Quan điểm trên được ông Nguyễn Đức Thông - Giám đốc Giao dịch phái sinh, Công ty cổ phần Chứng khoán SSI cho biết tại chương trình Bí mật đồng tiền số 41.
Trong chương trình này, nhiều câu hỏi từ nhà đầu tư về việc liệu phái sinh có chính là tác nhân gây lũng đoạn thị trường, góp phần khiến thị trường biến động giảm mạnh thời gian qua.
Ông Thông cho rằng, nếu như nói phái sinh gây lũng đoạn thị trường chứng khoán, thì mối liên hệ hầu như không có. Chẳng hạn như trên thị trường Mỹ, hợp đồng tương lai xuất hiện cách đây 30 - 40 năm và nhà đầu tư hưởng lợi rất nhiều từ sản phẩm này trong phòng ngừa rủi ro. Để giảm rủi ro thị trường, thay vì bạn phải bán cổ phiếu ra, có thể dùng hợp đồng phái sinh để hedging giảm độ lỗ của danh mục. Nếu như không có công cụ phái sinh, nhiều người sẽ bán ra cổ phiếu hơn.
"Vậy nên, nói thị trường cơ sở giảm do phái sinh thì khó mà có liên kết được", ông Thông nhấn mạnh.
Phái sinh là khái niệm rất rộng, và ở Việt Nam nhà đầu tư quen thuộc với hợp đồng tương lai theo giá cơ sở của chỉ số VN30. Thực chất, thị trường Việt Nam có cả chứng quyền và ông Thông coi đây cũng là phái sinh vì chứng quyền cũng theo giá cơ sở.
Phái sinh là công cụ để nhà đầu tư có thể Long (mua) khi cho rằng thị trường đi lên và Short (bán) khi cho rằng thị trường đi xuống. Hợp đồng tương lai phụ thuộc vào chỉ số VN30.
Theo ông Thông, khi nhà đầu tư muốn phòng ngự cho danh mục, có thể 'short' hợp đồng phái sinh để tạo lợi nhuận ngay cả thị trường đi xuống. Hoặc, khi nhà đầu tư cho rằng thị trường sẽ đi lên nhưng không muốn mua rổ cổ phiếu của VN30, thì có thể đặt 'long' hợp đồng tương lai VN30".
“Phái sinh đi theo cơ sở, nếu không quan tâm hay đầu tư cơ sở chắc chắn không thể giao dịch được phái sinh", ông Thông nói.
Vậy có hay không có tổ chức nào đó cố tính bán khống VN30 để short phái sinh, cố dìm cơ sở? Ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng SSI cho rằng, điều này cũng có thể sẽ đưa ra giả thuyết ngược lại, “rằng có một tổ chức nào đó cũng đang mua VN30 và làm ngược lại thì cũng hoàn toàn có thể xảy ra”.
Hướng dẫn cách sử dụng phái sinh để bảo hiểm cơ sở, ông Thông cho biết, lấy ngẫu nhiên 5 mã cổ phiếu trong VN30, để mua giả lập 5 mã này vào ngày 23/9. Giả định đã mua và cảm thấy rủi ro thị trường tăng lên, thì việc đầu tiên có thể nghĩ tới là dùng hợp đồng tương lai để hedging cho danh mục của mình. Vào ngày mua cổ phiếu cơ sở, nhà đầu tư có thể short hợp đồng tương lai tương ứng với danh mục.
Kết quả, nhìn danh mục này trong tuần trước - tuần giảm điểm rất mạnh, thì lãi lỗ nhận được từ khi dùng phái sinh hầu như danh mục được bảo hiểm hoàn toàn trong việc hedging khi thị trường biến động.
“Nếu có view thích cổ phiếu A hơn cổ phiếu B, và đúng là tuần rồi cổ phiếu A giảm, giảm ít hơn thị trường thì tính ra cả danh mục là vẫn có thể kiếm được lãi”, ông Thông nói.
