Cuộc xung đột gần như ngay lập tức đã tạo thêm những bất ổn mới cho thiệt hại kinh tế toàn cầu bên cạnh đại dịch Covid-19 vốn đã dẫn đến nợ công tăng kỷ lục, khủng hoảng chi phí sinh hoạt do lạm phát và tình trạng thiếu lao động trong các lĩnh vực thiết yếu.
Các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga được đưa ra khi các rào cản đối với thương mại thế giới đang gia tăng sau kỷ nguyên toàn cầu hóa nhanh chóng. .
Robert Kahn, giám đốc địa kinh tế vĩ mô toàn cầu tại công ty tư vấn Eurasia Group cho biết: “Cú sốc của cuộc chiến về nhu cầu và giá cả đã giáng xuống nền kinh tế toàn cầu, cùng với Coivd và các quyết định chính sách khác đã tạo ra những cơn gió ngược này đối với tăng trưởng”.
Cuộc xung đột đã tàn phá nền kinh tế Ukraine, khiến nền kinh tế này bị thu hẹp 1/3, trong khi các biện pháp trừng phạt hiện đang bắt đầu khiến nguồn thu từ năng lượng và các mặt hàng xuất khẩu khác của Nga sụt giảm. Nhưng thật khó để định lượng tác động của cuộc xung đột đối với phần còn lại của thế giới.
Các nước láng giềng châu Âu cho đến nay đã tránh được việc phân bổ năng lượng hàng loạt và làn sóng phá sản đáng sợ, điều này nhờ những nỗ lực xây dựng kho dự trữ nhiên liệu và kiềm chế nhu cầu năng lượng, nhờ vào một mùa đông ôn hòa bất thường.
Giá lương thực và năng lượng toàn cầu đã tăng vọt khi thế giới thoát khỏi đợt phong tỏa do đại dịch năm 2020 và tăng vọt sau khi cuộc xung đột nổ ra, nhưng nhiều chỉ số hiện đang ở dưới mức của một năm trước.
 |
Hợp đồng tương lai giá khí đốt của châu Âu |
"Chúng tôi thấy rằng giá năng lượng đã tăng nhiều hơn vào năm 2021 so với năm 2022, cho thấy xung đột và các lệnh trừng phạt không phải là động lực quan trọng nhất", các nhà phân tích Zsolt Darvas và Catarina Martins của tổ chức tư vấn Bruegel cho biết.
 |
Chỉ số giá lương thực của Liên Hợp Quốc |
Thách thức vẫn chưa đi tới hồi kết
Một số người có thể kết luận rằng điều đó có nghĩa là nền kinh tế thế giới đã vượt qua cuộc xung đột. Sự lạc quan đã chiếm ưu thế tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) năm nay ở Davos, trong khi thị trường tài chính đang đặt cược rằng các nền kinh tế tiên tiến có thể tránh được suy thoái toàn diện.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã ước tính nền kinh tế toàn cầu tăng trưởng 3,4% trong năm ngoái, chỉ thấp hơn 1% so với dự báo trước khi cuộc xung đột bắt đầu và trước khi các ngân hàng trung ương lớn nhắm đến lạm phát với các đợt tăng lãi suất lớn.
Liệu tăng trưởng thế giới hiện có thể phù hợp với dự báo năm 2023 của IMF là 2,9% hay không vẫn còn phải quan sát. Ước tính mới được nâng lên cao hơn nhiều so với dự báo đồng thuận thấp hơn là 2,1% trong khảo sát của Reuters với của các nhà kinh tế vào tháng 1.
Những ẩn số khác
Cuộc xung đột chưa đi tới hồi kết, mối đe dọa chính vẫn có khả năng leo thang. Điều đó sẽ đưa triển vọng cho cả nền kinh tế toàn cầu vào lãnh thổ chưa được khám phá.
Tác động của cuộc xung đột đối với các nguồn năng lượng đã thúc đẩy nền kinh tế phát triển đổ xô vào nhiên liệu hóa thạch cũ như than đá, sau đó là sự thúc đẩy ngày càng tăng để đầu tư vào năng lượng tái tạo được coi là ít bị tổn thương hơn trước các cú sốc địa chính trị trong tương lai.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự kiến xuất khẩu dầu của Nga giảm sẽ sớm góp phần vào sự ổn định trong nhu cầu toàn cầu đối với nhiên liệu hóa thạch và do đó mang lại tiềm năng chuyển đổi sang năng lượng xanh nhanh hơn.
Nhưng điều đó vẫn đòi hỏi nhiều hơn khoản đầu tư kỷ lục 1.400 tỷ USD vào năng lượng sạch mà IEA dự kiến cho năm 2022. Đối với các nền kinh tế, rủi ro là giá năng lượng - lạm phát - sẽ tăng cao hơn nếu không đáp ứng được các khoản thiếu hụt.
Trong khi đó, ảnh hưởng của cuộc xung đột có ý nghĩa gì đối với thương mại toàn cầu cũng không rõ ràng.
Cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 và chiến thắng bầu cử của các chính trị gia ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ đã tạm dừng sự bùng nổ kéo dài hai thập kỷ của quá trình toàn cầu hóa, chứng kiến quá trình container hóa mở rộng và cả Nga cũng như Trung Quốc đều gia nhập hệ thống thương mại thế giới.
Giờ đây, câu hỏi đặt ra là liệu các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga có phải là khởi đầu cho một sự cố thủ hơn nữa khi các nước chỉ hợp tác thương mại với những nước mà họ xem là đồng minh.
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các tổ chức khác đang nhận thấy rủi ro thương mại bị chia cắt thành các khối thương mại thù địch, một kịch bản mà IMF đã mô hình hóa là làm giảm tới 7% GDP toàn cầu.
Một khả năng kích hoạt cho điều đó có thể là sự chuyển hướng sang một loạt các lệnh trừng phạt thứ cấp nhắm vào không chỉ Nga mà cả các công ty và nhà đầu tư làm ăn với nước này.
Ông Robert Kahn cho biết, một động thái như vậy - có thể đạt được sức hút chính trị nếu xung đột trở nên nóng hơn - sẽ khiến Nga rơi vào tình trạng bị cô lập về kinh tế tương đương với Iran - quốc gia đã bị phương Tây trừng phạt từ lâu vì chương trình hạt nhân của nước này.
“Điều đó chưa diễn ra vì Nga quan trọng hơn nhiều và chúng tôi đang lo lắng về hậu quả toàn cầu của các biện pháp trừng phạt toàn diện”, ông cho biết.
