Tại Hội nghị "Xây dựng trung tâm tài chính tại Việt Nam" diễn ra ngày 28/3, bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng giám đốc Công ty TNHH Quản lý Quỹ SSI (SSIAM), nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng khung pháp lý rõ ràng cho tài sản số tại Việt Nam.
Theo bà Ngọc Anh, Việt Nam hiện đang đứng thứ hai thế giới về tỷ lệ người sở hữu tài sản số, với khoảng 20 triệu người nắm giữ tiền mã hóa. Hàng năm, dòng vốn đổ vào thị trường này đạt đến 120 tỷ USD, cho thấy tiềm năng lớn. Tuy nhiên, do chưa có khung pháp lý rõ ràng, thị trường này vẫn đối mặt với nhiều rủi ro.
Những trung tâm tài chính lớn như New York, London, Singapore và Hong Kong (Trung Quốc) đã tích hợp tài sản số vào hệ thống tài chính. Trong đó, Singapore và Thụy Sĩ đã xây dựng khung pháp lý minh bạch, thu hút dòng vốn đầu tư tổ chức. Trong khi đó, Mỹ và EU thắt chặt quy định để kiểm soát rủi ro nhưng vẫn khuyến khích đổi mới công nghệ blockchain.
Bà Ngọc Anh cho rằng, Việt Nam cần học hỏi từ những quốc gia này để xây dựng khung pháp lý phù hợp, nhằm quản lý rủi ro, tăng nguồn thu ngân sách và thu hút đầu tư.
Việc xây dựng khung pháp lý cho tài sản số tại Việt Nam là cần thiết nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và kiểm soát các rủi ro tiềm ẩn. Một hệ thống quy định rõ ràng sẽ giúp nhà nước thu thuế từ các giao dịch tiền mã hóa, tăng nguồn thu cho ngân sách. Đồng thời, các quy định pháp lý sẽ giúp kiểm soát hoạt động rửa tiền và tài trợ khủng bố, ngăn chặn các hành vi gian lận trong thị trường tài sản số.
Theo bà Ngọc Anh, với khả năng chuyển đổi nhanh chóng và xuyên biên giới của tiền mã hóa, việc quản lý dòng vốn ngoại tệ là điều cần thiết để tránh ảnh hưởng đến ổn định tài chính quốc gia. Một khung pháp lý phù hợp cũng sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp công nghệ huy động vốn hiệu quả thông qua các mô hình như STO (Security Token Offering), góp phần thúc đẩy nền kinh tế số.
 |
Bà Ngọc Anh (thứ 5, bên phải) cho rằng, một khung pháp lý phù hợp cũng sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp công nghệ huy động vốn hiệu quả thông qua các mô hình như STO (Security Token Offering), góp phần thúc đẩy nền kinh tế số. Ảnh: :Lê Toàn |
Trả lời câu hỏi về các yếu tố cần lưu ý trong việc xây dựng khung pháp lý và vận hành thị trường tài sản số, bà Ngọc Anh cho biết, dựa trên kinh nghiệm thực tế của các quốc gia khác, việc xây dựng và vận hành thị trường tài sản số cần xem xét các yếu tố quan trọng sau:
Kiểm soát chặt KYC (Know Your Customer): Các quốc gia như Mỹ, EU và Singapore yêu cầu các sàn giao dịch tài sản số phải tuân thủ quy trình KYC nghiêm ngặt, xác minh danh tính khách hàng để ngăn chặn các hoạt động phi pháp. Việt Nam cũng cần áp dụng quy trình này để kiểm soát rủi ro và đảm bảo tính minh bạch.
Giám sát giao dịch và phòng chống gian lận/rửa tiền: Một số quốc gia yêu cầu các sàn giao dịch hợp pháp phải báo cáo định kỳ các giao dịch đáng ngờ cho cơ quan quản lý tài chính. Hệ thống này giúp phát hiện các hành vi gian lận, thao túng thị trường và hoạt động rửa tiền, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời. Bên cạnh đó, cần xây dựng một hệ thống giám sát tự động để theo dõi các giao dịch bất thường theo thời gian thực, giúp tăng cường hiệu quả quản lý và phản ứng nhanh chóng khi có dấu hiệu vi phạm.
Quản lý ngoại hối: Trong giai đoạn thử nghiệm, có thể áp dụng biện pháp hạn chế việc chuyển tiền mã hóa từ sàn giao dịch ra các ví cá nhân bên ngoài. Thay vào đó, chỉ khuyến khích giao dịch tài sản số giữa các sàn hợp pháp trong nước để đảm bảo kiểm soát dòng vốn và tránh thất thoát ngoại tệ.
Mô hình này đã được một số quốc gia áp dụng nhằm hạn chế rủi ro tài chính trong quá trình phát triển thị trường tiền mã hóa. Khi hệ thống giám sát và quản lý được hoàn thiện, có thể nới lỏng các quy định theo từng giai đoạn để phù hợp với sự phát triển của thị trường.
Kiểm soát hoạt động huy động vốn của doanh nghiệp công nghệ: Để tránh tình trạng các doanh nghiệp huy động vốn qua ICO (Initial Coin Offering) hoặc STO rồi nhanh chóng thoái vốn, cần có quy định hạn chế chuyển nhượng token của các cổ đông sáng lập và nhà đầu tư ban đầu trong một khoảng thời gian tối thiểu (ví dụ 2 năm).
Quy định này giúp đảm bảo số vốn huy động được tiếp tục sử dụng để phát triển dự án, thay vì trở thành công cụ đầu cơ hoặc thoái vốn sớm, gây bất ổn cho thị trường và nhà đầu tư sau này. Ngoài ra, có thể áp dụng các tiêu chuẩn khắt khe hơn đối với các dự án gọi vốn, chẳng hạn như yêu cầu báo cáo tài chính định kỳ, công khai tiến độ phát triển sản phẩm và chịu sự giám sát từ cơ quan quản lý hoặc một tổ chức kiểm toán độc lập.
Xây dựng cơ chế thuế phù hợp: Việc thu thuế từ giao dịch tài sản số cần được thực hiện theo hướng đơn giản và hợp lý, đặc biệt trong giai đoạn đầu xây dựng thị trường. Một số quốc gia đã áp dụng thuế suất thấp hoặc ưu đãi thuế đối với giao dịch tiền mã hóa để khuyến khích đổi mới và thu hút các nhà đầu tư.
Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm này để xây dựng một hệ thống thuế dễ thực hiện, tránh gây cản trở sự phát triển của thị trường. Cụ thể, có thể áp dụng thuế suất thấp cho các giao dịch cá nhân và doanh nghiệp trong giai đoạn thử nghiệm, đồng thời đưa ra các biện pháp khuyến khích nhà đầu tư khai báo thuế tự nguyện. Khi thị trường đã phát triển ổn định, có thể điều chỉnh chính sách thuế phù hợp với thực tế để đảm bảo nguồn thu bền vững cho ngân sách nhà nước.
Xây dựng khung pháp lý và vai trò của kiểm toán trong lĩnh vực tài sản số: Một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và ổn định của thị trường tài sản số là sự tham gia của các tổ chức kiểm toán. Các quốc gia phát triển đã yêu cầu các công ty tiền mã hóa, sàn giao dịch và tổ chức phát hành token phải có báo cáo tài chính được kiểm toán bởi các công ty kiểm toán độc lập.
Quy định này giúp ngăn chặn gian lận, đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính và tăng cường niềm tin của nhà đầu tư. Việt Nam cần thiết lập một hệ thống kiểm toán chuyên biệt cho lĩnh vực tài sản số, với các tiêu chuẩn rõ ràng về kế toán, báo cáo tài chính và công bố thông tin. Đồng thời, có thể áp dụng công nghệ blockchain để tạo ra một hệ thống kiểm toán minh bạch, giảm thiểu gian lận và tối ưu hóa quá trình giám sát.
Bà Ngọc Anh nhấn mạnh, một khung pháp lý linh hoạt, minh bạch sẽ giúp Việt Nam khai thác tối đa tiềm năng thị trường tài sản số, đảm bảo sự ổn định tài chính quốc gia và bảo vệ nhà đầu tư.
