Tham vọng của Nga trong việc tự định giá giá dầu đang dần trở thành hiện thực, với việc thúc đẩy giao dịch dầu thô tiêu chuẩn mới – dầu thô Urals - tại thị trường giao dịch hàng hóa lớn nhất nước Nga Spimex.
Liệu nỗ lực hơn một thập kỷ qua của Nga có đủ sức thay đổi cục diện của thị trường dầu mỏ, trong bối cảnh cuộc chiến giữa 3 loại dầu thô tiêu chuẩn hiện tại (Brent, WTI, Dubai) vẫn đang nóng lên từng ngày.
Hiểu rõ về dầu thô tiêu chuẩn: Brent, WTI, Dubai
Thực tế, có nhiều loại dầu thô khác nhau, phụ thuộc vào độ đặc, thành phần và địa điểm khai thác. Phụ thuộc vào tính chất, một số loại dầu thô được ưu chuộng hơn, chẳng hạn, các nhà chế xuất sẽ dễ chế xuất khí đốt và dầu diesel từ dầu thô có hàm lượng lưu huỳnh thấp, thường gọi là dầu thô ngọt, hơn là dầu thô có hàm lượng lưu huỳnh cao. Dầu thô có kết cấu lỏng, còn gọi là dầu thô nhẹ, cũng được một số nhà chế xuất ưu dùng cho các sản phẩm nhất định.
Bên cạnh đó, việc dầu thô tới từ đầu cũng là một điểm mà người mua quan tâm, bởi chi phí vận chuyển càng thấp thì người mua càng có lợi. Theo quan điểm của người vận chuyển, dầu thô được khai thác trên biển có lợi thế lớn nhất trong việc cung cấp và chuyên chở.
Với những nguyên nhân trên, các khách hàng mua dầu thô, cũng như giới đầu tư và các nhà môi giới, đã lựa chọn cách đơn giản nhất để định giá loại nguyên liệu thô này, đó là dựa vào chất lượng và vị trí. Có hàng tá các loại dầu tiêu chuẩn khác nhau, tuy nhiên, có ba loại dầu thô tiêu chuẩn thường được sử dụng, đó là Brent, WTI và Dubai/Omen.
Brent: Hơn 2/3 lượng dầu thô được giao dịch trên toàn cầu tham chiếu theo tiêu chuẩn dầu thô Brent, khiến đây là loại dầu được sử dụng rộng rãi nhất trên thị trường. Brent bao gồm dầu tới từ 4 khu khai thác khác nhau trên Biển Bắc: Brent, Forties, Oseberg và Ekofisk.
Dầu thô tới từ khu vực này thường nhẹ và ngọt, là loại nguyên liệu thô lý tưởng nhất để chế xuất dầu diesel, khí đốt và các sản phẩm chất lượng cao. Bên cạnh đó, tất cả các khu khai thác đều trên biển nên dễ dàng cho việc vận chuyển.
Phạm vi áp dụng của các tiêu chuẩn dầu thô
West Texas Intermediate (WTI): WTI là loại dầu được khai thác từ các giếng dầu tại Mỹ và vận chuyển thông qua hệ thống đường ống tới Cushing, Oklahoma. Một trở ngại đối với các nhà cung cấp là việc phải vận chuyển dầu thông qua các đường ống, khiến chi phí vận chuyển trả nên đắt đỏ hơn. WTI có tính chất rất ngọt và rất nhẹ, đặc biệt phù hợp để sản xuất khí đốt. Đây là loại dầu tiêu chuẩn được dùng tại thị trường Mỹ.
Dubai/Oman: Loại dầu từ khu vực Trung Đông này nhẹ hơn cả WTI và Brent. Các loại dầu tới từ Dubai, Oman hay AbuDhabi đều được xếp loại là dầu thô Dubai, đây là loại thường được vận chuyển tới thị trường châu Á.
Thị trường tương lai quan trọng thế nào?
Đã từng có thời kỳ, khách hàng chỉ giao dịch dầu thô tại thị trường giao ngay – tức là họ sẽ trả tiền dầu tại mức giá hiện tại và chấp nhận vận chuyển trong vòng vài tuần sau đó. Tuy nhiên, sau khủng hoảng dầu mỏ cuối những năm 1970, các nhà chế xuất, chính phủ và người mua dầu bắt đầu tìm cách để hạn chế bớt tác hại của việc giá dầu tăng đột ngột.
Giải pháp cho vấn đề này chính là tạo thị trường giao dịch tương lai, gắn liền với các loại dầu thô tiêu chuẩn. Tại thị trường tương lai, người mua có thể “khóa” giá dầu trong vài tháng tới, thậm chí cả năm.
Mỗi loại dầu thô tiêu chuẩn thường được giao dịch tại các sản khác nhau. Dầu Brent tương lai thường giao dịch tại ICE Futures Europe, trong khi WTI chủ yếu được giao dịch tại New York Mercantile Exchange (NYMEX). Hợp đồng tương lai đối với dầu Dubai/Oman (DME Oman) được ký kết tại Dubai Mercantile Exchange từ năm 2007.
Cuộc chiến giữa 3 loại dầu tiêu chuẩn
Trong bối cảnh giá dầu sụp đổ hơn một nửa kể từ cuối năm 2014, cuộc chiến giữa 3 loại dầu thô tiêu chuẩn ngày càng khốc liệt khi các nhà cung cấp buộc phải nỗ lực để có thể tồn tại.
Như đã nói ở trên, giá dầu thô trên thế giới được gắn chặt với giá dầu tiêu chuẩn của từng khu vực. Ví dụ, dầu thô từ Tây Phi sẽ được đánh giá theo tiêu chuẩn dầu Brent Biển Bắc, trong khi dầu thô tới từ Trung Đông sẽ định giá dựa trên tiêu chuẩn dầu Dubai… Sự thay đổi trong giá trị của các loại dầu tiêu chuẩn sẽ quyết định việc vận chuyển dầu thô tới địa điểm nào.
Khoảng cách giữa giá dầu thô tiêu chuẩn Dubai và Brent, được phản ánh tại thị trường tương lai, đã nới rộng tới mức 4,55 USD/thùng vào đầu năm nay, khiến giá dầu thô tới từ Trung Đông ở mức rẻ nhất trong 11,5 năm qua so với dầu thô Biển Bắc, theo số liệu từ PVM Oil Associates Ltd.
Dầu thô Dubai rẻ hơn so với Brent và WTI khiến khách hàng quan tâm tới loại dầu này hơn
Chính khoảng cách chênh lệch giá này là lý do khiến Trung Quốc mua nhiều dầu thô từ Siberian – vốn gắn với tiêu chuẩn Dubai, hơn là dầu thô từ Angolan, vốn gắn với tiêu chuẩn Brent.
“Các nhà chế xuất chắc chắn sẽ cố gắng tận dụng lợi thế từ khoảng cách giá cả giữa các loại dầu thô tiêu chuẩn, để mang lại lợi nhuận lớn nhất. Một số khách hàng sẽ ưu thích dầu thô Dubai hơn là Brent, vì họ sẽ hưởng chênh lệch từ 4 – 5USD/thùng”, B.K. Namdeo, giám đốc chế xuất của Hindustan Petroleum Corp, hãng dầu khí quốc gia Ấn Độ cho biết.
Reliance Industries Ltd (Ấn Độ), công ty sở hữu khu lọc hóa dầu phức hợp lớn nhất thế giới, cũng đã chuyển sang sử dụng dầu thô tới từ khu vực sử dụng tiêu chuẩn Dubai, thay vì Brent.
Bên cạnh đó, việc Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu dầu thô được áp dụng trong 40 năm qua cũng đã tạo nên những chuyển biến đáng chú ý trên thị trường năng lượng. Sự mở rộng vai trò của dầu thô WTI, trước đây chỉ sử dụng chủ yếu tại nội địa Mỹ, đã thu hút sự chú ý của các nhà môi giới cũng như khách hàng sử dụng nguyên liệu. Unipec, đơn vị giao dịch hàng hóa của China Petroleum và Chemical Corp đầu năm nay vừa công bố kế hoạch sẽ mua khoảng 500.000 thùng dầu WTI từ Corpus Christi.
“Có rất nhiều những biến động giữa các tiêu chuẩn giá dầu. Chúng tôi cho rằng khoảng cách này sẽ được mở rộng hơn và nhiều biến động hơn, đồng thời sẽ có những tác động lớn tới dòng chảy của dầu thô trên toàn cầu. Các nhà chế xuất có thể tận dụng cơ hội này để hưởng lợi”, Virendra Chauhan, nhà tư vấn tại Energy Aspects Ltd cho biết.
