“Chất lượng dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính của các doanh nghiệp niêm yết đang bộc lộ một số vấn đề ảnh hưởng đến mức độ tin cậy về thông tin mà doanh nghiệp công bố, cũng như tính minh bạch và niềm tin của thị trường.
Thực tế kiểm tra công ty kiểm toán đã phát hiện những dấu hiệu gian lận, thiếu sót, thỏa hiệp với khách hàng kiểm toán”, ông Lê Công Điền, Vụ trưởng Vụ Giám sát công ty đại chúng, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết.
Ông Điền cho hay, thông qua kiểm tra định kỳ và đột xuất dịch vụ kiểm toán, gần đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phối hợp với Vụ Chế độ kế toán và kiểm toán (Bộ Tài chính), Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) đã xử lý ban đầu đối với các công ty kiểm toán và kiểm toán viên có hành vi vi phạm, điều chuyển một số kiểm toán viên thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính chưa đạt yêu cầu.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xác định, việc kiểm soát có hiệu quả chất lượng dịch vụ kiểm toán để giảm đến mức thấp nhất các hành vi gian lận có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần cải thiện tính minh bạch của thị trường, tránh nguy cơ giảm sút niềm tin trong công chúng đầu tư.
Những thông tin sai lệch tạo ra “cái bẫy” gây rủi ro cho giới đầu tư
Theo Bộ Tài chính, thực tế giám sát các công ty đại chúng cho thấy, chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính của khối công ty này còn nhiều sai sót, thậm chí là gian lận.
Một trong những nguyên nhân là Luật Chứng khoán hiện chưa quy định về trách nhiệm, nghĩa vụ, tính độc lập của tổ chức kiểm toán và kiểm toán viên được chấp thuận đối với công ty và những người có liên quan để bảo đảm khách quan trong hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính của các công ty đại chúng.
Nhiều ý kiến cho rằng, hành vi “đi đêm” giữa công ty kiểm toán và kiểm toán viên với doanh nghiệp được kiểm toán có dấu hiệu diễn ra ngày một “nóng” là do chế tài còn “nhẹ tay” khi xử lý vi phạm.
Để hạn chế tình trạng ngày cũng như cải thiện chất lượng dịch vụ kiểm toán, cần tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm, đồng thời bổ sung quy định ràng buộc trách nhiệm của công ty kiểm toán và kiểm toán viên trong cung cấp dịch vụ vào Luật Chứng khoán.
Từ thực tiễn hoạt động thanh tra cho thấy chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính đối với các doanh nghiệp nói chung, đặc biệt là doanh nghiệp niêm yết đang có nhiều vấn đề cần chấn chỉnh, Thanh tra Chính phủ đề xuất, trong quá trình xây dựng phương án sửa đổi Luật Chứng khoán, Bộ Tài chính, UBCK cần khắc phục tình trạng luật này chưa có quy định về trách nhiệm, nghĩa vụ và tính độc lập của tổ chức kiểm toán, kiểm toán viên trong quá trình cung cấp dịch vụ.
Liên quan đến hướng khắc phục bất cập trên, Bộ Tài chính cho hay, trong quá trình xây dựng phương án sửa Luật Chứng khoán sẽ hoàn thiện cơ chế để bảo đảm vai trò độc lập, tăng cường trách nhiệm của kiểm toán viên; xây dựng nguyên tắc kiểm toán độc lập đặc thù trong lĩnh vực chứng khoán.
Ngoài nâng cao vai trò, trách nhiệm của ban kiểm toán nội bộ trực thuộc hội đồng quản trị công ty trong giám sát, chấp thuận đơn vị kiểm toán báo cáo tài chính của doanh nghiệp niêm yết, cơ chế mới sẽ được hình thành theo hướng tăng cường vai trò giám sát của đại hội đồng cổ đông đối với quy trình thực hiện báo cáo tài chính kiểm toán hàng năm của đơn vị có lợi ích công chúng; quy chuẩn hóa chuẩn mực kiểm toán, kế toán, báo cáo tài chính theo thông lệ quốc tế để giúp phản ánh chính xác hơn tình hình tài chính cũng như hoạt động của đơn vị có lợi ích công chúng.
