Khuyến nghị đầu tư cần đảm bảo tính độc lập, khách quan
Phần lớn công ty chứng khoán hiện nay có phòng phân tích, trung tâm phân tích chuyên trách. Đây là bộ phận đưa ra các báo cáo phân tích, dự báo về thị trường, phân tích các yếu tố vĩ mô tác động đến thị trường và khuyến nghị đầu tư vào các ngành, cổ phiếu tiềm năng.
Theo bà Nguyễn Minh Hương, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán VNDIRECT, thực tế rất khó để dự báo và hầu như không thể dự báo chính xác về diễn biến ngày hôm sau, bởi thị trường chứng khoán thay đổi nhanh và bị chi phối bởi rất nhiều yếu tố. Do vậy, mỗi nhà đầu tư cần có cách quan sát, cách hiểu và đánh giá đúng tình trạng doanh nghiệp để nắm rõ rủi ro cũng như tiềm năng với khoản đầu tư của mình.
Tuy nhiên, với đa số nhà đầu tư, nhất là người mới tham gia thị trường, việc tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp để đưa ra quyết định giao dịch là không dễ, nên một trong những nguồn thông tin quan trọng vẫn là báo cáo của công ty chứng khoán, dù có những băn khoăn về tính khách quan, nguy cơ xung đột lợi ích. Bởi lẽ, bộ phận phân tích nằm chung trong công ty chứng khoán, đặc biệt là chung khối hoặc phòng, mà công ty lại có bộ phận tự doanh, thì tính khách quan không thực sự được đảm bảo.
Công ty Chứng khoán MB (MBS) từng gây xôn xao trên thị trường khi công bố báo cáo khuyến nghị nhà đầu tư mua cổ phiếu của Công ty với tỷ suất sinh lời kỳ vọng 45,1% (thời điểm năm 2021), hay trong báo cáo phân tích về cổ phiếu ngành chứng khoán, Công ty Chứng khoán SSI, VNDIRECT… khi dẫn chứng một số cổ phiếu tiềm năng từng nêu mã chứng khoán của chính công ty.
Giám đốc tư vấn đầu tư một công ty chứng khoán tại Hà Nội cho biết, không có quy định nào cấm công ty chứng khoán đưa ra khuyến nghị nhà đầu tư mua bán cổ phiếu của công ty. Hầu hết công ty chứng khoán đều đã niêm yết và cũng giống như doanh nghiệp niêm yết khác, khi nhận thấy giá cổ phiếu của công ty ở dưới giá trị thực hay có khả năng tăng giá thì có thể khuyến nghị nhà đầu tư duy trì nắm giữ hoặc mua vào.
Mặc dù vậy, để phát huy tối đa tính khách quan, các công ty chứng khoán nên tách riêng bộ phận phân tích, để cho các “kỹ sư phân tích” có thể ra nhận định, khuyến nghị độc lập. Trường hợp vẫn ở chung, các “kỹ sư phân tích” cần được trao quyền tự chủ, tự viết báo cáo, đưa ra khuyến nghị và nhận định. Nếu áp chỉ tiêu KPI, thì lương, thưởng dựa trên kết quả đầu tư và đánh giá của khách hàng, thay vì thành tích của bộ phận tự doanh.
“Nhìn chung, các mục tiêu cần phải độc lập, minh bạch, rõ ràng, bộ phận kiểm soát cũng phải độc lập và có thể thuộc cấp cao nhất như hội đồng quản trị hay đại hội cổ đông để đảm bảo tính khách quan, minh bạch”, vị giám đốc tư vấn đầu tư nói và cho biết, tại một số công ty chứng khoán có những chuyên viên phân tích ôm đồm nhiều mảng, đưa ra nhận định, khuyến nghị về nhiều cổ phiếu, nhưng chưa phải chịu áp lực nếu nhận định thiếu chính xác, thậm chí bất nhất. Chẳng hạn, hôm trước đưa ra khuyến nghị mua cổ phiếu và nắm giữ khi đạt mức giá kỳ vọng, nhưng một thời gian ngắn sau đó lại khuyến nghị bán, dù giá chưa tăng.
Vị giám đốc tư vấn đầu tư cho hay, những tập đoàn xe hơi trên thế giới có nhiều thương hiệu thường phân ra làm nhiều thương hiệu con, chưa kể dòng xe riêng. Điều này giúp các công ty con nếu hoạt động tốt sẽ đóng góp nhiều cho tập đoàn, còn nếu có vấn đề thì cũng ít ảnh hưởng đến các thương hiệu còn lại. Thậm chí, một số kỹ sư phụ trách riêng một mảng và chỉ phải chịu trách nhiệm trước công ty và khách hàng về sản phẩm của mình, nhằm đảm bảo tách biệt quyền lợi giữa công ty và khách hàng.
“Nếu các công ty chứng khoán cũng chia trách nhiệm cho từng “kỹ sư phân tích” chuyên trách thì chất lượng báo cáo cũng như các khuyến nghị sẽ tốt hơn”, vị chuyên gia chứng khoán nói.
… và có quy định, quy chuẩn cụ thể
Theo bà Trần Khánh Hiền, Giám đốc Phân tích MBS, để đảm bảo tính khách quan và độc lập trong các khuyến nghị của công ty chứng khoán, trước hết cần phải xây dựng quy định, quy chuẩn cụ thể cho các khuyến nghị.
Cần xây dựng quy định, quy chuẩn cụ thể cho các khuyến nghị đầu tư.
Bản thân những người làm phân tích, khi đưa ra các khuyến nghị mua/bán cần căn cứ trên luận điểm và có khung xác định cụ thể. Khi thay đổi khuyến nghị, quan điểm hay dự báo cũng cần đưa ra lý do giải thích rõ ràng. Thứ hai, trong các khuyến nghị đều phải đưa ra thông tin khách quan, đa chiều, vừa có rủi ro, vừa có cơ hội để khách hàng tham khảo, cân nhắc trước khi đầu tư.
Thực tế, chất lượng phân tích cũng như nguồn thông tin trong các báo cáo ở các công ty chứng khoán là khác nhau. Tại một số công ty, có những báo cáo phân tích, nhận định thu phí dành riêng cho một bộ phận nhà đầu tư VIP, hoặc miễn phí nhưng chỉ nhà đầu tư có tài khoản tại công ty mới được tiếp cận.
Nhìn chung, đa số báo cáo của các công ty chứng khoán được công bố rộng rãi và miễn phí. Bên cạnh đó, có công ty không đơn thuần cung cấp báo cáo bằng văn bản khô cứng, mà phát triển thành các ứng dụng tư vấn trực tuyến trên nhiều nền tảng, đồng thời có các buổi livestream tư vấn trực tuyến.
Nhiều khuyến nghị của các công ty chứng khoán được đánh giá cao về chất lượng, tính logic, công khai số liệu dẫn chứng. Các khuyến nghị xuất phát từ nhu cầu của nhà đầu tư và là một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển của thị trường chứng khoán. Các nghiên cứu, phân tích và khuyến nghị của khối công ty chứng khoán về dài hạn đóng góp một phần quan trọng trong việc hướng dòng tiền nhàn rỗi của nền kinh tế vào những khu vực, ngành nghề, doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, cần huy động vốn cho sự phát triển.
Các loại báo cáo này dần được cải thiện cả về nội dung và hình thức, trong đó nội dung khuyến nghị thể hiện rõ ràng về đối tượng, mục tiêu, kỳ vọng và thời gian đầu tư. Tính khách quan trong mỗi khuyến nghị phần lớn nằm ở luận điểm, luận cứ, phương pháp luận, số liệu chứng minh, nguồn gốc thông tin.
Tuy nhiên, như chia sẻ của ông Đào Hồng Dương, Giám đốc Phân tích ngành và cổ phiếu, Công ty Chứng khoán VPBank, tính khách quan trong báo cáo của các công ty chứng khoán còn phụ thuộc rất lớn vào cách hiểu của nhà đầu tư đối với nội dung khuyến nghị. Việc hiểu đúng, đủ với khuyến nghị mới có thể giúp nhà đầu tư có thêm căn cứ để tự đưa ra quyết định giao dịch. Theo đó, nhà đầu tư nên quan tâm tới yếu tố căn cứ, hay lý do mà một khuyến nghị được đưa ra. Ngược lại, việc giúp cho nhà đầu tư hiểu đúng và đủ cũng là nhiệm vụ mà đơn vị đưa ra khuyến nghị cần chú trọng.
