Cẩn trọng với hiệu ứng mỏ neo trong đầu tư chứng khoán

Hiệu ứng mỏ neo tác động đến quyết định đầu tư

Hiệu ứng mỏ neo (Anchoring Effect) là một dạng nhận thức sai lệch khiến mọi người tập trung vào phần thông tin có sẵn đầu tiên (mỏ neo) được trao cho họ khi đưa ra quyết định. Những người mắc phải tâm lý này trong đầu tư rất nguy hiểm, bởi sẽ có xu hướng suy nghĩ theo một điểm neo, các quyết định đưa ra hầu như sẽ dựa vào cảm tính nhiều hơn.

Hiệu ứng mỏ neo tác động không nhỏ đến phán đoán trong giao dịch bởi nó hướng sự chú ý của nhà đầu tư vào những thông tin xuất hiện đầu tiên, có thể là thông tin chưa kiểm chứng. Dần dần, nhà đầu tư sẽ bị cuốn vào luồng thông tin mình nhận được từ đó đưa ra quyết định đầu tư. Những thông tin ban đầu nhà đầu tư tiếp nhận có thể gây ra sự bất hợp lý, tuy nhiên vì “mỏ neo” mà nhà đầu tư vẫn nghe theo và thường dẫn đến sai lầm.

Một ví dụ về hiệu ứng mỏ neo khi đầu tư, nhà đầu tư chưa có kinh nghiệm thường "định giá" một cổ phiếu bằng các vùng giá trong lịch sử, điều này chưa hẳn đã đúng vì hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp luôn thay đổi, mức giá trong quá khứ không phản ánh được tình hình kinh doanh hiện tại của doanh nghiệp.

Cảm xúc và kinh nghiệm sẽ là hai yếu tố làm ảnh hưởng tới hiệu ứng mỏ neo. Đầu tư theo cảm xúc sẽ dễ đưa ra những quyết định cảm tính bởi hiệu ứng mỏ neo đem lại. Đối với những nhà đầu tư đã có kinh nghiệm và chuyên môn phân tích thị trường, sẽ có xu hướng ít bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng mỏ neo hơn so với các nhà đầu tư mới.

Vậy làm sao để tránh hiệu ứng mỏ neo?

Theo chuyên gia của Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS, việc nhận thức về sự ảnh hưởng của hiệu ứng mỏ neo là rất quan trọng. Theo đó, để tránh được hiệu ứng mỏ neo, bước đầu tiên là nhận ra chúng, nhà đầu tư cần xác định điểm neo mà nó ảnh hưởng nhiều nhất tới suy nghĩ và quyết định đầu tư của mình.

Cùng với đó, nhà đầu tư nên có kiến thức phân tích, việc phân tích dựa trên những dữ liệu khách quan, theo các nguyên tắc cơ bản như báo cáo tài chính, thị trường, định giá...

Đặc biệt, nhà đầu tư cũng nên thay đổi điểm neo, bởi hiệu ứng mỏ neo không hoàn toàn xấu mà thậm chí nó còn hữu ích nếu được đặt đúng điều kiện thị trường phù hợp. Hãy nghiên cứu nhiều nguồn và đặt mỏ neo tại nhiều nơi khác nhau để có cái nhìn đa chiều trong đầu tư. Ngoài ra, các “chứng sĩ” nên loại bỏ những quyết định cảm tính trong đầu tư và quan trọng nhất là luôn liên tục trau dồi kinh nghiệm phân tích để tránh những mỏ neo sai chỗ.