Giá thép vẫn trong xu hướng giảm
Ngày 23/8/2022, nhiều doanh nghiệp thép trong nước thông báo hạ giá sản phẩm, với mức giảm phổ biến từ 200.000 - 400.000 đồng/tấn. Trong đó, Thép Miền Nam giảm 400.000 đồng/tấn đối với cả thép cuộn CB240 và thép thanh vằn D10 CB300, xuống 14,72 triệu đồng/tấn và 15,33 triệu đồng/tấn. Thép Hòa Phát giảm 200.000 đồng/tấn đối với thép cuộn CB240 và giảm và 300.000 đồng/tấn đối với thép thanh vằn D10 CB300, xuống 14,37 triệu đồng/tấn và 15,13 triệu đồng/tấn.
Như vậy, ngành thép đã có 15 đợt giảm giá liên tiếp kể từ ngày 11/5/2022, tổng mức điều chỉnh là 4 - 6 triệu đồng/tấn, tùy loại thép, thương hiệu và vùng miền.
Trên thế giới, theo dữ liệu của Trading Economics, từ 11/10/2021 đến 24/8/2022, giá thép giảm 30,8%, từ 5.922 CNY/tấn xuống 4.096 CNY/tấn. Trong thời gian đó, giá thép có nhịp hồi phục 11,6% từ 3.713 CNY/tấn ngày 18/7 lên 4.142 CNY/tấn ngày 15/8/2022, rồi giảm trở lại trong những ngày gần đây, xuống quanh mức 4.096 CNY/tấn.
Trung Quốc, nước có ngành công nghiệp thép lớn nhất thế giới, ngày 22/8/2022 đã hạ lãi suất cho vay tiêu chuẩn kỳ hạn 1 năm từ mức 3,7% xuống 3,65%/năm và lãi suất cho vay kỳ hạn 5 năm giảm từ 4,45%/năm xuống 4,3%/năm, nhằm góp phần vực dậy nền kinh tế đang gặp khó khăn do chịu tác động của cuộc khủng hoảng trên thị trường bất động sản cũng như dịch bệnh Covid-19.
Tuy nhiên, với định hướng tập trung phát triển lĩnh vực công nghệ và tiếp tục kiểm soát bong bóng thị trường bất động sản với quan điểm “nhà để ở, không phải đầu cơ”, phát triển bất động sản không phải là ưu tiên hàng đầu của Trung Quốc như 10 năm trước. Điều này gián tiếp ảnh hưởng tới nhu cầu xây dựng và giá thép trong dài hạn.
Goldman Sachs dự báo, cuộc khủng hoảng bao trùm lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc sẽ khiến thị trường quặng sắt dư thừa nguồn cung đáng kể trong nửa cuối năm 2022 và đẩy giá thép xuống thấp hơn.
Bloomberg Intelligence có quan điểm tương tự về tác động của cuộc khủng hoảng bất động sản tại Trung Quốc đối với thị trường hàng hóa. Trong số các kim loại, thép có thể bị ảnh hưởng nhiều nhất trong quý III/2022 do tình trạng “tẩy chay” trả nợ vay thế chấp (người mua nhà ở từ chối trả các khoản vay thế chấp ở các dự án nhà ở chưa hoàn thành), trong khi ngành xây dựng nói chung chiếm đến 49% nhu cầu thép của Trung Quốc.
Thêm nữa, nhu cầu tiêu thụ thấp, nhưng các nhà sản xuất thép ở Trung Quốc không thể đóng cửa các lò cao, vì các lò phản ứng lớn được sử dụng để biến quặng sắt thành thép cần hoạt động liên tục. Nếu ngừng hoạt động thì phải mất một thời gian dài, lên tới 6 tháng để khởi động lại. Chính vì vậy, nguồn cung vẫn được bổ sung trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ yếu gây sức ép giảm giá thép không chỉ thị trường trong nước mà còn trên toàn cầu.
Tồn kho lớn, khả năng phải trích lập dự phòng cao
Nhiều doanh nghiệp sản xuất và phân phối thép của Việt Nam có đặc điểm chung là dự trữ một lượng tồn kho rất lớn và chiếm trọng số trong cơ cấu tài sản. Chính vì vậy, giá thép tăng hay giảm đều tác động mạnh đến kết quả kinh doanh. Cụ thể, khi giá thép tăng, một loạt doanh nghiệp ghi nhận lãi cao nhờ nhu cầu tăng và hưởng lợi từ tồn kho giá rẻ. Ngược lại, khi giá thép lao dốc, tồn kho quay trở lại thành gánh nặng, khiến doanh nghiệp phải trích lập dự phòng giảm giá tồn kho và lợi nhuận lao dốc.
Thống kê 7 doanh nghiệp thép đang niêm yết (xem bảng) từ 31/12/2020 đến 30/6/2022 cho thấy, tồn kho đã tăng thêm 48.698 tỷ đồng. Tính riêng 6 tháng đầu năm 2022, tồn kho tăng thêm 19.064 tỷ đồng.
 |
Xét về tỷ trọng tồn kho trên tổng tài sản, từ 31/12/2020 đến 30/06/2022, Công ty cổ phần Tập đoàn Hoa Sen (mã chứng khoán HSG) tăng từ 27,5% lên 53,5%; tỷ lệ này tại Công ty cổ phần Thép Nam Kim (mã chứng khoán NKG) tăng từ 30,5% lên 51,9%; tại Công ty cổ phần Thép Tiến Lên (mã chứng khoán TLH) tăng từ 10% lên 69,2%...
Như vậy, các doanh nghiệp thép không những tăng tích trữ tồn kho trong hơn 2 năm qua, mà còn tăng cả tỷ trọng tồn kho trong tổng tài sản. Đáng lưu ý, kể từ đầu năm 2022 tới nay, giá thép có xu hướng giảm, nhưng việc trích lập dự phòng giảm giá tồn kho vẫn còn khá khiêm tốn.
Cụ thể, tính tới 30/6/2022, Hoa Sen trích lập 158,8 tỷ đồng tồn kho, giảm 48,1 tỷ đồng so với đầu năm và chiếm có 1,3% tổng tồn kho; Thép Nam Kim giảm trích lập 318,1 tỷ đồng còn 102,2 tỷ đồng và chiếm 1,2% tổng tồn kho; Thép Tiến Lên giảm trích lập 73,3 tỷ đồng còn 49,8 tỷ đồng và chiếm 1,7% tổng tồn kho; Công ty cổ phần Đầu tư Thương mại SMC (mã chứng khoán SMC) trích lập thêm 49,2 tỷ đồng, lên 167,9 tỷ đồng và chiếm 4,7% tổng tồn kho…
Công ty Chứng khoán BIDV (BSC) nhận định, sản lượng tiêu thụ thép trong quý III/2022 sẽ giảm ở cả thị trường nội địa và xuất khẩu. Sản lượng tiêu thụ thép ở mức thấp do đây là mùa thấp điểm xây dựng (mùa mưa), dẫn tới nhu cầu về thép không cao; hoạt động sản xuất tại các nhà máy thép cầm chừng do tồn kho lớn (lượng hàng tồn kho lớn trong bối cảnh giá thép liên tục giảm sẽ khiến giá vốn ở mức cao).
Trong bối cảnh đó, bức tranh lợi nhuận quý III/2022 của nhóm doanh nghiệp thép nhiều khả năng tiếp tục trượt dốc.
Nhìn lại quý II/2022, lợi nhuận sau thuế của Hòa Phát giảm gần 59%, Hoa Sen giảm hơn 76%, Đầu tư Thương mại SMC giảm gần 92%, Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (mã chứng khoán TIS) giảm 90%, Thép Tiến Lên giảm hơn một nửa so với cùng kỳ năm 2021. Thậm chí, Công ty cổ phần Thép Thủ Đức - Vnsteel (mã chứng khoán TDS), Công ty cổ phần Thép Pomina (mã chứng khoán POM) lâm vào tình trạng thua lỗ.
Định giá P/E hấp dẫn, nhưng có thể không rẻ
Cùng với sự hồi phục sau khi tạo đáy của thị trường chứng khoán từ ngày 21/6/2022 tới nay, nhóm cổ phiếu thép có nhịp tăng giá mạnh. Cụ thể, từ ngày 21/6 đến 24/8, nhóm 7 cổ phiếu thép tăng trung bình 22,1%, trong khi mức tăng của VN-Index là 8,9%. Trong đó, mã HSG tăng 50,9%, mã NKG tăng 40,3%, mã TLH tăng 30,3%, mã SMC tăng 26%, mã HPG tăng 13%, mã TIS tăng 8,2%.
Lý do tăng giá của nhóm cổ phiếu thép được nhiều nhà đầu tư lý giải do trước đó giảm sâu về vùng định giá hấp dẫn. Sau nhịp tăng trong 2 tháng trở lại đây, định giá nhóm cổ phiếu này nhìn chung vẫn ở mức thấp, nhưng có thể không rẻ, nhất là khi lợi nhuận quý III/2022 có nguy cơ giảm mạnh.
Theo dữ liệu của Công ty Chứng khoán SSI, tính tới ngày 24/8, định giá P/E của cổ phiếu HSG là 5,07 lần (ngày 21/6 là 1,98 lần), cổ phiếu NKG là 3,26 lần (ngày 21/6 là 1,69 lần), cổ phiếu SMC là 4,74 lần (ngày 21/6 là 1,53 lần), cổ phiếu TLH là 4,27 lần (ngày 21/6 là 1,97 lần.
