Vụ việc Công ty Việt Trung khởi kiện Cục Thuế Hà Nội về quyết định xác định đơn giá thuê đất cho thấy sự phức tạp trong vận dụng các quy định.
Năm 2002, Công ty Việt Trung được giao 15.030 m2 đất thuê tại xã Văn Bình, huyện Thường Tín theo quyết định của UBND tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội). Hợp đồng thuê đất quy định giá thuê là 3.325 đồng/m2/năm, thời hạn thuê là 30 năm. Mục đích thuê đất của Công ty Việt Trung là để xây dựng nhà máy sản xuất linh kiện, lắp rắp phụ tùng xe máy. Công ty được hưởng ưu đãi đầu tư và miễn tiền thuê đất trong 6 năm đầu. Từ năm 2009, Công ty trả tiền thuê đất hàng năm với mức giá theo thỏa thuận hợp đồng.
Ngày 22/9/2014, Cục Thuế Hà Nội ban hành Thông báo số 48715 xác định đơn giá thuê đất của Công ty Việt Trung là 37.300 đồng/m2/năm (gấp 10 lần so với hợp đồng) và giữ ổn định trong 5 năm.
Không lâu sau, Cục Thuế Hà Nội tiếp tục ban hành Thông báo 637, nội dung không thay đổi nhưng điều chỉnh đối tượng chịu thuế là Công ty TNHH Một thành viên Công nghiệp ô tô, xe máy Việt Trung – Hà Tây (công ty con của Công ty Việt Trung). Quyết định này được ban hành dựa trên cơ sở phụ lục hợp đồng được ký kết lại năm 2006 giữa Công ty Việt Trung – Hà Tây và Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Hà Tây.
Nhưng thực tế, hợp đồng này không có giá trị hiệu lực vì Công ty Việt Trung – Hà Tây không được ủy quyền. Quyết định giao đất, hợp đồng cho thuê thể hiện bên thuê là Công ty Việt Trung. Do xác định sai đối tượng, ngày 4/1/2016, Cục Thuế Hà Nội đính chính bằng Thông báo số 68604.
Phía Công ty Việt Trung cho rằng doanh nghiệp không phải là đối tượng điều chỉnh giá thuê đất. Căn cứ là hợp đồng thuê đất không quy định thay đổi đơn giá. Hợp đồng được ký kết năm 2002 chịu sự điều chỉnh của Luật Đất đai 2003. Nếu có thay đổi theo Quyết định 1357 của Bộ Tài chính năm 1995 về quy định khung giá cho thuê đất đối với các tổ chức trong nước được nhà nước cho thuê đất thì “mức điều chỉnh mỗi lần không quá 15% theo giá trị hợp đồng thuê đất và chỉ điều chỉnh cho thời gian các kỳ thanh toán còn lại”.
Tuy nhiên, Cục Thuế Hà Nội đã viện dẫn khoản 3, Điều 15, Nghị định 46/2014/NĐ-CP của Chính phủ về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước: “Dự án thuê đất, thuê mặt nước trả tiền thuê hàng năm không thuộc trường hợp quy định tại khoản 7 điều này, mà thời điểm điều chỉnh đơn giá thuê đất, thuê mặt nước trước ngày nghị định này có hiệu lực thi hành, nhưng chưa thực hiện điều chỉnh thì được thực hiện điều chỉnh theo quy định tại nghị định này cho thời gian thuê đất còn lại. Đối với thời gian đã sử dụng đất, nhưng chưa thực hiện điều chỉnh đơn giá thuê đất thì thực hiện điều chỉnh theo chính sách, pháp luật của từng thời kỳ để thực hiện thanh, quyết toán tiền thuê đất”.
Mặt khác, khoản 7, Điều 210, Luật Đất đai 2013 cũng quy định: Đối với trường hợp được giao đất, thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, công nhận quyền sử dụng đất trước ngày luật này có hiệu lực thi hành mà người sử dụng đất chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính thì thời điểm tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo quy định của Chính phủ.
Cũng theo phía Công ty Việt Trung, trong quá trình giải quyết thắc mắc của doanh nghiệp, Cục Thuế Hà Nội đã có công văn gửi Bộ Tài chính về trường hợp không ghi nguyên tắc điều chỉnh đơn giá. Ngày 1/2/2016, cơ quan này phúc đáp: “chưa có quy định và ghi nhận vướng mắc của doanh nghiệp có tờ trình báo cáo lên Chính phủ”.
Sau khi xem xét các hồ sơ vụ kiện, Hội đồng xét xử Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội cho rằng, xuyên suốt qua các thời kỳ, pháp luật điều chỉnh đơn giá thuê đất thể hiện tại Luật Đất đai và các nghị định, các căn cứ doanh nghiệp đưa ra không phù hợp với Luật Đất đai 2013, các Nghị định 142, 121 đã được thay thế bằng Nghị định 46. Theo Hội đồng xét xử, việc cơ quan thuế điều chỉnh đơn giá đất với Công ty Việt Trung là phù hợp và tuyên bác đơn khởi kiện của doanh nghiệp.
