văn Cừ được người Pháp xây dựng từ năm 1905, có lịch sử gắn liền với việc xây dựng, phát triển của ngành đường sắt Việt Nam. Vào tháng 4/1955, Tổng cục Đường sắt tiếp tục nhận, quản lý lô đất và giao cho Nhà máy xe lửa Gia Lâm, nay là Công ty cổ phần Xe lửa Gia Lâm sử dụng.
Từ khi tiếp quản đến nay, Tổng cục Đường sắt và đơn vị kế thừa sau này là Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã liên tục quản lý, vận hành, sử dụng toàn bộ cơ sở vật chất tại số 551 - Nguyễn Văn Cừ để phục vụ sản xuất công nghiệp, chế tạo, sửa chữa đầu máy toa xe phục vụ.
Vào năm 1999, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam ký với Sở Địa chính TP. Hà Nội hợp đồng thuê đất có thời hạn 10 năm kể từ ngày 1/1/1996 cho lô đất số 551 - Nguyễn Văn Cừ với đơn giá cho thuê là 4.550 đồng/m2/năm. Tổng diện tích mà Tổng công ty Đường sắt Việt Nam phải nộp tiền thuê đất là 127.597 m2, sau khi đã trừ đi diện tích 20.721 m2 hồ điều hòa chung của khu vực, 56.270 m2 đất sử dụng cho hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt và phạm vi bảo đảm an toàn nền đường sắt trong khuôn viên Nhà máy.
Tại thời điểm này, Công ty Xe lửa Gia Lâm (đơn vị trực tiếp quản lý và sử dụng) đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đất theo đơn giá của Hợp đồng. Số tiền thuê đất mà Công ty Xe lửa Gia Lâm đã nộp cao nhất trong giai đoạn từ tháng 1/1/1999 đến ngày 28/2/2014 là 8,672 tỷ đồng/năm.
Đến tháng 11/2013, UBND TP. Hà Nội có Quyết định số 6960/QĐ-UBND về việc tiếp tục cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam thuê 203.873 m2 đất tại số 551 - Nguyễn Văn Cừ. Tuy nhiên, toàn bộ lô đất và các công trình xây dựng trên thửa đất này được xác định là để “xây dựng văn phòng và cơ sở kinh doanh”. Ba tháng sau, Sở Tài chính TP. Hà Nội có Quyết định số 1030/QĐ-STC ngày 28/2/2014 phê duyệt đơn giá thuê đất của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tại 551 - Nguyễn Văn Cừ là 368.276 đồng/m2 cho toàn bộ thửa đất rộng 203.873 m2.
Điều đáng nói, trong quá trình sử dụng, khi tiến hành cổ phần hóa 2 đơn vị thành viên là Công ty Xe lửa Gia Lâm và Công ty TNHH MTV Vận tải đường sắt Hà Nội, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tách lô đất 551 - Nguyễn Văn Cừ thành 3 phần. Trong đó, phần giao cho Công ty cổ phần Xe lửa Gia Lâm sử dụng là 44.781 m2; phần giao cho Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội sử dụng là 36.119 m2. Phần diện tích còn lại là 112,973 m2 gồm toàn bộ hệ thống đường sắt, nhà kho, xưởng để phục vụ sửa chữa đầu máy toa xe do Tổng công ty Đường sắt Việt Nam quản lý.
Cho đến ngày 31/12/2019, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam mới nộp tiền thuê đất tại số 551 - Nguyễn Văn Cừ là 129 tỷ đồng, tương ứng với phần diện tích đã giao cho 2 công ty con sử dụng khi tiến hành cổ phần hóa. Nghĩa vụ tài chính còn lại cho diện tích 122.973 m2 thuê từ ngày 18/11/2013 đến ngày 1/7/2018 trị giá 252 tỷ đồng, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho là đang được Tổng cục Thuế đưa vào nhóm “tiền thuế nợ đang chờ xử lý” để xem xét miễn tiền thuê đất.
Gỡ rối chậm trễ
Theo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, tình hình xử lý nợ tiền thuê đất tại 551 - Nguyễn Văn Cừ là rất căng thẳng. Cụ thể, đến đầu tháng 1/2019, Cục Thuế Hà Nội đã ban hành Thông báo số 130/CCT-QLN yêu cầu Tổng công ty phải nộp toàn bộ số tiền thuê đất còn lại và 53,31 tỷ đồng tiền phạt chậm trả, đồng thời khuyến cáo áp dụng các biện pháp cưỡng chế thu hồi nợ.
Cho đến thời điểm hiện tại, Cục Thuế TP. Hà Nội chưa có bất kỳ tín hiệu nhân nhượng nào đối với việc chậm trễ của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.
Hiện Cục Thuế TP. Hà Nội đã thực hiện cưỡng chế hóa đơn, phong tỏa mã số thuế của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, nên hoạt động sản xuất - kinh doanh gặp rất nhiều khó khăn. Tổng công ty không thể xuất hóa đơn giá trị gia tăng cho các dịch vụ cung cấp cho các khách hàng.
“Đây là đòn giáng mạnh vào tình hình tài chính của Tổng công ty và các đơn vị thành viên vốn đang rất khó khăn do tác động của dịch Covid-19 và việc triển khai đồng loạt các dự án nâng cấp cải tạo tuyến đường sắt Bắc-Nam”, ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết.
Trong văn bản kêu cứu gửi Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và Bộ GTVT hồi tháng 7/2020, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho rằng, việc UBND TP. Hà Nội có Quyết định số 6960 và Sở Tài chính TP. Hà Nội có Quyết định số 1030 phê duyệt đơn giá cho thuê đất tại số 551 - Nguyễn Văn Cừ là 368.276 đồng/m2/năm cho toàn bộ 203.873 m2 đất, mà không phân khai theo mục đích sử dụng đất là chưa phù hợp và ảnh hưởng quá lớn đến hoạt động sản xuất - kinh doanh của Tổng công ty và Công ty cổ phần Xe lửa Gia Lâm, do lô đất này là đất kết cấu hạ tầng đường sắt và công trình công nghiệp đường sắt.
Với lý do này, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam kiến nghị giao các cơ quan có thẩm quyền xem xét, phân loại, xác định diện tích thực tế mà Tổng công ty và các đơn vị đang sử dụng tại số 551 - Nguyễn Văn Cừ làm cơ sở điều chỉnh Quyết định số 6960 theo hướng: Tổng công ty quản lý, sử dụng 158.742 m2 đất xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia do Nhà nước đầu tư, công trình công nghiệp đường sắt; Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội quản lý, sử dụng 35.283 m2 đất công trình công nghiệp đường sắt; Công ty cổ phần Xe lửa Gia Lâm quản lý, sử dụng 9.838 m2 đất công trình công nghiệp đường sắt.
Một đề xuất rất đáng chú ý khác nữa là việc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam mong muốn các cơ quan chức năng giải quyết thủ tục giao đất không thu tiền sử dụng đất, thủ tục miễn tiền thuê đất đối với tổng diện tích 203.873 m2 đất nêu trên theo quy định tại Điều 6, Luật Đường sắt Việt Nam năm 2017. Tuy nhiên, theo quan điểm của Cục Thuế TP. Hà Nội, giai đoạn trước ngày 1/7/2018, không có căn cứ để xem xét miễn tiền thuê đất đối với Tổng công ty Đường sắt Việt Nam do Luật Đường sắt 2017 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2018.
Giai đoạn từ ngày 1/7/2018, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam được miễn tiền thuê đất đối với diện tích đất xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt chuyên dùng, công trình công nghiệp đường sắt, nhưng do chưa có căn cứ xác định, nên Cục Thuế TP. Hà Nội đang tạm phân loại số tiền nợ thuê đất kể từ ngày 1/7/2018 vào nhóm “tiền thuế nợ đang xử lý”. Cục Thuế TP. Hà Nội cũng thúc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sớm làm việc với các cơ quan chức năng xác định diện tích kết cấu hạ tầng đường sắt chuyên dùng, công trình công nghiệp đường sắt trong số 203.873 m2 đất thuê.
Đến thời điểm này, dù Tổng công ty Đường sắt Việt Nam có nhiều văn bản đề nghị cấp có thẩm quyền xác định 203.873 m2 đất gồm đất kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia (63.269 m2) và đất công nghiệp đường sắt (140.604 m2), nhưng đến nay chưa được cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn và quyết định.
“Điều này dẫn tới khoản nợ thuế của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam vẫn tiếp tục bị treo gác, chưa rõ hướng xử lý cuối cùng, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất - kinh doanh của đơn vị”, lãnh đạo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam thông tin.
