Bà Chrisine Gandomi, Quyền trưởng phòng Năng lượng, Môi trường và Khí hậu USAID tại sự kiện phát động vòng 3 của Chương trình Thách thức đổi mới sáng tạo “Người kiến tạo năng lượng tương lai” - Dự án An ninh Năng lượng Đô thị Việt Nam
Dự án An ninh Năng lượng Đô thị Việt Nam do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ phát động vòng 3 của Chương trình Thách thức đổi mới sáng tạo “Người kiến tạo năng lượng tương lai”.
Dự án nhằm tìm kiếm và hỗ trợ các đơn vị đang cần triển khai thí điểm, trình diễn các sản phẩm, mô hình kinh doanh mới cho hệ thống năng lượng đô thị phân tán, tiên tiến tại Đà Nẵng và TP.HCM.
Việt Nam đang trải qua giai đoạn tăng trưởng mạnh về nhu cầu năng lượng nhằm phục vụ cho quá trình đô thị hoá, công nghiệp hoá với tốc độ gia tăng gần 10% mỗi năm. Các đô thị lớn cũng phải đối diện với tình trạng thiếu hụt năng lượng, việc sử dụng các nguồn tài nguyên năng lượng chưa hiệu quả và đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường.
Đây cũng là thách thức lớn cần giải quyết để đạt được mục tiêu đầy tham vọng đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050 mà Việt Nam vừa công bố tại Hội nghị thượng đỉnh khí hậu COP26 diễn ra tại Glasgow tháng 11/2021.
Thực tế hiện khoảng 80 - 90% các công trình thương mại và nhà ở cao tầng tại Việt Nam không tích hợp tính hiệu quả sử dụng năng lượng vào khâu thiết kế cơ bản và vận hành công trình. Đây là một sự lãng phí rất lớn, gây ra áp lực cao với hệ thống cung cấp năng lượng. Vấn đề này càng nghiêm trọng hơn khi tình trạng ùn tắc giao thông vẫn còn là một bài toán nan giải gây ô nhiễm gia tăng. Đa số phương tiện đều sử dụng xăng, dầu, thải ra môi trường một lượng lớn khí độc hại.
Đồng thời, nhiều phương tiện hết niên hạn sử dụng vẫn tham gia giao thông, gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng không khí đô thị. Tại TP.HCM, tính đến tháng 9/2020, số lượng xe máy đã sử dụng trên 10 năm chiếm tới gần 68% tổng lượng xe đang lưu hành.
Dự án An ninh Năng lượng Đô thị Việt Nam là một dự án được thực hiện trong 4 năm (2019 - 2023) do USAID tài trợ với kinh phí 14 triệu USD. Dự án sẽ góp phần giúp giải quyết nhu cầu năng lượng đang gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam và vấn đề ô nhiễm không khí ở các khu vực đô thị thông qua phối hợp với chính quyền các thành phố và tạo cơ hội kinh doanh cho các doanh nghiệp.
Theo bà Chrisine Gandomi, Quyền trưởng phòng Năng lượng, Môi trường và Khí hậu USAID, những nỗ lực đó góp phần hướng đến mục tiêu đưa Việt Nam thành nước có mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Chương trình sẽ tài trợ cho hơn 20 dự án thí điểm, trình diễn sản phẩm, mô hình kinh doanh hoặc mô hình tài chính mới cho hệ thống năng lượng đô thị phân tán, tiên tiến.
Sau vòng đầu tiên, có 5 dự án nhận được đầu tư, gồm: Hệ thống pin lưu trữ năng lượng, Hệ thống lưu trữ lạnh, Hệ thống điều khiển cụm máy nén khí thông minh, Bộ đo đếm điện sinh thái và ứng dụng điện thoại di động khuyến khích người dùng sử dụng năng lượng tiết kiệm. Dự án đang đánh giá và lựa chọn các dự án tiềm năng cho Vòng 2 và đang kêu gọi các dự án tham gia nộp đề án Vòng 3.
Để đảm bảo chọn được các dự án chất lượng, thời gian hoàn vốn tối đa 7 năm, sẽ có bên thứ 3 thẩm định độc lập.
Các tổ chức đăng ký hoạt động tại Việt Nam (ưu tiên tại Đà Nẵng và TP.HCM), các tổ chức do phụ nữ lãnh đạo có ý tưởng đột phá thuộc các lĩnh vực sau đây được khuyến khích đăng ký: Giao thông vận tải, Hiệu quả sử dụng điện tại các tòa nhà, phát điện, Cung cấp và quản lý điện, hiệu quả sử dụng nước.
Dự án cũng đang thúc đẩy tạo cơ hội cho startup có sáng kiến áp dụng công nghệ vào giải quyết các vấn đề liên quan theo các tiêu chí dự án đưa ra.
Ông Hoàng Anh, đại diện Viện Điện, Đại học Bách Khoa Hà Nội, nhận được vốn tài trợ vòng 1, chia sẻ, trước khi nhận tài trợ dự án đã có những tệp khách hàng riêng có tiềm năng thương mại hoá. Nhưng vẫn chưa tạo được niềm tin với họ.
“Muốn nhận được tài trợ vốn, các dự án phải xác định rõ giải quyết vấn đề gì của xã hội, sẽ làm gì cho chính dự án đó. Đặc biệt là khả năng thương mại hoá, nhân rộng mô hình sau khi nhận vốn”, ông Hoàng Anh cho biết.
