Co bớt mục tiêu xây dựng đường cao tốc Bắc Nam trong vòng 5 năm tới xuống còn 467 km

"Nếu không có một số cơ chế đặc thù cho dự án, thì chỉ có thể trình Quốc hội vào kỳ họp cuối năm 2017 và khởi công dự án sớm nhất vào năm 2020" - Bộ GTVT.

Trong phạm vi thẩm quyền của Chính phủ, Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng chỉ thành lập một hội đồng thẩm định nhà nước thẩm định cả nghiên cứu tiền khả thi và nghiên cứu khả thi tất cả các Dự án; rút ngắn thời gian thẩm định mỗi Dự án. 

Bên cạnh đó, trong phạm vi thẩm quyền của Chính phủ, Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng chỉ thành lập một hội đồng thẩm định nhà nước thẩm định cả nghiên cứu tiền khả thi và nghiên cứu khả thi tất cả các dự án; rút ngắn thời gian thẩm định mỗi dự án. Đồng thời, cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu tư vấn thiết kế kỹ thuật và tư vấn thẩm tra thiết kế kỹ thuật, dự toán xây dựng công trình đối với các dự án triển khai đầu tư trong giai đoạn I, trong đó chỉ định cho Viện Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng) thẩm tra tổng mức đầu tư và thẩm tra dự toán xây dựng công trình để nâng cao chất lượng.

Để thống nhất chỉ đạo, đẩy nhanh tiến độ dự án, Bộ GTVT đề xuất thành lập Ban chỉ đạo quốc gia để chỉ đạo triển khai đầu tư Dự án Tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam với Trưởng ban là Phó thủ tướng Chính phủ; Phó trưởng ban thường trực là Bộ trưởng Bộ GTVT; các Phó trưởng ban là Bộ trưởng các bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính; Ủy viên là Thứ trưởng các bộ liên quan (Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, GTVT, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Tư pháp, Ngân hàng Nhà nước) và Chủ tịch UBND các tỉnh/thành phố có dự án đi qua.

Để bảo đảm tiến độ triển khai Dự án, Phó thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng vừa yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương trình Thủ tướng Chính phủ thành lập Hội đồng thẩm định nhà nước để thẩm định Dự án theo quy định. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm Chủ tịch Hội đồng, các thành viên là lãnh đạo các bộ, ngành theo quy định, mời thêm các chuyên gia có kinh nghiệm về kinh tế, kỹ thuật.

Về phương án đầu tư, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng giao Bộ GTVT chỉ đạo Tư vấn hoàn thiện 2 phương án (Nhà nước hỗ trợ 63.000 tỷ đồng và 70.000 tỷ đồng), báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ quyết định trước khi trình Quốc hội. Nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước dành chủ yếu cho giải phóng mặt bằng và một phần cho đầu tư, phần còn lại (khoảng 70% tổng mức đầu tư) huy động từ nguồn xã hội hóa.

Liên quan tới phương án tài chính của các hợp phần đầu tư theo cơ chế PPP, đối với phần lợi nhuận của nhà đầu tư, Bộ GTVT đang tạm tính tỷ suất lợi nhuận khoảng 14%/năm cho phần vốn chủ sở hữu; 10,37%/năm cho phần vốn vay; mức thu giá dịch vụ là 1.500 đồng/PCU/km (bắt đầu từ thời điểm Dự án đưa vào khai thác), dự kiến 3 năm điều chỉnh 1 lần, mỗi lần tăng khoảng 12%/3 năm. Với các yếu tố đầu vào này, các nhà đầu tư có thể hoàn vốn dự án sau 24 năm.

Ngoài các ưu đãi đầu tư theo quy định của pháp luật, Bộ GTVT kiến nghị cho phép nhà đầu tư được kinh doanh các dịch vụ giá trị gia tăng dọc hai bên tuyến đường trong phạm vi giải phóng mặt bằng của Dự án.

Đối với trạm dừng nghỉ, do không thể xác định trước được doanh thu trong quá trình vận hành khai thác, nên không xác định trong nguồn thu của Dự án để tính toán phương án tài chính; toàn bộ chi phí liên quan đến giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng do nhà đầu tư tự cân đối và được kinh doanh khai thác tương ứng với thời gian hoàn vốn dự án, cơ quan nhà nước hỗ trợ trong việc tổ chức thực hiện giải phóng mặt bằng cùng với Dự án.

Mặc dù đều có tính khả thi tài chính, nhưng theo Bộ GTVT, việc huy động vốn tín dụng cho các dự án BOT cao tốc Bắc Nam được dự báo là rất khó khăn. Hiện dư nợ tín dụng dài hạn của các tổ chức tín dụng đang ở mức cao. Tỷ lệ huy động vốn ngắn hạn cho vay dài hạn đã ở mức giới hạn theo quy định, trong khi Ngân hàng Nhà nước có chủ trương giảm dần tỷ lệ này nên khả năng huy động nguồn vốn từ các tổ chức tín dụng trong nước rất khó khăn.

“Thực tế, vừa qua, dù một số dự án khả thi về tài chính, nhưng các ngân hàng thương mại trước đây cam kết cung cấp tín dụng đã có văn bản từ chối”, ông Nhật cho biết.

Chính vì vậy, để khơi được nguồn vốn vay trong nước, Bộ GTVT kiến nghị cho phép các tổ chức tín dụng không tính trong tỷ lệ huy động nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung hạn và dài hạn; không tính trong tỷ lệ giới hạn tăng trưởng tín dụng. Các ngân hàng thương mại lớn cũng được hình thành gói tín dụng riêng cho dự án để huy động được nguồn vốn trong nước theo hướng cho vay một khách hàng vượt quá 15% vốn điều lệ và một nhóm khách hàng vượt quá 25% vốn điều lệ để đầu tư dự án.

“Đây chỉ là giải pháp tình thế và ngắn hạn vì rất khó khăn để huy động được nguồn vốn lớn, đồng thời tiềm ẩn rủi ro cho hệ thống tín dụng”, lãnh đạo Bộ GTVT thừa nhận.