Khi lòng tham dẫn dắt đà tăng của thị trường
“Tôi nghĩ rằng đây sẽ là một trong những đợt phục hồi lịch sử khi các đại dịch kết thúc. Có rất nhiều nhu cầu từ người tiêu dùng. Bạn có thể tưởng tượng khi chúng ta hoàn toàn rõ ràng và bắt đầu quay trở lại bình thường không?”, Peter Andersen, một nhà quản lý quỹ có trụ sở tại Boston nói với Market Watch vào đầu năm 2021.
Nhưng trong 3 tháng tới, quan điểm của ông Andersen về thị trường đã trở nên kém tích cực hơn. Trong một cuộc phỏng vấn vào tuần trước, ông nói: “Chúng tôi đang chuyển đổi giữa nhóm cổ phiếu giá trị và cổ phiếu tăng trưởng. Tôi không biết ai đang dẫn dắt điều này, nhưng nó phải tuân theo một số loại thuật toán”.
“Thật là khó hiểu. Thị trường rất mong manh và đáng ngạc nhiên là như vậy. Cả năm nay đối với tôi thực sự rất khó khăn để cố gắng tìm ra liệu có động lực tăng trưởng nào không, thị trường đang đi theo hướng nào”, ông cho biết.
Sự gia tăng của các nhà đầu tư cá nhân mới muốn sử dụng thị trường chứng khoán như một sòng bạc và một nền chính trị quốc gia bất ổn đến mức cuộc bầu cử Tổng thống, câu chuyện kỳ vọng về vắc xin và hồi phục kinh tế là những yếu tố chính xoay quanh thị trường chứng khoán Mỹ những tháng vừa qua và thị trường đang tiếp tục đi lên.
Bên cạnh đó, đang có một số câu hỏi xoay quanh thị trường hiện tại: Đâu là mức phù hợp cho một thị trường chứng khoán đã giảm 33% trong khoảng hai tuần chỉ một năm trước? Bao nhiêu phần trăm đà tăng của thị trường có được là do chính sách kích thích và bao nhiêu là thực sự? Mức phục hồi kinh tế dự kiến đã được định giá bằng bao nhiêu? Điều gì xảy ra nếu lời hứa về vắc xin không thành công?
Tổng hợp lại, những điều đó đang khiến những nhà quản lý tiền bạc, khách hàng của họ và các công ty tư vấn cho họ đều lo lắng.
Nicholas Colas, đồng sáng lập của DataTrek Research đã viết trong một ghi chú gần đây: “Nhận xét phổ biến nhất mà chúng tôi nhận được từ khách hàng là họ cảm thấy thị trường không ổn và chúng tôi hoàn toàn hiểu được điều đó. Đối với chúng tôi, một phần lớn của sự bất an này đến từ sự khác lạ khi chứng kiến thị trường chứng khoán đi từ trạng thái khó khăn nhất đến hưng phấn nhất trong một khoảng thời gian ngắn như vậy”.
 |
Biểu đồ khối lượng giao dịch của chỉ số Nasdaq Composite (Nguồn: FactSet) |
Các nhà quan sát thị trường chỉ ra tất cả các điều khác thường dường như xác nhận điều gì đó đang sai lệch. Trong khi đó, khối lượng giao dịch thị trường chứng khoán Mỹ đã giảm xuống bắt đầu từ năm 2021 trong khi tăng mạnh trong năm 2020.
Nhưng theo một số ước tính, các nhà đầu tư cá nhân thiếu kinh nghiệm hiện chiếm tới 20% tổng khối lượng giao dịch trên thị trường. Ngay cả khi tất cả họ đều không nhắm vào những người bán khống nhưng quan điểm đầu tư của họ vẫn có những ưu tiên và khuyến khích rất khác so với phần lớn thị trường còn lại.
Ngoài ra, lợi tức Kho bạc Mỹ đã tăng đột biến chỉ trong vài tuần trong quý 1 năm nay, điều này gây khó chịu cho các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán và sau đó là vài tuần các nhà hoạch định chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã trấn an thị trường rằng Fed sẽ không tăng lãi suất cho đến năm 2023 và sẽ được báo trước. Tiếp đó, dữ liệu kinh tế khả quan đã khiến lợi suất trái phiếu kho bạc giảm mạnh vào giữa tháng 4.
Hiện tượng đầu cơ cổ phiếu xuất hiện nhiều hơn
Dave Nadig, một trong những nhà phát triển đầu tiên của quỹ giao dịch hối đoái để giúp thị trường tránh một vụ nổ khác như "Thứ Hai Đen" năm 1987. Ông cho rằng, thị trường đang hoạt động lành mạnh và duy trì khả năng phục hồi ngay cả khi trải qua những trục trặc như cơn sốt chứng khoán meme (những cổ phiếu mua theo trào lưu) trong vài tháng qua và cú nổ Archegos. Theo cách nói của ông, điều trở nên “rất mong manh” là khả năng định giá của thị trường hiện tại.
“Có một số nền tảng cơ bản về cách thức hoạt động của thị trường đang tan rã. Những gì chúng tôi đang nhận ra là thị trường có nhiều thông tin nhiễu và ngẫu nhiên hơn những gì mọi người sẵn sàng thừa nhận. Phần lớn những gì thay đổi là luồng thông tin và dữ liệu di chuyển ngày càng nhanh hơn. Bất kỳ mô hình nào bạn xây dựng ngày hôm nay theo định nghĩa đều không tính đến khả năng tăng tốc vào ngày mai”, ông nói trong một cuộc phỏng vấn.
Cơn sốt Gamestop điên cuồng bùng phát vào tháng 1 vừa qua sau khi một nhóm các nhà đầu tư cá nhân đã dành vài tuần để nhắm mục tiêu tới những người bán khống bằng cách đẩy giá cổ phiếu đó lên cao hơn và “điều đó không còn là một cổ phiếu bình thường nữa, đó là một ngoại cảnh trên thị trường có tác động gợn sóng mà một số nhà đầu tư có thể không nhận ra", ông Nadig nói.
Các mô hình đầu tư cũ hơn và các thuật toán đang đối đầu với các mô hình mới có tính đến các điều kiện mới, một quy trình mà Nadig gọi là “một cuộc chạy đua vũ trang” và một quy trình được đẩy nhanh do tốc độ hiện đại của luồng thông tin và cách thị trường phản ứng”.
“Chúng tôi bắt đầu nhận thấy những rạn nứt trong phương pháp truyền thống mà chúng tôi luôn dùng để phân tích thị trường. Chúng tôi không còn xử lý dữ liệu theo thực tế nữa, chúng tôi đang xử lý thông tin và nó được định giá ngay lập tức. Chúng tôi đã từ bỏ việc phân tích”, ông cho biết.
Đối với Peter Andersen, người đã quản lý tiền trong gần ba thập kỷ và mang lại hơn 40% lợi nhuận cho khách hàng của mình trong hai năm qua, cho biết, sự mong manh của thị trường thật đáng thất vọng.
Ông Andersen tự hào về “sự độc lập quyết liệt” trong việc lựa chọn cổ phiếu dẫn đến một danh mục đầu tư không ảnh hưởng bởi vĩ mô. Một số khoản đầu tư gần đây của ông ấy là an ninh mạng, lưu trữ dữ liệu và chăm sóc thú cưng. Tuy nhiên, trong năm nay, một số cổ phiếu ông chọn lựa đã rớt mạnh một cách bất thường.
Dường như thị trường vượt đỉnh liên tục khi mọi nhà đầu tư mới đang và thể hiện sự lấn lướt trên thị trường chứng khoán khi chỉ quan tâm tới lợi nhuận, sự hưởng lợi của thị trường khi nền kinh tế mở cửa trở lại, kinh tế trên đà hồi phục mà quên đi mức định giá hiện tại của cổ phiếu.
Khi mà sự hưng phấn ngày một gia tăng đẩy định giá thị trường tăng cao, điều này đồng nghĩa chênh lệch giữa thị trường chứng khoán và nền kinh tế ngày một gia tăng và đẩy rủi ro gia tăng cho những người cầm cổ phiếu cuối cùng.
Bong bóng là điều mà nhiều nhà đầu tư, chuyên gia đã và đang nhận định xuất hiện trên thị trường từ nhóm cổ phiếu meme, Gamestop, Archegos… và nhiều loại tài sản khác như Bitcoin. Tuy nhiên, thời điểm đổ vỡ của thị trường là rất khó dự đoán. Trong lịch sử đã chứng kiến nhiều bong bóng dotcom năm 2000, bong bóng nợ dưới chuẩn năm 2008… và cuối cùng đã gây nên những đợt sụt giảm mạnh của thị trường và kéo bay vốn hóa thị trường chỉ trong thời gian ngắn khi sự hưng phấn quá mức chuyển sang bi quan.
Hiện tại, bong bóng trên thị trường đang hình thành ở nhiều phân khúc khác nhau và có dấu hiệu ngày một lớn như: Bong bóng trái phiếu, bong bóng công nghệ sinh học, bong bóng công ty mua lại với mục đích đặc biệt (SPAC), bong bóng bán khống, bong bóng ETF, bong bóng Bitcoin đang ngày một lớn.
