Các nhà đầu tư đã kỳ vọng các nền kinh tế đang phát triển từ Brazil đến Thái Lan sẽ tỏa sáng trong năm nay khi lãi suất của Mỹ giảm, đồng đô la suy yếu và nhu cầu của Trung Quốc phục hồi sau ba năm phong tỏa do đại dịch.
Thay vào đó, điều ngược lại đã xảy ra: Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục tăng lãi suất để làm chậm lạm phát, đẩy đồng đô la lên cao. Trong khi, sự phục hồi của Trung Quốc mờ nhạt dần trong bối cảnh lo ngại nền kinh tế nước này đang bước vào kỷ nguyên tăng trưởng chậm hơn. Các nhà đầu tư thất vọng hiện đang bán tháo tài sản trên khắp các nền kinh tế đang phát triển.
Việc thu hẹp này đã nhấn mạnh những rủi ro vẫn đang rình rập nền kinh tế toàn cầu trong năm nay ngay cả khi một số ngân hàng trung ương kết thúc các chiến dịch kiểm soát lạm phát. Các nhà đầu tư đang nhận ra rằng lãi suất của Mỹ có thể sẽ ở mức cao hơn trong thời gian dài hơn, một sự thay đổi đã đưa lãi suất trái phiếu kho bạc lên mức cao nhất trong gần 16 năm trong tháng này.
Mỹ có thể sẽ tiếp tục duy trì lãi suất cao trong thời gian dài hơn
Trong khi Chủ tịch Fed Jerome Powell hôm thứ Sáu (25/8) đã lập luận về việc giữ lãi suất ổn định vào thời điểm hiện tại, ông vẫn để ngỏ khả năng tăng lãi suất vào cuối năm nay nếu nền kinh tế Mỹ không đủ chậm lại để giữ lạm phát giảm.
Chi phí đi vay của Mỹ và đồng đô la là xương sống của thị trường tài chính toàn cầu và những biến động của chúng sẽ có tác động sâu rộng.
Phillip Wool, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Rayliant Global Advisors cho biết: “Mọi người đều hào hứng với các thị trường mới nổi vào đầu năm. Rõ ràng là tâm lý mong muốn duy trì lãi suất cao hơn trong thời gian dài hơn đang gia tăng ở Mỹ hiện nay, vì vậy có thể phải mất một thời gian nữa Fed mới nới lỏng chính sách, đồng đô la suy yếu và hoạt động sản xuất phục hồi”.
Chỉ số chứng khoán thị trường mới nổi của MSCI đã giảm 7,3% trong tháng 8, hướng tới tháng tồi tệ nhất trong gần một năm. Đồng peso của Colombia đã giảm 4,7% so với đồng đô la, trong khi đồng rupee của Ấn Độ và đồng nhân dân tệ ở nước ngoài cũng giao dịch gần mức thấp kỷ lục.
Các thị trường mới nổi đặc biệt nhạy cảm với chính sách của Fed vì lãi suất Mỹ cao hơn khiến các tài sản rủi ro kém hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư. Theo Allianz Global Investor, lợi suất tăng thêm mà trái phiếu các thị trường mới nổi mang lại so với trái phiếu Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2007.
Sergi Lanau, giám đốc chiến lược thị trường mới nổi toàn cầu tại Oxford Economics cho biết: “Chênh lệch lãi suất càng thấp thì người dân càng miễn cưỡng đầu tư vào các thị trường mới nổi”.
Lãi suất cao hơn của Mỹ cũng thường thúc đẩy đồng đô la, khiến các quốc gia khác mua hàng hóa định giá bằng đô la hoặc trả các khoản nợ bằng đô la của họ trở nên đắt đỏ hơn. Theo chỉ số đô la của WSJ, đồng đô la đã tăng trong sáu tuần liên tiếp, nâng mức tăng trong năm nay lên 2,2%.
Tình hình hiện tại sẽ khiến các ngân hàng trung ương của các thị trường mới nổi khó có thể cắt giảm lãi suất để kích thích nền kinh tế khi tốc độ tăng trưởng ngày càng chậm lại.
Richard House, người đứng đầu bộ phận nợ thị trường mới nổi của Allianz Global Investor cho biết, nhiều quốc gia thị trường mới nổi đã bắt đầu tăng lãi suất vào năm 2021 - trước cả khi Fed thực hiện - nhằm nâng cao uy tín với tư cách là những người chống lạm phát tích cực. Giờ đây, nhiều quốc gia đang chuyển sang hạ lãi suất khi lạm phát giảm, dẫn đầu là Chile và Brazil. Nhưng điều đó có nguy cơ làm xói mòn thêm sức hấp dẫn của các tài sản ở những quốc gia này.
Kieran Curtis, người đứng đầu bộ phận nợ bằng nội tệ tại thị trường mới nổi tại Abrdn cho biết: “Việc thị trường đánh giá lại Fed… có thể sẽ hạn chế số lần cắt giảm lãi suất mà các ngân hàng trung ương tại các thị trường mới nổi có thể đạt được”.
Mặt khác, các nhà phân tích không cho rằng đợt bán tháo tài sản ở các thị trường mới nổi sẽ báo hiệu sự trở lại của tình trạng hỗn loạn trên thị trường. Nhưng lãi suất cao hơn của Mỹ sẽ khiến các quốc gia như Kenya hay Ai Cập gặp khó khăn hơn khi vay vốn ở thị trường nước ngoài. Một số quốc gia đang phát triển mong manh nhất đã bị loại khỏi thị trường nợ vào năm ngoái sau khi xung đột Nga-Ukraine làm gia tăng áp lực giá cả và khiến các ngân hàng trung ương toàn cầu phải tăng lãi suất.
Kinh tế Trung Quốc không hồi phục như kỳ vọng
Tình trạng bất ổn kinh tế của Trung Quốc cũng gây thất vọng đối với các nhà đầu tư vốn hy vọng việc nước này từ bỏ các chính sách kiểm soát Covid sẽ thúc đẩy nhu cầu về dầu, kim loại và hàng hóa do các thị trường mới nổi khác sản xuất.
Trung Quốc đang tỏ ra miễn cưỡng sử dụng các biện pháp kích thích kinh tế mạnh mẽ mà họ đã từng sử dụng trong các đợt suy thoái trước đây. Nền kinh tế nước này đang bị đè nặng bởi nợ, thị trường bất động sản đang khủng hoảng và thiếu dự án mới để xây dựng nhằm thúc đẩy tăng trưởng.
Những khó khăn của Trung Quốc và sự kết thúc của kỷ nguyên tiền tệ dễ dàng có thể khiến nhiều nền kinh tế thị trường mới nổi gặp khó khăn hơn trong việc mở rộng với tốc độ đáng kinh ngạc trong quá khứ. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), các nền kinh tế thị trường mới nổi đã đạt mức tăng trưởng trung bình hàng năm là 5,2% trong thế kỷ này, và tốc độ được dự báo sẽ chậm lại còn 3,9% trong trung hạn.
Một số nhà phân tích cho rằng có lý do để lạc quan. Việc sắp xếp lại chuỗi cung ứng toàn cầu đang mang lại lợi ích cho các quốc gia như Mexico, trong khi đầu tư của chính phủ vào quá trình chuyển đổi năng lượng sạch dự kiến sẽ thúc đẩy tăng trưởng ở các nền kinh tế mới nổi. Một số quốc gia châu Á như Hàn Quốc đã thành công trong việc chuyển thương mại ra khỏi Trung Quốc và hướng tới các thị trường khác như Mỹ và châu Âu.
Marko Papic, chiến lược gia trưởng của nhà quản lý tài sản Clocktower Group cho biết: “Sự khác biệt giữa ngày nay và hai thập kỷ trước là Trung Quốc là động lực thúc đẩy các thị trường mới nổi. Bây giờ, nó sẽ là chi tiêu vốn trên toàn thế giới”.
