Bất nhất quyết định thu hồi và hoàn thuế
Năm 2012, Thanh tra Tỉnh Thừa Thiên Huế tiến hành thanh tra Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Khoáng sản Thừa Thiên Huế (Humexco). Kết luận thanh tra số 1190 ngày 25/12/2012 thể hiện, việc hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT) đầu vào khi xuất khẩu 4 sản phẩm (ilmenite, zircon, monazite và rutile) từ năm 2009 đến tháng 6/2011 giá trị gần 18 tỷ đồng là sai quy định và buộc truy thu toàn bộ số tiền này.
Humexco khiếu nại đến UBND tỉnh Thừa Thiên Huế về kết luận trên. Năm 2014, UBND tỉnh giải quyết khiếu nại lần 1 với nội dung yêu cầu Thanh tra tỉnh Thừa Thiên Huế không truy thu thuế GTGT của Humexco do chưa có quy định hướng dẫn cụ thể.
Tuy nhiên, ngày 16/9/2016, Thanh tra Chính phủ có Kết luận số 2386 buộc truy thu thuế của Humexco. Đến ngày 13/10/2016, Bộ Tài chính có Công văn số 14449/BTC-TCT về việc xử lý hoàn thuế GTGT đối với Humexco, trong đó có nói đến Kết luận 2386. Dựa vào 2 văn bản này cũng như các văn bản khác, ngày 20/12/2016, Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Thừa Thiên Huế ban hành Quyết định số 6312/QĐ-CT về việc thu hồi khoản tiền hoàn thuế GTGT 21 tỷ đồng đã hoàn cho Humexco.
Humexco cho rằng, việc thu hồi hoàn thuế GTGT dựa vào kết luận của Thanh tra Chính phủ là không đúng pháp luật, với căn cứ pháp lý là các nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thuế GTGT như: Khoản 12, Điều 3-Nghị định số 123/2008/NĐ-CP ngày 8/12/2008; Khoản 6, Điều 1-Nghị định số 121/2011/NĐ-CP ngày 27/12/2011; Khoản 11, Điều 3-Nghị định số 209/2013/NĐ-CP ngày 18/12/2013; bên cạnh Thông báo số 293/TB-VPC ngày 28/8/2015, Công văn số 5618/VPCP-KTTH ngày 7/7/2016 của Văn phòng Chính phủ và Văn bản số 8227/BCT-CNNg ngày 5/9/2016 của Bộ Công thương.
Theo đó, Humexco khởi kiện vụ án hành chính đề nghị hủy Quyết định 6312 của Cục trưởng Cục thuế tỉnh Thừa Thiên Huế về việc thu hồi tiền hoàn thuế GTGT.
Quyết định sai cả về hình thức lẫn nội dung
Theo Cục Thuế Thừa Thiên Huế, dựa vào kết luận của Thanh tra Chính phủ và các văn bản của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, việc ban hành Quyết định 6312 là đúng quy định.
Tuy nhiên, cả 2 cấp tòa sơ thẩm (Tòa án nhân dân TP.Đà Nẵng ngày 28/6/2017) và phúc thẩm (Tòa án nhân dân Cấp cao tại Đà Nẵng ngày 10/11/2017) đều xác định, Cục trưởng Cục Thuế Thừa Thiên Huế căn cứ vào Kết luận 2386 của Thanh tra Chính phủ là không đúng quy định về căn cứ pháp lý ban hành văn bản.
Lý do là bởi quyết định của Thanh tra Chính phủ không phải là quyết định hành chính, cũng không phải văn bản quy phạm pháp luật để làm căn cứ ban hành quyết định hành chính theo quy định tại Điều 4-Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Thực tế, vụ việc của Humexco trở nên phức tạp và kéo dài một phần do sự chậm trễ ban hành nghị định hướng dẫn. Theo Khoản 11, Điều 3-Nghị định số 209/2013/NĐ-CP, Bộ Tài chính được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan hướng dẫn cụ thể việc xác định tài nguyên, khoáng sản khai thác chưa được chế biến thành sản phẩm khác quy định tại khoản này.
Tuy nhiên, đến ngày 1/7/2016 mới có Nghị định số 100/2016/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Quản lý thuế. Cho đến trước ngày Thanh tra Chính phủ ra Kết luận 2386, thì Bộ Tài chính vẫn chưa ban hành Danh mục sản phẩm khác.
Do đó, ngày 12/4/2016, Bộ Công thương có Công văn số 5046 xin ý kiến các bộ liên quan để xác định 4 sản phẩm trên. Các bộ có ý kiến trả lời rằng, 4 loại khoáng sản này mới chỉ là quá trình sơ chế tuyển làm giàu khoáng sản đạt tiêu chuẩn xuất khẩu và sử dụng làm nguyên liệu cho sản xuất khầu. Vì vậy, các sản phẩm này không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, không áp dụng thuế suất GTGT 0%. Như vậy, việc hoàn thuế GTGT đầu vào cho Humexco là sai quy định.
Tiếp đó, ngày 13/10/2016, Bộ Tài chính ban hành Công văn số 14449/BTC-TCT. Tòa án nhân định, Cục Thuế tỉnh Thừa Thiên Huế viện dẫn Công văn 14449 làm một trong những lý do để ban hành quyết định thu hồi tiền hoàn thuế là chưa đủ căn cứ.
Tương tự, việc dựa vào Kết luận 2386 của Thanh tra Chính phủ mà không căn cứ vào nội dung quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật cũng không có cơ sở. Cục thuế Thừa Thiên Huế căn cứ vào các văn bản này để buộc Humexco hoàn tiền thuế GTGT giai đoạn 2009-2011 là không phù hợp với quy định tại Điều 4- Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Với những lý do trên, tòa án chấp nhận đơn khởi kiện của Humexco và hủy Quyết định 6312 của Cục Thuế tỉnh Thừa Thiên Huế.
