Các doanh nghiệp đang trong nỗ lực phục hồi, nhưng cần được hỗ trợ các điều kiện để duy trì hoạt động liên tục.
Doanh nghiệp đã nhắc đến từ "lạc quan", nhưng khó khăn vẫn là chính
Kết quả khảo sát 3.440 doanh nghiệp và 8.835 người lao động trong tháng 10/2021 do Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho thấy những tín hiệu tích cực.
Số doanh nghiệp đang hoạt động là 39%, gấp 2 lần đợt khảo sát hồi tháng 8/2021. Số la động trả lời đang có việc là 47%, tăng gần 10 điểm phần trăm so với tỷ lệ người có việc ở khảo sát tháng 8.
Mặc dù tình hình chung còn nhiều khó khăn, nhưng 43% lãnh đạo các doanh nghiệp ở diện “đang hoạt động” vẫn luôn “tỏ ra lạc quan để chèo lái doanh nghiệp”.
Trong bối cảnh đó,đánh giá về triển vọng phục hồi, 22% doanh nghiệp ở diện “đang hoạt động” cho biết đã phục hồi như trước dịch, 45% doanh nghiệp cho biết nếu các địa phương thực hiện đúng Nghị quyết 128/2021/NQ-CP thì doanh nghiệp sẽ phục hồi trong khoảng thời gian từ 1 tháng đến dưới 6 tháng.
Vì, tác động tiêu cực của đợt bùng phát dịch lần 4 tại Việt Nam tới hoạt động của doanh nghiệp vẫn rất lớn, cộng với tình hình các chuỗi cung ứng trên thế giới chưa phục hồi hoàn toàn, nên bối cảnh “sống chung với dịch” của doanh nghiệp và người lao động đều rất thách thức.
Cụ thể,30% số doanh nghiệp trả lời cho biết họ gặp khó khăn trong việc tuyển dụng lao động nói chung và đặc biệt các lao động có trình độ chuyên môn. Hơn 45% doanh nghiệp phải đưa ra mức thu nhập cao hơn so với trước dịch để thu hút lao động trở lại.
Người lao động cũng trong bối cảnh vô cùng khó khăn.
59,3% lao động tham gia khảo sát cho biết, không có nguồn tiết kiệm để hỗ trợ cuộc sống trong bối cảnh dịch, phải dựa vào vay nợ hoặc trông chờ sự hỗ trợ từ gia đình/xã hội; 41% không tìm được việc; 59% mong muốn được ký hợp đồng lao động nếu có việc mới, 54% muốn đề nghị doanh nghiệp phải có cam kết đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiệm thất nghiệp.
Ưu tiên giải pháp duy trì liên tục hoạt động
Trong báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng ban IV Trương Gia Bình đã tiếp tục đề nghị Chính phủ tạo lập môi trường làm việc an toàn và năng lực y tế trong doanh nghiệp để duy trì liên tục sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh khó khăn về thiếu lao động, chi phí cho lao động tăng, và khó khăn cố hữu như vấn đề về vốn lưu động, các doanh nghiệp đang đối mặt với khó khăn mới.
Như: giá nguyên liệu đầu vào tăng (56% doanh nghiệp khảo sát), cầu thị trường yếu chưa đảm bảo kinh doanh có lãi (43% doanh nghiệp khảo sát), chi phí xét nghiệm cho lao động là áp lực rất lớn là cấu thành lớn trong chi phí của doanh nghiệp (41%).
“Việc “thích ứng, sống chung với dịch” là chiến lược lâu dài nên ngoài khía cạnh doanh nghiệp tự chủ để cải thiện môi trường làm việc và các quy trình nội bộ, đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Y tế đẩy mạnh truyền thông về các biện pháp doanh nghiệp có thể lựa chọn trong việc tạo lập môi trường lao động an toàn, nâng cao năng lực y tế tại cơ sở, như việc doanh nghiệp có thể được ký hợp đồng với các đơn vị y tế đủ năng lực để xử trí các vấn đề phòng, chống dịch nếu không tự thiết lập được bộ phận chuyên môn y tế tại đơn vị”, Ban IV gửi đề xuất tới Thủ tướng Phạm Minh Chính.
Cùng với đó, các doanh nghiệp kiến nghị huy động đội ngũ chuyên gia y tế dự phòng nghiên cứu, hình thành các quy trình hướng dẫn dễ hiểu, dễ áp dụng (tương tự 5K cho toàn dân) để doanh nghiệp và người lao động áp dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh, tương tác với khách hàng; ban hành hướng dẫn cụ thể về quy trình xử lý khi phát hiện F0 tại doanh nghiệp.
“Trường hợp doanh nghiệp có F0, nhưng có tổ chức phân ca kíp, phân nhóm thì dựa trên hướng dẫn của Bộ Y tế, chính quyền cơ sở có thể cùng doanh nghiệp đánh giá bóc tách theo cấp độ nguy cơ nhỏ nhất để doanh nghiệp vẫn duy trì được sản xuất kinh doanh”, ban IV kiến nghị và cho biết, các kiến nghị được tổng hợp từ các doanh nghiệp tham gia khảo sát và 40 hiệp hội doanh nghiệp, ngành hàng…
Các doanh nghiệp tiếp tục kiến nghị xem xét lại quy định về giờ làm thêm của người lao động để doanh nghiệp có điều kiện bố trí nhân lực đẩy mạnh sản xuất, đáp ứng các đơn hàng bị chậm trong thời gian qua cũng như tạo điều kiện cho các doanh nghiệp. Kiến nghị này đã dược gửi tới người đứng đầu Chính phủ khá nhiều lần, kể từ khi Covid-19 xuất hiện vào năm 2020.
Để hỗ trợ người lao động các quy định pháp lý mới (như các chế độ bảo hiểm tai nạn lao động) với hình thức làm việc mới như làm việc trực tuyến, làm việc tại nhà… cũng được đề xuất, gửi tới Thủ tướng Chính phủ.
Đặc biệt, trong báo cáo gửi Thủ tướng, Ban IV đề nghị điều chỉnh giảm mức đóng bảo hiểm xã hội đi kèm với việc phát triển các quỹ bảo hiểm hưu trí tự nguyện với những cơ chế linh hoạt cho phép người lao động được vay từ quỹ bảo hiểm hưu trí khi gặp khó khăn về tài chính, khi mà điều này không thể thực hiện được đối với quỹ bảo hiểm xã hội.
“Đây có thể là giải pháp hạn chế việc rút bảo hiểm xã hội một lần của người lao động, đồng thời là giải pháp giúp doanh nghiệp có thêm một chính sách để thu hút hoặc giữ chân người lao động”, Ban IV giải trình trong Báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ.
