Ứng xử với niềm tin hệ thống ngân hàng
Tại Talkshow Chọn danh mục kỳ 6 với chủ đề: Kỳ vọng phá vỡ xu hướng downtrend do Báo Đầu tư Chứng khoán tổ chức sáng 2/12, ông Quản Trọng Thành, Giám đốc Phân tích, CTCK Maybank Invesment Banking (MSVN) phân tích, doanh nghiệp đang phải đối mặt với hai vấn đề lớn: thanh khoản và chi phí vốn.
Về thanh khoản, Việt Nam đang gặp biến động về thị trường trái phiếu trong 9 tháng vừa qua, đặc biệt trong tháng 10, làm thanh khoản trong thị trường trái phiếu và trên tổng nền kinh tế bị siết lại chặt. Trong khi lãi suất trái phiếu đang tăng lên đến 25% bình quân, có những trái phiếu tăng đến 50 - 80%, đó là biểu hiện gián đoạn về thanh khoản.
Trong một nền kinh tế, thanh khoản đến từ thị trường trái phiếu và thị trường cổ phiếu, nhưng hai thị trường này của Việt Nam, đặc biệt cổ phiếu chưa phải thị trường quan trọng và liên tục của doanh nghiệp. Dù trái phiếu là kênh dẫn vốn rất quan trọng của các thị trường, nhưng Việt Nam mới phát triển thời gian gần đây, các doanh nghiệp vẫn phải dựa vào kênh ngân hàng.
Ngân hàng đóng vai trò cung cấp vốn chủ đạo trong giai đoạn hiện tại, nhất là thanh khoản ngắn hạn. Việc cơ quan quản lý chỉ đạo ngân hàng hỗ trợ, đẩy tín dụng cho doanh nghiệp là điều cần thiết. Tuy nhiên, các ngân hàng còn phải đợi sự điều chỉnh một cách rõ ràng, mạch lạc về chỉ tiêu an toàn cho vận hành ngành ngân hàng.
Cụ thể là tỷ lệ dư nợ tín dụng trên vốn huy động (LDR) theo ngành, nếu nhìn nhận LDR khác nhau thì sẽ có đánh giá khác nhau. Nếu nhìn đơn thuần vào tỷ lệ cho vay khách hàng trên huy động khách hàng, đối với thị trường, cơ quan quản lý thì tỷ lệ rất cao. Tuy nhiên, ngành ngân hàng có nguồn vốn khác, nên tính cả nguồn vốn khác vào thì tỷ lệ LDR không quá cao.
“Để ngân hàng thực sự bơm vốn ra cho nền kinh tế, cần phải quản lý chỉ số vận hành này làm sao minh bạch và có tính thống nhất để ngân hàng biết cách. Việc nới room hay yêu cầu các ngân hàng sử dụng nốt phần room còn lại là cần thiết. Tuy nhiên, để tiền thực sự chảy ra thì cần phải có những động thái cụ thể trong chỉ số vận hành để các ngân hàng yên tâm bơm vốn”, ông Thành nói.
 |
| Ông Quản Trọng Thành, Giám đốc Phân tích MSVN trao đổi qua zoom. |
Đồng tình với quan điểm trên, ông Nguyễn Duy Anh, Trưởng phòng quản lý danh mục đầu tư VCBF bổ sung, giai đoạn này khá nhạy cảm, chỉ còn một tháng nữa là hết năm, Ngân hàng Nhà nước sẽ phải cân nhắc xem có nới room hay không, vì chỉ còn một tháng sẽ có room mới của năm 2023.
Giai đoạn gần đây yếu tố thanh khoản rất là khó khăn trên thị trường, không chỉ đối với doanh nghiệp mà thanh khoản liên ngân hàng cũng khá căng thẳng. Gần như sau giai đoạn liên quan đến trái phiếu Vạn Thịnh Phát thì thanh khoản liên ngân hàng bị dừng lại. Mấu chốt vấn đề ở đây là niềm tin.
Ông Duy Anh khẳng định, tiền trong hệ thống ngân hàng không đến mức quá thiếu hụt, mà là lòng tin giữa các ngân hàng không còn nữa. Ngân hàng nào có tiền sẽ muốn giữ an toàn nhất có thể nên đặt mục đích an toàn vốn lên trên mục đích sinh lời. Các ngân hàng nhỏ trước đây phụ thuộc vốn liên ngân hàng (vì rẻ) do huy động từ các “ông lớn”, nay các ông lớn dừng lại thì vốn liên ngân hàng cũng dừng lại luôn.
“Bây giờ quan trọng nhất là giải quyết vấn đề lòng tin giữa các ngân hàng, để ngân hàng nào có tiền sẵn sàng cho vay một phần, bơm dần dần tiền ra và sẽ giải quyết được phần nào câu hỏi “thanh khoản từ đâu ra?”. Ngân hàng Nhà nước, cơ quan quản lý nhà nước có lẽ cũng đang giải quyết vấn đề làm thế nào lấy lại lòng tin trên thị trường để thị trường vận hành ổn định hơn”, ông Duy Anh nhìn nhận.
Cần biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp
Trong một tháng tới, ông Quản Trọng Thành thông tin, doanh nghiệp cần tự cân nguồn, nhất là các doanh nghiệp bất động sản. Nhiều doanh nghiệp đã phải bán tài sản để đáp ứng thanh khoản trong ngắn hạn. Ngoài ra, doanh nghiệp cần ngồi xuống với chủ nợ, bàn về việc tái cơ cấu phần thanh toán.
3 - 6 tháng tới, các ngân hàng sẽ sẵn sàng cho vay hơn khi có room tín dụng năm mới. Trong 6 - 9 tháng, hoặc cả năm 2023, thị trường trái phiếu chưa thể phục hồi một cách bình thường, ngân hàng sẽ phải đóng vai trò chính trong việc cung cấp thanh khoản cho thị trường.
Chuyên gia MSVN kỳ vọng, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục giữ mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2023 ít nhất là 14%. Nếu tốt, Ngân hàng Nhà nước có thể nâng room tín dụng lên 14 - 16%, là mức cần thiết khi thị trường trái phiếu chưa kịp phục hồi.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước có thể điều chỉnh một số chính sách để ngân hàng đóng vai trò giống như người tạo lập thị trường. Chẳng hạn, Thông tư 16/2021 hạn chế ngân hàng tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp nào có nợ xấu trong vòng 12 tháng tại các ngân hàng trước khi phát hành.
Ông Thành cho rằng, có doanh nghiệp hạng A không có nợ xấu, song có doanh nghiệp hạng B, C gặp khó khăn, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn về thanh khoản như giai đoạn Covid-19, ảnh hưởng tới nhiều doanh nghiệp, cả doanh nghiệp tốt hay không tốt. Do đó, nếu ngân hàng đánh giá doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh ổn định, chỉ gặp khó khăn thanh khoản, có khả năng phục hồi thì hãy để ngân hàng được phép tham gia, đánh giá rủi ro để quyết định có mua trái phiếu doanh nghiệp hay không.
Một ví dụ khác, quy định về ngân hàng không được mua trái phiếu của những doanh nghiệp có mục tiêu là tái cơ cấu nợ. Song Nghị định 65/2022 lại có quy định cho phép doanh nghiệp phát hành trái phiếu để tái cơ cấu nợ.
“Vậy tại sao trong quy định ngân hàng lại có sự lệch pha như vậy, làm ngân hàng rất khó mua trái phiếu doanh nghiệp với mục tiêu tái cơ cấu nợ? Điều khoản này cần phải thay đổi để làm sao ngân hàng tham gia vào việc mua trái phiếu doanh nghiệp và tạo lập thị trường tốt hơn”, ông Thành kiến nghị.
Thêm một vấn đề nữa là từ khi thị trường trái phiếu phát triển, số lượng nhà đầu tư cá nhân tham gia đông đảo và trực tiếp đưa tiền cho doanh nghiệp thông qua mua trái phiếu. Tuy nhiên, với tình hình niềm tin giảm hiện tại, thị trường chưa thể phục hồi ngay được, phải mất 1,5 - 2 năm để củng cố niềm tin cho nhà đầu tư.
 |
| Ông Nguyễn Duy Anh, Trưởng phòng quản lý danh mục đầu tư VCBF. |
Trong khi đó, ông Duy Anh có phần thận trọng hơn và dự báo phải đến 5 - 10 năm nữa, nhà đầu tư cá nhân mới dám quay lại thị trường trái phiếu.
Các chuyên gia khẳng định, mấu chốt để giải quyết câu chuyện thanh khoản ngay lập tức phải đến từ ngân hàng. Để ngân hàng tiếp tục cho vay thì room tín dụng phải được đảm bảo và tăng lên, đồng thời ngân hàng phải được tham gia tích cực hơn vào thị trường trái phiếu.
“Như tôi vừa nói, nguồn vốn từ thị trường liên ngân hàng không thiếu đến thế, vì hiện nay, tiền gửi Ngân hàng Nhà nước của các ngân hàng lớn lên đến 600.000 tỷ đồng. Tiền đấy là một nguồn có thể hỗ trợ tốt cho thanh khoản thị trường khi niềm tin quay trở lại”, ông Duy Anh nhấn mạnh.
