Cụ thể hơn, Bộ Xây dựng đã có kiến nghị giảm 33 bước thủ tục hành chính trong cấp phép xây dựng xuống còn 7 bước. Thủ tục về đất đai cũng đang được xem xét giảm từ 11 bước xuống còn 3 bước. Quy trình cụ thể đều đã được các cơ quan này xây dựng với những phản biện và chứng minh hiệu quả, tác động. Theo cách phân tích của ông Trần Hữu Huỳnh, Trưởng ban Pháp chế (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI) thì ngay cả khi những con số ước tính chưa chính thức, song lời giải cho bài toán cải cách có vẻ rất rõ ràng. Vấn đề còn lại dường như chỉ là thực thi các giải pháp.
Song, bài toán lại không đơn giản với những nghiệm số đã tìm ra. Theo tổng hợp của VCCI thì 3 năm gần đây, các vướng mắc hành chính mà doanh nghiệp phàn nàn vẫn không thay đổi. Có thể thứ tự ưu tiên của những vấn đề này không giống nhau giữa các năm, song vốn, đào tạo lao động, việc làm, cơ sở hạ tầng, cải cách hành chính, đất đai vẫn đứng đầu bảng những khó khăn mà doanh nghiệp vấp phải. Ông Huỳnh đã nhắc tới nghi vấn về yếu tố "mãn tính" của các vướng mắc này.
Nhắc lại một khảo sát của Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho thấy, thời gian từ khi xin chủ trương đầu tư đến khi khởi công công trình đối với dự án nhóm A mất khoảng 42 tháng, nhóm B là 29 tháng và nhóm C là 23 tháng. Nếu cộng thêm thời gian thi công khoảng 5 - 7 năm, một dự án nhóm A có thể mất đứt hơn 10 năm mới hoàn thành.
Với những dự án này, công việc tính toán và giám sát hiệu quả trở nên rất thiếu ý nghĩa, nhất là trong bối cảnh thị trường nóng lạnh bất thường như hiện nay. Cũng sẽ rất khó cho nhà đầu tư khi buộc phải gánh chịu những rủi ro không thể tính hết. Cơ hội kinh doanh có lời chắc chắn giảm dần theo thời gian kéo dài.
Lại nói về thời gian, một doanh nghiệp không thể hiểu nổi khi đã thực hiện thông quan điện tử rồi, mà vẫn phải chờ đợi đến nửa tháng để lấy được hàng. Lý do là hải quan yêu cầu hết giấy tờ nọ lại tới giấy tờ kia, và khi chưa hoàn thiện thì chưa thông quan. "Chúng tôi không được giải thích thế nào là hoàn thiện hồ sơ. Và cách làm này thì thông quan điện tử trở nên vô hiệu", vị giám đốc doanh nghiệp này phàn nàn. Thậm chí, ông này cho biết, khi mà thời trang của nhiều sản phẩm đang quyết định sự hấp dẫn của hàng hoá thì khoảng thời gian dù chỉ là 2 tuần thôi cũng khiến doanh nghiệp "gặp hạn".
Trong Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam được tổ chức vào ngày 1/12 tới đây, có lẽ các nút thắt của tăng trưởng sẽ tiếp tục được nhắc lại. Những cuộc họp của các nhóm công tác để chuẩn bị cho diễn đàn vẫn tập trung nhiều vào nội dung không mới, đó là ách tắc cảng, tắc nghẽn giao thông, thiếu điện sản xuất, chi phí văn phòng tăng, lao động thiếu… Không dám chắc môi trường kinh doanh năm 2009 của Việt Nam sẽ được các doanh nghiệp nước ngoài nhìn nhận ra sao trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đang lấn lướt sang cả kinh tế, an sinh xã hội, song một điều có thể dự báo trước là sẽ khó có những điểm tốt vượt bậc. Thậm chí, đã có những vấn đề mới phát sinh khi một số dự luật đang được đưa ra lấy ý kiến vấp phải những ý kiến trái chiều. Nhà đầu tư đang đặc biệt quan tâm tới các điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo khi các vấn đề này đang được đặt lên bàn soạn thảo.
Nói tới thực tế lo ngại về các quy định pháp luật không thể không nhắc lại hàng loạt kiến nghị của doanh nghiệp về sự xung đột pháp luật giữa các luật liên quan đến đầu tư, đất đai, môi trường, xây dựng và doanh nghiệp. Ông Huỳnh đề nghị, cần phải triển khai hoạt động xây dựng một luật, sửa nhiều luật. "Đây là cách nhiều nước đã làm và có hiệu quả. Điều quan trọng là Quốc hội cần tăng thêm tính chuyên nghiệp, có thể đảm trách các nhiệm vụ xây dựng pháp luật", ông Huỳnh nói. Trong khi chờ đợi sự chuyên nghiệp này, có lẽ sẽ khó tránh khỏi sự va chạm giữa các luật khi mà cơ quan được giao nhiệm vụ xây dựng luật không thoát ra khỏi trách nhiệm quản lý nhà nước của mình.
