Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu bế mạc Hội nghị.
Giải trình xong tất cả lại vềthì không có ích gì
Sáng 17/11, phát biểu bế mạc hội nghị triển khai thực hiện chương trình giám sát của Quốc hội năm 2024, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, nói đến giám sát của Quốc hội theo nghĩa rộng là bao gồm giám sát tối cao của Quốc hội, giám sát của UBTVQH, của Hội đồng Dân tộc, cơ quan của Quốc hội, đoàn đại biểu Quốc hội và từng đại biểu Quốc hội.
Ngay đầu nhiệm kỳ, công tác giám sát được xác định là nội dung trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động Quốc hội nói chung, vì liên quan trực tiếp, tác động tích cực đến công tác lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, ông Huệ phát biểu.
Nhấn mạnh giám sát chuyên tiếp tục là điểm sáng, Chủ tịch Quốc hội khẳng định 2 chuyên đề của Quốc hội và 2 chuyên đề của UBTVQH được thực hiện nghiêm túc, hiệu lực, hiệu quả được tăng cường. Thay vì hầu hết nội dung giám sát chuyên đề trước đây theo kiểu “hậu kiểm” thì những năm qua lựa chọn vấn đề đang trong quá trình điều hành, tổ chức thực hiện, như về công tác quy hoạch, 3 chương trình mục tiêu quốc gia.
“Ban đầu có ý kiến cho rằng mới làm vài năm thì giám sát làm gì. Nhưng với quy hoạch, nhờ giám sát mà Quốc hội ban hành được Nghị quyết 61 gần như tháo gỡ các vướng mắc, tồn đọng, xử lý khoảng trống pháp lý. Không có giám sát thì không biết giờ công tác quy hoạch thế nào và đến đâu. Với 3 chương trình mục tiêu quốc gia, ngay khi đặt vấn đề giám sát đã có chuyển biến, đến khi tiến hành giám sát tạo chuyển biến lớn, cùng với Chính phủ tháo gỡ khó khăn, vướng mắc khi triển khai. Các báo cáo kết quả giám sát đều được đại biểu Quốc hội đánh giá cao”, ông Vương Đình Huệ khái quát.
Việc xây dựng các báo cáo thẩm tra của Hội đồng dân tộc và các ủy ban của Quốc hội, UBTVQH ngày càng ngắn gọn, súc tích, tính khoa học, phản biện cao hơn, “khắc phục tình trạng “3 sôi 2 lạnh”, khen một tí và chê một tí, chẳng đâu vào đâu”, theo lời Chủ tịch Quốc hội.
Bên cạnh kết quả đạt được, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng thẳng thắn chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong công tác giám sát. Như, quá trình giám sát có lúc còn ít chú ý đến mục tiêu và yêu cầu của chuyên đề nên nhiều khi “bơi trong số liệu”.
Nhận định qua giám sát góp phần kiến tạo phát triển được thể hiện rõ, như ban hành các nghị quyết tháo gỡ khó khăn, vướng mắc được nhận diện qua giám sát, song Chủ tịch Quốc hội nhận xét, việc xác định trách nhiệm nhiều khi báo cáo tóm tắt chỉ mấy dòng trong khi đáng ra đây phải là phần nổi của giám sát.
“Phát hiện nhiều nhưng cuối cùng nói hòa cả làng, không khéo lại “3 sôi 2 lạnh”. Tình trạng nể nang vẫn còn. Xuống tận nơi phát biểu rất hùng hồn nhưng về nhà đi đâu hết. Thực chất có kiến nghị gì thì cũng chỉ để cho tốt hơn, chứ không phải “vấn đề nặng nhẹ”. Anh làm không ra gì cũng chẳng sao thì mất động lực phát triển. Xác định rõ trách nhiệm, kiến nghị cụ thể cũng là kiến tạo phát triển”, ông Vương Đình Huệ lưu ý.
Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh cần sớm nghiên cứu ban hành nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn hoạt động giải trình của Hội đồng Dân tộc, các cơ quan của Quốc hội. “Giám sát và giải trình xong có kết luận không? Nếu giải trình xong tất cả lại về, chả có kết luận, nghị quyết gì thì không có ích gì”, theo Chủ tịch Quốc hội.
Cần trọng tâm, trọng điểm hơn
Phát biểu tại hội nghị, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang khẳng định tầm quan trọng hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Ông nói, “qua các hoạt động giám sát đã phát hiện chấn chỉnh và có biện pháp kiến nghị xử lý những thiếu sót, hạn chế, vi phạm và hoàn thiện thể chế, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động quản lý Nhà nước”.
Lãnh đạo Chính phủ cho biết, trong năm 2023, Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ, ngành liên quan chuẩn bị đầy đủ, kịp thời nội dung báo cáo theo đề cương yêu cầu của các Đoàn giám sát của Quốc hội.
Đồng thời, chỉ đạo các cơ quan thực hiện đầy đủ nghiêm túc các kiến nghị sau giám sát. Các báo cáo thực hiện của Chính phủ được đoàn giám sát ghi nhận, cơ bản đáp ứng yêu cầu đề ra, theo Phó Thủ tướng.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng nhìn nhận, có lúc, tiến độ báo cáo của bộ, ngành, địa phương không đáp ứng được yêu cầu của Đoàn giám sát.
Bên cạnh lý do chủ quan, có nguyên nhân là do một số vấn đề đoàn giám sát yêu cầu trong thời gian khá ngắn, trong khi các bộ, ngành, địa phương cần thời gian để rà soát.
Ngoài ra, một số nội dung yêu cầu trong báo cáo giám sát có lúc chưa cụ thể về phạm vi, không gian, thời gian, địa điểm dẫn đến báo cáo gặp khó khăn, lúng túng, khó xác định rõ người, rõ việc trong quá trình thực hiện.
Phó Thủ tướng nhận định các hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội có phạm vi rộng. Để đạt được hiệu quả cao thì cần định hướng gọn hơn về phạm vi, có trọng tâm, trọng điểm hơn.
“Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai nghiêm túc, có trách nhiệm các kế hoạch, chương trình, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giám sát chuyên đề trong năm 2024; đồng thời khắc phục những hạn chế, khuyết điểm trong phần trách nhiệm của mình để việc giám sát ngày càng tốt hơn”, ông Trần Lưu Quang phát biểu.
