Chính thức đưa thêm 109 km cao tốc Bắc – Nam phía Đông vào khai thác

Đây là đánh giá của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Lễ khánh thành Dự án thành phần cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo và thông xe đưa vào khai thác Dự án thành phần cao tốc Diễn Châu – Bãi Vọt (đoạn từ Diễn Châu đến Quốc lộ 46B).

Sự kiện được tổ chức theo hình thức kết nối trực tuyến từ điểm cầu chính tại tỉnh Ninh Thuận với điểm cầu tại tỉnh Nghệ An. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng và một số thành viên Chính phủ cũng tham gia sự kiện quan trọng và đầy ý nghĩa của ngành GTVT chào mừng 49 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2024).

Mở ra không gian phát triển mới

Theo người đứng đầu Chính phủ, tuyến đường cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo và Diễn Châu - Bãi Vọt được đưa vào khai thác kể từ hôm nay sẽ kết nối thông tuyến cao tốc từ TP.HCM đến TP. Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa và từ Hà Nội đến TP. Vinh, tỉnh Nghệ An, giúp giảm tải áp lực giao thông cho tuyến Quốc lộ 1, rút ngắn thời gian di chuyển, nâng cao an toàn khai thác, đáp ứng nhu cầu đi lại, vận tải, du lịch, giao lưu văn hóa, xã hội, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, kích cầu tiềm năng du lịch các tỉnh Khánh Hòa, Nghệ An và các tỉnh Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, phát triển hạ tầng giao thông là một trong ba đột phá chiến lược, trong đó đột phá về giao thông có nhiều ý nghĩa: giao thông đi đến đâu mở ra không gian phát triển đến đấy, giảm chi phí logistics; rút ngắn khoảng cách giữa các địa phương; tạo ra những giá trị mới cho sự phát triển của đất nước.

Để tạo bước đột phá này, Chính phủ và lãnh đạo Chính phủ rất quyết tâm triển khai phát triển kết cấu hạ tầng giao thông theo đúng tinh thần thần “vượt nắng, thắng mưa” “tăng ca, tăng kíp”, “ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương, ý chí kiên cường”.

Thủ tướng cho biết, hiện cả nước đang triển khai một loạt các tuyến cao tốc huyết mạch như: cao tốc Bắc – Nam phía Đông, cao tốc Bắc – Nam phía tây, tuyến cao tốc Tây Nguyên – duyên hải Nam Trung Bộ; các tuyến cao tốc trục ngang Đồng bằng sông Cửu Long.

Hiện nay, chỉ tính riêng tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông chúng ta đã khai thác được 1.186,5km và tổng chiều dài các tuyến cao tốc trên cả nước đang khai thác là hơn 2.000 km. Hiện nay đang tập trung triển khai đầu tư xây dựng để đưa vào khai thác đến cuối năm 2025 khoảng 1000km cao tốc.

“Đây là một thành tích rất đáng trân trọng và với đà xây dựng được duy trì như hiện nay thì đến năm 2025 chúng ta sẽ có 3.000 km đường cao tốc, năm 2030 cả nước có 5.000 km đường cao tốc”, Thủ tướng cho biết.

Đối với 2 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam phía Đông là Cam Lâm – Vĩnh Hảo và Diễn Châu – Bãi Vọt được triển khai theo hình thức PPP, Thủ tướng ghi nhận nỗ lực, cố gắng của các nhà đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu các cơ quan và địa phương liên quan trong việc vượt qua rất nhiều khó khăn về như: giải phóng mặt bằng, biến động giá nguyên, nhiên vật liệu; huy động vốn tín dụng… Đặc biệt là người dân địa phương có dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông đi qua đã vì lợi ích chung, nhường tư liệu sản xuất là “bờ xôi ruộng mật”, nhà ở để phục vụ thi công.

Thủ tướng nêu một số bài học trong phát triển hạ tầng giao thông. Đó là càng khó khăn, càng phải quyết tâm, nỗ lực phải lớn; bám sát thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đó, giải quyết ngay tại công trường các khó khăn, vướng mắc (bản thân Thủ tướng đã 3 lần trực tiếp vào 2 dự án để nhìn tận mắt, nghe tận tai để nắm bắt chính xác vướng mắc, khó khăn để có giải pháp đúng, sát thực); huy động đa dạng hoá các nguồn vốn, sử dụng linh hoạt các công cụ luật pháp, dám nghĩ, dám làm; tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân, đặt địa vị của mình vào vị trí của nhân dân…

Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT, các bộ ngành tiếp tục hoàn thiện cao tốc Bắc – Nam phía Đông theo đúng tiêu chuẩn, trong đó có việc sớm nghiên cứu đầu tư nhánh hầm thứ 2 hầm Núi Vung; hoàn thiện đoạn còn lại cao tốc Diễn Châu – Bãi Vọt vào ngày 19/5/2024. Các địa phương tiếp tục chăm lo, đời sống tinh thần, vật chất cho người dân vùng dự án, tận dụng tối đa cao tốc Bắc – Nam phía Đông để mở rộng không gian phát triển mới.

“Các địa phương cần chủ động huy động nguồn lực để hoàn thiện các nút giao, các tuyến kết nối cao tốc để hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng địa phương”, Thủ tướng chỉ đạo.

Thủ tướng biểu dương các cán bộ kỹ sư ngành GTVT đang thi công các dự án hạ tầng, đường cao tốc trên khắp cả nước trong 5 ngày lễ lớn vẫn miệt mài thi công 3 ca 4 kíp để sớm hoàn thành công trình vào khai thác, vì lợi ích của nhân dân.

Theo ông Lê Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ GTVT, Dự án cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo và Dự án cao tốc Diễn Châu – Bãi Vọt là 2 trong 3 dự án thành phần thuộc Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020 được triển khai theo phương thức PPP được ký kết năm 2021, đánh dấu sự thành công đầu tiên của mục tiêu cụ thể hóa cơ chế “nhà nước và nhân dân cùng làm” tại dự án cao tốc huyết mạch của cả nước.

Đặc biệt, việc khai thác 2 dự án thành phần cao tốc: Diễn Châu – Bãi Vọt và Nha Trang – Cam Lâm sẽ làm “liền mạch” 2 phân đoạn quan trọng nhất đoạn tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông là Hà Nội – Vinh và TP.HCM – Nha Trang.

Được biết, trong quá trình triển khai thi công 2 dự án đã gặp nhiều khó khăn như: triển khai đúng vào giai đoạn năm 2020 - 2021 cả nước chung tay phòng chống và vượt qua đại dịch COVID-19, nhiều thời điểm phải thực hiện giãn cách xã hội nên không thể chuyển nhân sự, máy móc vào công trường.

Tuyến đường thuộc 2 dự án đều trải dài qua nhiều khu vực có địa hình, địa chất phức tạp đòi hỏi phải theo dõi chặt chẽ, điều chỉnh những giải pháp thiết kế kỹ thuật để đảm bảo chất lượng công trình.

Đây cũng là thời điểm mà cả nước triển khai đồng loạt nhiều công trình hạ tầng quy mô lớn dẫn đến khan hiếm về vật liệu đất đắp nền giá nhiên liệu. Bên cạnh đó, giá nhiên, vật liệu xây dựng trong năm 2022 có biến động lớn đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ triển khai thi công các dự án.

Đặc biệt, Dự án cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo và Dự án cao tốc Diễn Châu – Bãi Vọt được khởi công sau một năm so với các dự án đầu tư công và được triển khai khi Luật đầu tư PPP chưa được ban hành, nguồn tín dụng của các ngân hàng cho các nhà đầu tư BOT rất khó khăn.

Tuy nhiên, với sự đồng hành tháo gỡ vướng mắc trong cơ chế, chính sách của Quốc hội, Chính phủ, Bộ GTVT và các Bộ, ngành liên quan, 3 dự án thành phần lần lượt lựa chọn được các nhà đầu tư uy tín. Hợp đồng PPP các Dự án thành phần Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Diễn Châu - Bãi Vọt cùng với Dự án Nhà - Trang Cam Lâm được ký kết đánh dấu sự thành công đầu tiên của mục tiêu cụ thể hóa cơ chế “nhà nước và nhân dân cùng làm” tại tuyến cao tốc huyết mạch của cả nước.

Với nỗ lực vượt khó theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là “chỉ bàn làm, không bàn lùi“, trên toàn dự án cao tốc Bắc – Nam nói chung, trên công trường các Dự án thành phần Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Diễn Châu - Bãi Vọt nói riêng, hàng nghìn kỹ sư, công nhân đã vào cuộc ngày, đêm kể cả trong những ngày lễ, tết để luôn có mặt trên công trường thi công không ngơi nghỉ.

Bộ GTVT cũng đã phát động các phong trào thi đua với mục đích vừa động viên, cổ vũ, vừa là “mệnh lệnh” để các đơn vị đã có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, làm việc không kể ngày đêm, “3 ca 4 kíp” , “ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương” thi công xuyên Lễ, xuyên Tết, huy động đủ nguồn lực, thiết bị và máy móc, thực hiện nghiên cứu, áp dụng nhiều giải pháp kỹ thuật để đưa Dự án đi vào khai thác, vận hành.

“Với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng, Bộ GTVT, sự vào cuộc quyết tâm cao của các nhà đầu tư và các đơn vị liên quan, Dự án thành phần Cam Lâm - Vĩnh Hảo và Dự án thành phần Diễn Châu - Bãi Vọt (đoạn từ Diễn Châu đến Quốc lộ 46B) đã về đích theo kế hoạch, đồng thời tiết giảm hơn 1.400 tỷ đồng chi phí“, ông Lê Anh Tuấn cho biết.

Lãnh đạo Bộ GTVT yêu cầu các Ban quản lý dự án 6, 85, các nhà đầu tư, các đơn vị tư vấn, các đơn vị thi công tiếp tục phát huy tinh thần trách nhiệm cao nhất, đảm bảo tuyệt đối an toàn trong quá trình vận hành, khai thác; đồng thời, tập trung để hoàn thành công tác thanh, quyết toán công trình theo tiến độ.

Bộ GTVT cũng đề nghị các địa phương tiếp tục phối hợp với các lực lượng chức năng ngành Giao thông trong quá trình tổ chức vận hành, khai thác; nghiên cứu sớm triển khai đầu tư hệ thống hạ tầng giao thông kết nối theo quy hoạch nhằm phát huy tối đa hiệu quả đầu tư, tạo động lực đột phá, mở rộng không gian phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, nâng cao đời sống của nhân dân khu vực Dự án; đồng thời, tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông, chấp hành nghiêm những quy định pháp luật, nguyên tắc tham gia giao thông an toàn.

Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm các công nhân đang vận hành trạm dừng nghỉ tạm trên cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo.

Những bài học quý

Ông Lê Quỳnh Mai, Phó Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Đèo Cả (đại diện nhà đầu tư Dự án thành phần cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo) quá trình thi công Dự án là quá trình vượt khó không ngừng từ vượt qua đại dịch Covid-19, khơi thông nguồn vốn cũng như xử lý những dị thường về địa chất và biến động giá vật liệu xây dựng.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ với tinh thần “vượt nắng, thắng mưa”, “ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương”, “chỉ bàn làm, không bàn lùi”... liên danh nhà đầu tư Đèo Cả - 194 do Tập đoàn Đèo Cả đứng đầu đã đề ra các giải pháp tháo gỡ khó khăn để đẩy nhanh tiến độ triển khai

Trong lĩnh vực tài chính dự án, với kinh nghiệm đã triển khai thành công nhiều dự án có tổng mức đầu tư lớn, nhà đầu tư đã chủ động tìm hướng đi mới trong việc thu xếp nguồn vốn ngay từ khi bắt đầu tham gia đấu thầu.

“Chúng tôi xác định không thể phụ thuộc quá nhiều vào vốn vay của các ngân hàng thương mại, thay vào đó là sáng tạo mô hình huy động vốn PPP+ bao gồm: P1+: Vốn ngân sách nhà nước; P2+: Vốn chủ sở hữu; và P3+: nguồn vốn khác do nhà đầu tư huy động bằng nhiều hình thức như phát hành trái phiếu, thị trường chứng khoán, hợp đồng hợp tác đầu tư BCC”, ông Lê Quỳnh Mai cho biết.

Được biết, mô hình PPP+ đang được đánh giá là mô hình kiểu mẫu trong việc huy động vốn cho các dự án khác, và là tiền đề để phát triển lên mô hình PPP++ giúp các dự án khác do Tập đoàn Đèo Cả đứng đầu liên danh Nhà đầu tư như Đồng Đăng – Trà Lĩnh, Hữu Nghị - Chi Lăng… triển khai thành công.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư đã đưa ra phương án giảm giá gần 10 %, tương đương 891 tỷ đồng khi đấu thầu cạnh tranh từ việc tối ưu công tác quản lý, điều hành dự án theo mô hình tập trung để tiết giảm bộ máy gián tiếp; sử dụng thiết bị thi công đã được khấu hao từ các dự án hầm Đèo Cả, Trung Lương - Mỹ Thuận, Bắc Giang - Lạng Sơn, đồng thời tận dụng tối đa nguồn đá từ đào hầm và đào nền để sản xuất vật liệu phục vụ thi công.

“Để đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo chất lượng, liên danh nhà đầu tư Dự án thành phần cao tốc Cam Lâm Vĩnh Hảo đã tổ chức thi công khoa học, kiểm soát tiến độ và chi phí Dự án bằng công nghệ mới như nhận diện khuôn mặt bằng sinh trắc học để quản lý nhân sự, cân điện tử để kiểm soát vật liệu, công nghệ BIM để quản lý chất lượng, tăng cường các mũi thi công để bù đắp tiến độ”, Phó Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả chia sẻ.

Theo lãnh đạo Tập đoàn Đèo Cả, từ quá trình triển khai Dự án thành phần cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo, nhà đầu tư rút ra một số bài học mang tính quyết định đến thành công của công trình.

Đó là sự tham gia kịp thời và chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Bộ GTVT, các địa phương để giải quyết các khó khăn về tiến độ, mặt bằng, vật liệu, tài chính khi thực hiện dự án; sự hỗ trợ của ngân sách nhà nước cho những dự án ở khu vực khó khăn là yếu tố quan trọng cho thành công của dự án.

Đối với các dự án PPP đường cao tốc, cần có cơ chế để tổ chức tín dụng cho vay dài hạn và lãi suất ưu đãi cho các dự án đầu tư hạ tầng giao thông theo phương thức PPP bởi tính chất đặc biệt của loại dự án này là tạo lập tài sản công; cần hạch toán các chi phí phát sinh do các yếu tố ngoài dự kiến vào dự án trên nguyên tắc không tăng ngân sách nhà nước, mà điều chỉnh thời gian hoàn vốn.

Một đoạn cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo.

Đóng mạch” toàn tuyến cao tốc xuyên Việt vào năm 2025

Theo ông Trần Quốc Nam, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, với vai trò là địa phương cầu nối nhiều vùng kinh tế quan trọng đất nước, Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc – Nam, đoạn Cam Lâm – Vĩnh Hảo khi được đưa vào khai thác sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của của tỉnh Ninh Thuận cũng như của Bình Thuận và Khánh Hoà.

“Đây là mơ ước nhiều đời của người dân, là động lực tăng trưởng mới và mở ra một không gian phát triển trong việc khai thác các tiềm năng, thu hút nhà đầu tư vào tỉnh, góp phần hiện thực hoá Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050”, ông Trần Quốc Nam cho biết.

Lãnh đạo tỉnh Ninh Thuận muốn Bộ GTVT, cấp có thẩm quyền sớm nghiên cứu đầu tư ống hầm thứ hai hầm đường bộ Núi Vung, sớm hoàn thiện hệ thống trạm dừng nghỉ và hệ thống điều hành giao thông thông minh nhằm phát huy tối đa hiệu quả đầu tư tuyến cao tốc Cam Lâm – Vĩnh Hảo.

Ông Nguyễn Đức Trung Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An, đoạn Diễn Châu – Bãi Vọt có diện tích GPMB rất lớn. Để đảm bảo tiến độ triển khai, tỉnh Nghệ An đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để bàn giao sớm công địa cho các đơn vị thi công.

“Dự án thành phần cao tốc Diễn Châu – Bãi Vọt có vai trò quan trọng đối với việc phát triển của Nghệ An, nâng cao hiệu quả, chất lượng kết nối của Nghệ An với các tỉnh vùng đầu tàu kinh tế Bắc Bộ, đặc biệt là trong việc thu hút đầu tư. Tỉnh sẽ phối hợp với Bộ GTVT hoàn thiện sớm các nút giao, đường gom các tuyến đường kết nối với cao tốc Bắc – Nam; hỗ trợ nhà đầu tư hoàn thiện 19 km còn lại của tuyến cao tốc Diễn Châu – Bãi Vọt”, ông Nguyễn Đức Trung nhấn mạnh.

Được biết, theo quy hoạch tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông dài 2.063 km từ cửa khẩu Hữu Nghị - Lạng Sơn đến Cà Mau đi qua 32 tỉnh, thành phố có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng - an ninh của đất nước.

Theo Bộ GTVT, những năm vừa qua, toàn ngành GTVT đã rất nỗ lực thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ 13 của Đảng “phấn đấu đến năm 2025, cả nước sẽ có khoảng 3.000 km đường bộ cao tốc và hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông; phấn đấu đến năm 2030, cả nước sẽ có khoảng 5.000 km đường bộ cao tốc”. Trong đó có tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông có chiều dài 2.063 km từ cửa khẩu Hữu Nghị của tỉnh Lạng Sơn đến Cà Mau qua 32 tỉnh-thành phố.

Thực hiện Nghị quyết 52 của Quốc hội, giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2020, Bộ GTVT đã triển khai 11 dự án thành phần với tổng chiều dài 654k m và Nghị quyết 44 trong giai đoạn 2021-2025 đang triển khai 12 dự án thành phần với tổng chiều dài 729 km của tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Hiện đã đưa vào khai thác 9 dự án của giai đoạn 2017-2020 với tổng chiều dài 525km.

Bộ GTVT đang chỉ đạo quyết liệt để trong quý 3/2024 khánh thành 20km còn lại của Dự án thành phần Diễn Châu - Bãi Vọt và đến cuối năm 2025, sẽ cơ bản hoàn thành 12 dự án thành phần thuộc cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025 và một số đoạn khác để thông toàn tuyến.

Đến nay, Bộ GTVT đã đưa vào khai thác 1.078 km; đang thi công 927 km, trong đó có 729 km thuộc 12 dự án thành phần thuộc Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021-2025. Bên cạnh đó, đoạn đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông đầu tuyến từ Chi Lăng đến cửa khẩu Hữu Nghị với chiều dài 43km cũng đã được UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức khởi công ngày 21/4/2024, theo phương thức PPP.

Đối với Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020, sau gần 4 năm thi công liên tục “vượt nắng, thắng mưa” , “ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương”, tính đến đầu tháng 4/2024, Bộ GTVT đã đưa vào khai thác 9 dự án với tổng chiều dài 525 km.

“Việc khánh thành đưa vào khai thác Dự án cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo đi qua địa phận các tỉnh Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bình Thuận và Dự án cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt sẽ góp phần nâng tổng số km đường cao tốc thuộc Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 được đưa vào khai thác lên 633,5 km. Bên cạnh đó, đến thời điểm này, cơ bản 11 dự án thành phần của giai đoạn 1 đã hoàn thành.”, ông Lê Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết.

Hiện nay, Bộ GTVT đang chỉ đạo các đơn vị nỗ lực triển khai trong quý 3/2024 để sẽ khánh thành 19 km còn lại của Dự án cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt; đến năm 2025 sẽ cơ bản hoàn thành 12 dự án thành phần thuộc cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025 và một số đoạn khác để thông toàn tuyến cao tốc từ Lạng Sơn đến Cà Mau.