Tại phiên chất vấn của Quốc hội chiều 4/6, nhiều đại biểu đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên về công tác quản lý giám sát hoạt động thương mại điện tử để tránh thất thu thuế, đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Theo đại biểu Lê Thị Thanh Lam (đoàn Hậu Giang), các hoạt động xuất, nhập khẩu qua thương mại điện tử đang phát triển và Bộ Công thương được giao xây dựng chính sách quản lý các giao dịch trong hoạt động thương mại điện tử đối với hàng xuất, nhập khẩu. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết các chính sách ban hành thời gian qua và trước khi ban hành chính sách đó, việc quản lý các doanh nghiệp trong thương mại điện tử đối với hàng xuất nhập khẩu được thực hiện như thế nào?
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, quản lý hoạt động xuất nhập khẩu trên môi trường thương mại điện tử rất khó. Thời gian qua, Bộ Công thương đã tích cực tham mưu cho Chính phủ và Quốc hội để ban hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023, phê duyệt Đề án chống hàng giả, bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử; tham mưu chính sách quản lý thông tin giao dịch thương mại điện tử đối với hàng xuất nhập khẩu…
 |
Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (đoàn Hậu Giang) |
Thời gian tới, Bộ trưởng Bộ Công thương cho biết, để tăng cường quản lý thương mại điện tử đối hoạt động xuất nhập khẩu, Bộ sẽ đẩy mạnh cơ chế kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các bộ ngành và các địa phương; ban hành cơ chế giám sát đầu tư nước ngoài trong thương mại điện tử.
Đồng thời, đề nghị Chính phủ xem xét sớm ban hành quản lý về hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu thương mại điện tử, tách bạch hàng hóa thông thường và hàng hóa thương mại điện tử; bỏ quy định miễn thuế nhập khẩu và thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu có giá trị nhỏ dưới 1 triệu đồng; tăng cường kiểm tra, xử lý về nguồn gốc để tránh hàng giả.
Dùng quyền tranh luận, đại biểu Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) nêu thực tế hiện nay các đơn hàng thực hiện trên các nền tảng thương mại điện tử, được chuyển qua biên giới, chuyển phát nhanh và vận chuyển, mở đơn hàng. Trong khi đó chế tài xử lý với sàn thương mại điện tử chưa có.
Đặc biệt là những người kinh doanh livestream ở thành phố lớn, hàng hóa để ở áp sát biên giới, khi được thông quan, vận chuyển qua chuyển phát nhanh. Vậy vướng quy định Luật bưu chính viễn thông kiểm tra hàng hóa là không bắt buộc, nên việc xử lý gặp khó khăn.
Từ đó, ông Hạ đặt vấn đề: Việc này không thể chỉ ngành Công thương được mà đơn vị sở hữu ở bên ngoài, giải pháp như thế nào để bảo vệ người tiêu dùng?
 |
Đại biểu Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) đặt câu hỏi chất vấn |
Liên quan đến vấn đề thương mại xuyên biên giới đặt ra nhiều rủi ro đối với nền kinh tế và doanh nghiệp trong nước, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ, Bộ Công thương đã khuyến nghị các doanh nghiệp và người sản xuất ở trong nước cần phải chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm để đủ sức cạnh tranh với các hàng ngoại nhập.
Đồng thời, đẩy mạnh triển khai Cuộc vận động người Việt ưu tiên dùng hàng Việt và thực hiện các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh; trong hoạt động xuất khẩu trực tuyến thường xuyên tổ chức các cuộc thanh, kiểm tra, kiểm soát về nguồn gốc xuất xứ để tránh hàng giả, hàng kém chất lượng nhập khẩu qua thương mại điện tử xuyên biên giới.
Thời gian tới Bộ Công thương sẽ đề xuất Chính phủ sớm ban hành nghị định về quản lý hải quan; sửa đổi quy định miễn thuế GTGT; có cơ chế, chính sách khuyến khích, ràng buộc các doanh nghiệp về sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm; tăng cường kiểm soát nguồn gốc xuất xứ; khuyến khích, hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam tận dụng xuất khẩu trực tuyến…
Cũng quan tâm đến quản lý thương mại điện tử, đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (đoàn Phú Yên) nêu câu hỏi, thời gian gần đây nở rộ hiện tượng livestream bán hàng trên mạng xã hội như Facebook, Tik tok..., có phiên trị giá 100 tỷ đồng.
"Vậy Bộ Công thương làm thế nào để quản lý chất lượng và đảm bảo quyền lợi khách hàng? Giá bán qua livestream đang rẻ hơn giá bán thông qua các đại lý, gây hoang mang trên thị trường về hàng thật, hàng giả. Bộ Công thương có biết điều này không? Kinh nghiệm quốc tế nào Bộ đang tham khảo để nghiên cứu giải pháp?", ông Nghĩa chất vấn.
 |
Đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (đoàn Phú Yên) |
Trả lời, Bộ trưởng Bộ Công thương cho biết, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong không gian thương mại điện tử, thời gian qua, Bộ đã thường xuyên theo dõi, giám sát, phát hiện, xử lý các vi phạm thông qua bán hàng online, livestream.
Năm 2023, Bộ đã yêu cầu các sàn, các website tiến hành rà soát, ngăn chặn và gỡ bỏ/khóa 6.254 gian hàng với 23.359 sản phẩm vi phạm. Lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra 834 vụ, xử lý 764 vụ, phạt tiền 12 tỷ đồng.
Tuy vậy, Bộ trưởng cho rằng, còn nhiều tồn tại hạn chế và thách thức lớn nên tới đây sẽ tiếp tục có giải pháp để bảo vệ tốt hơn quyền lợi người tiêu dùng.
"Thời gian tới, Bộ Công thương sẽ bổ sung các quy định xác thực tài khoản người bán hàng là cá nhân trên các trang thương mại điện tử, mạng xã hội. Đồng thời tích cực rà soát các trang mạng, ứng dụng thương mại điện tử trong việc tuân thủ pháp luật", Bộ trưởng khẳng định.
Chưa hài lòng với câu trả lời này, đại biểu Đỗ Chí Nghĩa dùng quyền tranh luận để tiếp tục chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên. Ông Nghĩa cho rằng, Bộ trưởng nói nhiều về quản lý các sàn thương mại điện tử nhưng đó là các sàn có định danh, có đăng ký, quản lý tương đối dễ. Nhưng hiện nay livestream của các cá nhân bán hàng mới là vấn đề đáng lo và không mang tính cá nhân nữa.
Nếu theo giải pháp xoá trang đó như Bộ trưởng đã trình bày trong báo cáo, chúng tôi thấy rằng Bộ xoá thì khó nhưng người bán lập trang mới thì hoàn toàn dễ dàng. Nếu chúng ta cứ đuổi theo như vậy thì không thể giải quyết dứt điểm, cơ quan quản lý rất vất vả và người tiêu dùng lãnh đủ, cơ quan thuế thất thu.
"Tôi muốn Bộ trưởng trả lời thẳng vấn đề là hiện tượng livestream bán hàng giá trị lớn như vừa rồi, Bộ có biết không? Bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp và người tiêu dùng thế nào? Có kinh nghiệm quốc tế gì và Bộ đã tham khảo chưa?", ông Nghĩa nói.
Trả lời tranh luận, Bộ trưởng Diên cho hay, hoạt động bán hàng trên môi trường thương mại điện tử, quản lý livestream là thực sự khó khăn. Để quản lý được không chỉ là trách nhiệm ngành Công thương mà còn nhiều ngành như Thông tin và Truyền thông, Tài chính…
Giải pháp tốt nhất là có sự phối hợp giữa các bộ ngành và Bộ Công thương chủ trì phối hợp, lực lượng quản lý thị trường đấu tranh và làm rõ hành vi sai phạm, tìm các địa điểm đối tượng này tập kết hàng hóa, giao dịch, chia sẻ dữ liệu thông tin giữa các cơ quan chức năng, chống thất thu thuế.
"Hoạt động này biến hóa khôn lường nên quy định pháp luật cần tiếp tục rà soát và sửa đổi bổ sung cho phù hợp vì đây là lĩnh vực mới", ông Diên nói.
Cùng với đó, Bộ trưởng cho rằng cần phát huy vai trò của hệ thống chính trị, cụ thể là vai trò quản lý của chính quyền địa phương xem xét xử lý ban đầu và sự theo dõi của người dân.
"Nếu chứng minh được vi phạm pháp luật sẽ chuyển cơ quan chức năng xem xét xử lý và xóa vĩnh viễn các trang này", Tư lệnh ngành Công thương khẳng định.
