Tuy nhiên, về vấn đề này, có hai khía cạnh cần bàn tới, đó là sự quan tâm của ban điều hành tới lợi ích của cổ đông và sự thấu hiểu công ty của các cổ đông. Nhìn vấn đề theo hai chiều sẽ mang lại sự nhất quán và xóa bỏ được những mâu thuẫn về mặt lợi ích.
Sự quan tâm của ban điều hành tới cổ đông
Niêm yết trên sàn chứng khoán là một bước đi mang tính chiến lược dài hạn cho một công ty đại chúng, trước hết là quảng bá hình ảnh công ty, sau cùng là huy động vốn dài hạn để thực hiện những khoản đầu tư mới, nhằm tạo ra giá trị cao hơn cho cổ đông.
Khi đã lên sàn, doanh nghiệp có nghĩa vụ phải công bố thông tin, minh bạch hoạt động kinh doanh. Hiện thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn xếp hạng thấp trong vấn đề bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư cá nhân, nhỏ lẻ, từ đó tính hiệu quả của thị trường ở mức yếu.
Do đó, minh bạch thông tin là một trong những yếu tố quan trọng nhất đối với doanh nghiệp niêm yết. Minh bạch thông tin thể hiện qua báo cáo tài chính trình bày rõ ràng, trung thực và đầy đủ; công bố thông tin kịp thời, chính xác và chi tiết.
Thực tế, hoạt động công bố thông tin của không ít doanh nghiệp còn nhiều yếu kém, nhà đầu tư liên hệ bộ phận quan hệ nhà đầu tư (IR) nhằm được cung cấp thông tin, giải đáp các thắc mắc… thì ít khi nhận được phản hồi đầy đủ.
Nhà đầu tư chủ yếu tìm hiểu thông tin và định giá doanh nghiệp thông qua báo cáo tài chính hàng quý, hàng năm. Các nhà đầu tư đều mong muốn báo cáo tài chính được kiểm toán bởi các công ty uy tín, phần thuyết minh rõ ràng và chi tiết, nhất là những khoản mục có số dư lớn có thể dùng kỹ thuật kế toán để thay đổi hoặc không được thuyết minh rõ ràng.
Đến kỳ đại hội, cổ đông mong đợi nhiều nhất là phần hỏi - đáp với ban điều hành. Tuy nhiên, có những câu hỏi không được trả lời thấu đáo, hoặc hẹn trả lời sau… vô thời hạn.
Cổ đông là người tin tưởng, đồng hành với công ty, bỏ những đồng tiền mà họ cực khổ làm ra vào công ty, họ cần được thông tin đầy đủ, kịp thời về doanh nghiệp.
Vì vậy, doanh nghiệp cần quan tâm đến hoạt động công bố thông tin, xây dựng bộ phận quan hệ nhà đầu tư thật tốt, thấu hiểu được nhu cầu của nhà đầu tư, công bố thông tin với đầy đủ “nguyên liệu” để họ phân tích và ra quyết định một cách khách quan nhất.
Warren Buffett thường khuyên nhà đầu tư giả định sẽ bỏ tiền ra mua toàn bộ công ty, từ đó cần hiểu thấu đáo công ty và ban lãnh đạo.
Tần suất công bố và cách công bố thông tin thể hiện được sự quan tâm và tầm nhìn của ban lãnh đạo. Những doanh nghiệp hoạt động hiệu quả thì bài toán văn hóa, nhân sự thường được giải quyết tốt, đặc biệt là các lao động tuyến dưới.
Cổ đông không nên hỏi những câu hỏi về giá thị trường của cổ phiếu như thế nào, đang cao hay thấp, vì tự thân thị trường sẽ cho nhà đầu tư những câu trả lời chính xác trong dài hạn. Ban lãnh đạo cần tập trung vào hoạt động sản xuất - kinh doanh, thay vì những cám dỗ ngắn hạn trên thị trường.
Nếu họ thể hiện thái độ tốt với khách hàng, hiểu được văn hóa của cả tập thể, thì đó là một trong những thành công lớn, đây là một trong những dấu hiệu nhỏ nhưng thể hiện được sức mạnh của tổ chức.
Điều này tương tự như việc ban lãnh đạo có tâm và tầm, quan tâm tới các cổ đông nhỏ lẻ. Tại Mỹ, nhiều công ty niêm yết cung cấp các đoạn video, ghi âm, điện đàm của ban lãnh đạo với báo chí hoặc các chuyên viên phân tích.
Để hiểu công ty, đọc báo cáo tài chính là không đủ, vì đa phần đề cập tới các con số, chuẩn mực kế toán.
Hiểu được mô hình kinh doanh đã là chuyện khó, phân tích được doanh nghiệp có bộ máy quản trị rủi ro tốt, bộ phận marketing tốt, chế độ đãi ngộ nhân sự và công tác xã hội tốt thì đó là cả một vấn đề lớn và rất ít thông tin để nhà đầu tư tham khảo. Vì vậy, các doanh nghiệp nên chú trọng công bố cả những thông tin này.
Sự thấu hiểu công ty của các cổ đông
Việc đặt câu hỏi cho ban lãnh đạo thể hiện mức độ quan tâm, thấu hiểu công ty của cổ đông. Cổ đông cần ý thức một cách toàn diện về vấn đề này, không nên tham dự đại hội đồng cổ đông khi chưa hiểu gì về công ty.
Bởi lẽ, những ấn tượng ban đầu của nhà đầu tư với doanh nghiệp có thể khiến nhà đầu tư dễ dàng ra quyết định chỉ trong một buổi họp, mà chưa nhìn được bức tranh toàn diện. Nghiên cứu căn bản và chi tiết về doanh nghiệp là điều kiện cần trước khi gặp gỡ ban lãnh đạo.
Một số nhà quản lý quỹ khuyên nhà đầu tư nhỏ lẻ nên hạn chế gặp ban lãnh đạo. Vì tầm hiểu biết không đồng đều dễ khiến nhà đầu tư lạc quan quá mức.
Ban lãnh đạo là những doanh nhân, chuyên gia, sẽ rất ít người khách quan tới mức đánh giá tiêu cực doanh nghiệp họ đang quản trị, nhất là khi nắm giữ cổ phần lớn.
Đa phần đều nghĩ triển vọng ngành nghề, công ty còn tốt và cho rằng, giá cổ phiếu công ty còn rẻ. Ở góc độ bán hàng, họ là những người bán hàng giỏi mà vô tình hay cố ý sẽ tác động mạnh tới quyết định mua/bán của nhà đầu tư.
Cổ đông nên nghiên cứu và lắng nghe những điều khách quan về các dự án, kế hoạch mà công ty đang triển khai, hơn là giá cổ phiếu trên sàn. Hiểu được điều này giúp nhà đầu tư có chung một tầm nhìn, biết được đâu là những chỉ báo mình cần theo sát.
Công ty có trách nhiệm công bố thông tin đầy đủ, chính xác thì cổ đông cũng có trách nhiệm cập nhật, phân loại và tự bảo vệ mình trước các thông tin.
Các cổ đông nhỏ lẻ nên hình thành một cộng đồng lớn, tại đây không đặt vấn đề lợi ích, khuyến nghị mua/bán, mà sẽ là nơi chia sẻ quan điểm, đánh giá khách quan theo góc nhìn của mỗi người.
Từ đó, mỗi thành viên trong cộng đồng đều sẽ nhận được giá trị rất nhiều, gia tăng mức độ thấu hiểu công ty để đặt những câu hỏi sâu sắc về công ty.
Nghiên cứu cách đặt câu hỏi của các nhà quản lý quỹ sẽ thấy được sự khác biệt, dù họ không ngồi trong ban điều hành hay có mối quan hệ nào khác với ban lãnh đạo doanh nghiệp.
Công ty có dự định làm gì mà đối thủ cạnh tranh không làm? Công ty đánh giá thế nào về quy trình kiểm soát nội bộ, kiểm soát rủi ro? Bộ phận marketing hoạt động ra sao, ngân sách chi cho marketing năm tới sẽ chiếm khoảng bao nhiêu phần trăm doanh thu? Bộ phận IR đang hoạt động có hiệu quả không, đặt KPI cho bộ phận này thế nào? Các giao dịch với các bên liên quan nhằm mục đích gì, chức năng của các công ty thành viên trong cơ cấu tập đoàn, cơ cấu sở hữu tại các công ty liên quan ra sao? (Rủi ro lớn nhất trong mô hình tập đoàn chính là đạo đức của ban lãnh đạo, nên vấn đề này cần được làm rõ).
Tại sao ban lãnh đạo chủ chốt lại không sở hữu lượng cổ phần nào đáng kể trong công ty, vậy lợi ích và động lực làm việc của họ với lợi ích của cổ đông có đồng nhất không?
Các câu hỏi trên vô tình có thể khiến chủ doanh nghiệp cảm thấy bối rối nếu không có sự chuẩn bị, lên kế hoạch từ trước. Một ban lãnh đạo nên có tầm nhìn dài hạn, chứ không thể nhìn vào một biến số là lợi nhuận sau thuế, chỉ nhìn vào doanh nghiệp mình chứ không nhìn vào các đối thủ cạnh tranh họ đang làm tốt hơn ta, chỉ chú ý tới tăng trưởng nóng trong khi sự sụp đổ của các doanh nghiệp đa phần tới từ sự mất cân đối tài chính.
Cổ đông không nên hỏi những câu hỏi về giá thị trường của cổ phiếu như thế nào, đang cao hay thấp, vì tự thân thị trường sẽ cho nhà đầu tư những câu trả lời chính xác trong dài hạn. Ban lãnh đạo cần tập trung vào hoạt động sản xuất - kinh doanh, thay vì những cám dỗ ngắn hạn trên thị trường.
Để hài hòa lợi ích từ hai phía thì lãnh đạo doanh nghiệp và cổ đông, cần sự thấu hiểu, đồng cảm, niềm tin được xây dựng trên những hành động được thực thi đúng như chiến lược đề ra kết hợp với sự minh bạch. Điều này tạo nên một nền tảng vững chắc và lợi thế cạnh tranh cho công ty trong việc thu hút thêm vốn từ các nhà đầu tư mới.
