Úc công bố, họ sẽ hỗ trợ dự án đất hiếm lớn thứ hai, cung cấp khoản vay trị giá 840 triệu đô la Úc (550 triệu USD) cho công ty khai thác mỏ Arafura của nước này để xây dựng cơ sở khai thác và chế biến ở Lãnh thổ Bắc Úc. Khoản vay - phần lớn được cung cấp bởi Cơ sở Khoáng sản Quan trọng của chính phủ - được đưa ra hai năm sau khi một công ty khai thác khác là Iluka, được cấp 1,25 tỷ đô la Úc để xây dựng một nhà máy tinh chế đất hiếm ở Tây Úc.
Là quốc gia chuyên về xuất khẩu khoáng sản thô, Úc hiện đang hỗ trợ các dự án tương tự nhằm thúc đẩy các ngành công nghiệp trung nguồn và hạ nguồn và trở thành nhà cung cấp toàn cầu các nguyên liệu sử dụng trong công nghệ năng lượng sạch. Nước này cũng đã hợp tác với Mỹ trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, quốc gia thống trị thị trường toàn cầu về các khoáng sản quan trọng.
Tuy nhiên, các nhà phân tích và chuyên gia đã đưa ra quan ngại về chiến lược này, bao gồm các câu hỏi về khả năng cạnh tranh của Úc với các nhà sản xuất có chi phí thấp hơn ở châu Á và châu Phi. Tình trạng dư cung các kim loại pin niken, lithium và coban đã gây tổn hại cho các dự án hiện tại và ảnh hưởng đến kế hoạch phát triển.
Giá của các nguyên tố đất hiếm cũng đã giảm gần đây. Công ty Lynas của Úc - nhà cung cấp đất hiếm duy nhất trên thế giới có chuỗi cung ứng bên ngoài Trung Quốc - đã báo cáo lợi nhuận sụt giảm mạnh trong những tháng gần đây, mặc dù công ty cho biết họ lạc quan về tăng trưởng nhu cầu dài hạn.
Theo nhà phân tích Ross Embleton của Wood Mackenzie, Trung Quốc hiện chiếm khoảng 60% nguồn cung đất hiếm được khai thác trên toàn cầu, con số này dự kiến sẽ giảm xuống 50% vào năm 2035 khi các mỏ ở nơi khác mở rộng và các nguồn mới gia nhập thị trường.
Ở giai đoạn tinh chế, Trung Quốc chiếm 85% thị trường toàn cầu. Mặc dù con số này dự kiến sẽ giảm xuống còn khoảng 2/3 vào năm 2035, nhưng các dự án mới phải đối mặt với nhiều rào cản về chi phí, tài chính, chuyên môn kỹ thuật và lạm phát. Ông cho biết, việc thiếu khách hàng ở hạ nguồn có thể biến khoáng sản đất hiếm thành thành phẩm là một trở ngại khác cho việc thiết lập chuỗi cung ứng bên ngoài Trung Quốc.
“Cuối cùng, các dự án đang phát triển phải có khả năng cạnh tranh với Trung Quốc về mặt chi phí, điều này rất khó khăn trong bối cảnh hiện tại… Chúng tôi kỳ vọng mức độ thành công khi phát triển các dự án bên ngoài Trung Quốc và Úc chắc chắn sẽ góp phần vào vai trò của mình, mặc dù với tất cả các dự án đang phát triển trong ngành khai thác mỏ, sẽ có những thách thức”, nhà phân tích Ross Embleton cho biết.
David Fair, giám đốc nhóm Tư vấn chuyển đổi năng lượng của PwC cho biết sự hỗ trợ của chính phủ là rất quan trọng nếu Úc muốn tăng thị phần của mình trong chuỗi giá trị.
Trong khi đó, một số nhà phân tích khác thì có quan điểm hoài nghi hơn.
Dylan Kelly, nhà phân tích khai thác mỏ của Terra Capital cho biết khả năng dự án đáp ứng được ngân sách hoặc khung thời gian đề xuất là "cực kỳ thấp".
“Khi kết hợp với mức giá hiện hành của hàng hóa, không có trường hợp kinh tế nào đảm bảo quy mô đầu tư, trái ngược hoàn cảnh với tình hình của Lynas một thập kỷ trước…Lynas có lợi thế về chi phí và lao động kỹ thuật rõ rệt, vì cơ sở chế biến quặng của họ được đặt tại một khu công nghiệp hóa dầu lớn ở Kuantan, Malaysia…Khi so sánh, các dự án của Úc bị cô lập và có chi phí cao hơn nhiều”, ông cho biết.
Lynas được chính phủ Nhật Bản hỗ trợ nhằm đảm bảo nguồn cung cấp khoáng sản đất hiếm cho ngành sản xuất nam châm sau khi Trung Quốc tạm thời hạn chế nhập khẩu vào năm 2010.
Julie Klinger, trợ lý giáo sư tại Đại học Delaware, người nghiên cứu về ngành công nghiệp đất hiếm cho biết, từng có hàng trăm dự án được triển khai kể từ năm 2010, sau khi Trung Quốc tạm dừng xuất khẩu, nhưng đã thất bại.
Bà nói rằng mặc dù Trung Quốc đã chứng tỏ là nhà cung cấp đáng tin cậy trong những năm kể từ đó, nhưng cuộc tranh luận xung quanh chuỗi cung ứng dường như đang thay đổi và các xu hướng khác cũng đang nổi lên trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị lan rộng hơn.
Trong khi Trung Quốc đã chuyển sang những lĩnh vực nhằm giảm tác động môi trường của các ngành công nghiệp của mình, thì các khoản trợ cấp của chính phủ và quy hoạch ở những nơi khác đang "bắt đầu quay trở lại" khi các nhà hoạch định chính sách tập trung hơn vào việc đảm bảo các nguyên liệu thô quan trọng và đạt được quá trình chuyển đổi năng lượng.
“Tôi cho rằng hiện tại có ý nghĩa là nếu muốn xây dựng mình thành bất kỳ loại siêu cường nào, bao gồm cả siêu cường năng lượng tái tạo, thì đó là vấn đề cần đầu tư công lớn”, bà cho biết.
