Chung cư và ngàn lẻ một chuyện “chung riêng”

Chuyện nhỏ mà không nhỏ

Thống kê sơ bộ cho thấy, hiện nay trong khi Hà Nội có gần 700 chung cư thì TP.HCM có hơn 1.200 chung cư với hàng trăm nghìn hộ gia đình và hàng triệu người dân sinh sống. Với đủ thành phần nghề nghiệp, quê quán khác nhau, với những khác biệt trong văn hóa ứng xử, các khu chung cư cao tầng giống một ngôi làng thu nhỏ, nhưng cơ cấu dân số phong phú hơn rất nhiều.

Cũng từ đây phát sinh ra những mâu thuẫn từ những chuyện tưởng chừng như vô cùng nhỏ nhặt do nhiều người hoặc là vẫn bê nguyên văn hóa "làng xã" vào áp dụng tại chung cư hoặc là có những đòi hỏi quá đáng với chủ đầu tư, nhà quản lý…, dẫn đến khó khăn trong cả cách thức quản lý vận hành tòa nhà, lẫn mục tiêu xây dựng nếp sống mới hiện đại ở các chung cư cao tầng.

Tại khu vực chờ đi thang máy một khu chung cư ở gần Giải Phóng (Hà Nội), một người phụ nữ bồng con nhỏ nói: "Bấm đi con", đứa trẻ nghe lời mẹ bấm liên tiếp nhiều số trong thang máy. Nhiều người đi chung thang máy nóng ruột khi thang máy cứ mở ra, đóng lại nhiều tầng. Nhận được lời phàn nàn, người phụ nữ này còn nhăn mặt tỏ vẻ khó chịu.

Cần ý thức của mọi người để đảm bảo môi trường cho các không gian chung 

Tại một chung cư khác ở khu vực Mỹ Đình, một cư dân đang chuẩn bị đi làm, quần áo gọn gàng bỗng một bịch ni lông rơi ngay trước mặt, rác thải trong túi vỡ ra bắn đầy người, lại phải quay về nhà thay quần áo, thành ra lỡ buổi họp quan trọng. Cũng chính tại chung cư này, nhiều lần bát, đũa, thậm chí chai bia, dao, kéo bỗng dưng từ đầu bay thẳng xuống cả khu vui chơi giải trí dành cho trẻ em.

Hiện tượng trên không chỉ diễn ra ở các chung cư bình dân, mà còn diễn ra ở nhiều chung cư cao cấp. Những hình ảnh nhếch nhác như xả rác, hút thuốc trong thang máy, gây mất vệ sinh ra sảnh chung cư và các khu vực sử dụng chung, ảnh hưởng tới những người xung quanh cũng thường xuyên diễn ra… Chưa kể, nhiều người dân có thói quen coi khu vực sử dụng chung như nhà mình. Không ít người còn tỏ thái độ sừng sộ khi được nhân viên quản lý tòa nhà nhắc nhở về chuyện gây ồn ào hoặc mất vệ sinh chung.

Mâu thuẫn kéo dài, cả hai đều thiệt

Bên cạnh vấn đề về văn hóa sống, trong thời gian vừa qua, phóng viên Báo Đầu tư Bất động sản cũng ghi nhận hàng loạt tranh chấp giữa cư dân và chủ đầu tư, ban quản lý bùng nổ tại rất nhiều chung cư. Thông thường, công luận có “thói quen” quy lỗi thuộc về các chủ đầu tư trong các vụ tranh chấp.

Trong nhiều trường hợp, điều này là không sai khi nguyên nhân ban đầu là những khúc mắc chưa được giải quyết thỏa đáng, kịp thời. Bên cạnh đó, có những vụ việc mà một nhóm nhỏ cư dân quyết “đấu tranh” tới cùng mà không hiểu rằng khi tranh chấp kéo dài thì bản thân cư dân cũng là người thiệt thòi khi căn hộ mất giá, không gian sống thiếu thanh bình…

Theo KTS. Nguyễn Hồng Thục, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu định cư, sự khác biệt về phong cách sống, sự khác biệt tư duy nhận thức về cùng một vấn đề giữa các chủ thể là chủ đầu tư, đơn vị quản lý và người dân sinh sống dẫn đến những va vấp không thể tìm được tiếng nói chung và thành các mâu thuẫn lớn hơn.

Những vụ việc mâu thuẫn tại các khu chung cư như Hồ Gươm Plaza, Parkview Residences, 165 Thái Hà, Discovery Complex… kéo dài và đến nay vẫn âm ỉ một phần vì chủ đầu tư chưa đưa ra được cách giải quyết thấu tình đạt lý. Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận là với tác động của mạng xã hội và một bộ phận cư dân có tư duy giải quyết “không chịu nhượng bộ”, mâu thuẫn rất dễ bùng phát một cách mất kiểm soát.

Bên cạnh đó, theo bà Thục, tại các chung cư cao tầng cũng xảy ra một vấn đề có thể gọi là khủng hoảng môi trường sống. Trong đó, xuất hiện những sự va đạp xã hội, va đập văn hóa khi người mua thuộc nhiều thành phần, làm ở nhiều công việc khác nhau với văn hóa sống và cách ứng xử khác nhau, chưa thích nghi ngay được lối sống quy củ tại các chung cư cao tầng tại Việt Nam.

Trong khi đó, ông Đặng Xuân Tâm, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư địa ốc Hải Đăng cho rằng, triển khai một dự án chung cư không khó bởi các quy định pháp luật rất đầy đủ, nhưng vấn đề xây dựng văn hóa chung cư lại phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Dù có chữ “chung”, nhưng mỗi người ở chung cư lại là cá thể độc lập, suy nghĩ độc lập.

Vì thế, dung hòa mỗi suy nghĩ độc lập thành một suy nghĩ đồng nhất vì sự hài hòa của không gian sống chung là một quá trình dài, đòi hỏi trước tiên ở nỗ lực rất lớn từ chủ đầu tư, nhà phát triển và đơn vị quản lý. Nhưng sau đó cũng cần sự nhìn nhận đúng đắn của chính cư dân bởi họ là hạt nhân trong đó, cuộc sống của họ gắn với chung cư đó, và nếu có văn hóa sống tốt, chính họ và gia đình họ sẽ được thừa hưởng cái đó.

"Thực tế, ngay sau khi về với nhau rất dễ xảy ra những va vấp, có những thách thức trong việc dung hòa quyền lợi chủ đầu tư và cư dân, cũng có khiếu kiện, cũng có đấu tranh, nhưng khi cùng nghĩ về một hướng đó là văn hóa chung cư thì mọi vấn đề sẽ được giải quyết thấu đáo, hợp tình hợp lý", ông Tâm nhấn mạnh và cho biết, ngay chính dự án Mon City thời gian vừa qua cũng từng đối mặt với những vấn đề va vấp như vậy.

Cũng có căng thẳng, cũng có bức xúc nhưng khi cách giải quyết được HD Mon đưa ra một cách hợp tình hợp lý thì đa phần người dân đều ủng hộ và hướng tới một không gian sống chuẩn mực mà mọi người đều hướng tới.

Đối với câu chuyện cụ thể tại Khu đô thị Mon City, khởi đầu từ khiếu nại của người dân về cách đo diện tích logia, một vấn đề chưa được quy định rõ ràng trong luật nhà ở, chủ đầu tư đã đưa ra phương án đo lại toàn bộ diện tích căn hộ theo cách có lợi cho người dân và chấp thuận trả tiền đối với diện tích dôi ra sau khi đo theo phương án mới.

Tính đến thời điểm hiện tại, đã có khoảng 730 chủ căn hộ đăng ký đo lại diện tích, chiếm khoảng 80% tổng số căn hộ tại dự án. Đồng thời, chủ đầu tư cũng đã thanh toán tiền cho phần diện tích dôi dư của hơn 568 căn hộ với số tiền trên 13 tỷ đồng.  

Nói rộng hơn về những mâu thuẫn có nguy cơ xảy ra ở các chung cư, KTS. Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hiệp hội Kiến trúc sư Việt Nam cho biết, cuộc sống chung cư là cuộc sống theo trục dọc, thay vì dàn trải theo bề ngang như cuộc sống làng xã. Vì vậy, văn hóa sống chung của mỗi người trong đó cũng cần thay đổi để thích nghi dần.

Có thể sẽ có những va chạm, những mâu thuẫn trong giai đoạn đầu sống chung. Tuy nhiên, nếu xác định được vị trí tích cực của mình đóng góp vào việc hình thành một cộng đồng nhân văn thì dần dẫn mỗi người sẽ đóng góp để tạo ra những thiết chế văn hóa như một thứ ‘hương ước” ở chung cư.