Hội thảo “Vai trò và sự tham gia của các tổ chức xã hội trong Hiệp định VPA/FLEGT: Tiến trình đàm phán và định hướng kế hoạch tiếp theo” do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp với Uỷ ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội tổ chức ngày 27/5.
Mục đích của hội thảo nhằm thảo luận về các giải pháp luật hóa việc thực thi và bảo đảm xuất xứ nguyên liệu gỗ hợp pháp để tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp trong xuất nhập khẩu nguyên liệu cũng như các sản phẩm gỗ.
Theo Tổng cục Lâm nghiệp, những năm gần đây, ngành công nghiệp chế biến gỗ của Việt Nam hiện đang đối mặt với thách thức lớn về nguồn nguyên liệu ngày càng cạn kiệt. Điều này làm cho Việt Nam phải lệ thuộc rất nhiều vào nguồn gỗ nhập khẩu từ các nước khác.
Hiệp định VPA/FLEGT là hiệp định thương mại song phương cấp chính phủ giữa EU và Việt Nam nhằm đảm bảo tính hợp pháp của tất cả các sản phẩm gỗ xuất khẩu.
Hiện có khoảng 500-600 doanh nghiệp gỗ của Việt Nam trực tiếp tham gia xuất khẩu sang các nước khác nhau bao gồm cả thị trường EU. Do đó, việc đáp ứng được những quy định có liên quan đến tính hợp pháp của nguồn nguyên liệu gỗ sử dụng tạo ra sản phẩm sẽ mở ra nhiều cơ hội thuận lợi cho sản phẩm gỗ Việt Nam thâm nhập sâu rộng hơn vào thị trường EU và các thị trường khác trên thế giới.
Hiện nay, nạn khai thác gỗ trái phép đang ngày càng trở thành vấn đề nan giải tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Chính vì vậy, đã có hiệp định song phương giữa EU và các quốc gia sản xuất lâm sản ngoài EU nhằm đảm bảo gỗ và các sản phẩm gỗ nhập khẩu vào EU từ các quốc gia đối tác là hợp pháp, có nghĩa là được sản xuất phù hợp với luật pháp và quy định của nước đối tác VPA.
Theo hiệp định này, các nước xuất khẩu xây dựng các hệ thống để xác minh và chứng nhận tính hợp pháp khi xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của họ sang EU.
Bà Nguyễn Tường Vân, Tổng cục Lâm nghiệp cho biết, hiện Việt Nam vừa là quốc gia sản xuất, vừa là quốc gia tiêu thụ gỗ, số lượng các hộ trồng rừng và doanh nghiệp chế biến xuất khẩu nhiều, chủ yếu qui mô vừa và nhỏ.
Quy định về hồ sơ hợp pháp và kiểm tra trong lưu thông phụ thuộc vào nguồn gốc gỗ, trong đó có rừng tự nhiên hay rừng trồng. Chính vì thế, trong hiệp định VPA, Việt Nam phải đảm bảo việc thực thi và giám sát Hiệp định một cách minh bạch, có sự tham gia của các bên liên quan gồm NGO, các Hội Lâm nghiệp, doanh nghiệp, cộng đồng địa phương và người dân sống gần hoặc trong rừng. Phải có cơ chế giám sát minh bạch có sự tham gia của các bên liên quan.
Ngành chế biến gỗ xuất khẩu của Việt Nam hiện là một trong những những ngành kinh tế rất quan trọng. Gỗ chế biến hiện đứng thứ 6/10 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt nam với tốc độ tăng trưởng liên tục hàng năm.
Ngành này hiện có khoảng trên 4.800 doanh nghiệp, 340 làng nghề, sử dụng hàng triệu lao động với năng lực chế biến xuất khẩu lên tới 25 triệu m3 gỗ mỗi năm. Thị trường xuất khẩu gỗ của Việt Nam lên tới 120 quốc gia, trong đó các thị trường nhập khẩu nhiều nhất là Hoa Kỳ, Nhật Bản, EU, Trung Quốc, Hàn Quốc.
Như vậy, ký kết và thực thi FLEGT/VPA sẽ là giấy thông hành cho các doanh nghiệp mở rộng xuát khẩu các sản phẩm gỗ vào thị trường EU một cách thuận lợi. Các quy định này bao gồm sáng kiến FLEGT và quy chế về gỗ EU với mục tiêu loại bỏ gỗ bất hợp pháp ra khỏi thị trường này góp phần vào quản lý rừng bền vững tại các quốc gia có sản phẩm gỗ tiêu thụ.
Ông Trương Minh Hoàng, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và môi trường của Quốc hội cho biết, đây là một hiệp định rất được trông đợi, bởi nó phù hợp với mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm gỗ chế biến gắn với phát triển rừng bền vững của Việt Nam.
Hiệp định VPA/FLEGT sẽ được lồng ghép trong dự thảo Luật Bảo vệ và Phát triển rừng. Dự thảo này đang được Quốc hội thảo luận để thông qua vào kỳ họp tháng 11 tới.
“Đây cũng là cơ hội vàng để ta bàn về vấn đề này, bởi nếu bỏ lỡ cơ hội góp ý tham gia là chúng ta mất thêm hơn 10 năm nữa. Chúng tôi mong các tổ chức xã hội tham gia nhiều hơn, đóng góp ý kiến nhiều hơn để Chính phủ ra được những văn bản pháp luật quy định và hướng dẫn thực thi hiệp định phù hợp, từ đó tạo thuận lợi cho ngành công nghiệp chế biến sản xuất gỗ nói chung cũng như các doanh nghiệp sản xuất và xuất nhập khẩu sản phẩm gỗ”, ông Hoàng nhấn mạnh.
