Trước mỗi mùa họp đại hội cổ đông, bên cạnh các vấn đề quan trọng như kế hoạch kinh doanh, kế hoạch đầu tư xây dựng mới, bổ nhiệm nhân sự cấp cao..., vấn đề được phần đa cổ đông quan tâm là kế hoạch phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp, cụ thể là trả cổ tức. Đối với các nhà đầu tư dài hạn, tỷ lệ cổ tức sẽ luôn được đặt lên bàn cân để đưa ra quyết định có nên rót vốn và tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp.
Đặc biệt, việc doanh nghiệp trả cổ tức đúng hạn là một yếu tố quan trọng để nhà đầu tư đánh giá sự minh bạch và ổn định của doanh nghiệp. Tuy nhiên thời gian qua, nhiều doanh nghiệp năm lần bảy lượt "xin khất" trả cổ tức khiến cổ đông phải hụt hẫng.
Điển hình, CTCP Sản xuất Kinh doanh Dược và Trang thiết bị Y tế Việt Mỹ (mã AMV) đã 6 lần dời trả cổ tức cho cổ đông từ năm 2019 đến nay. Theo kế hoạch, AMV dự kiến thanh toán cổ tức năm 2019 trong tháng 05 - 06/2021, chia thành 2 đợt, mỗi đợt 10%. Nhưng nhiều năm qua, AMV đã liên tục trì hoãn thực hiện nghĩa vụ, mới nhất là tiếp tục dời thanh toán đợt 1 từ 28/02/2025 sang 28/01/2026, đợt 2 từ 28/08/2025 sang 28/07/2026, với lý do đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, đầu tư thiết bị, chờ thanh toán từ khách hàng.
Hay CTCP Sông Đà 3 (mã SD3) đã điều chỉnh lần thứ 11 lịch trả cổ tức tiền mặt năm 2015 với tỷ lệ 5% từ 31/12/2024 sang 31/12/2025, do chưa thu xếp được nguồn tiền thanh toán cho cổ đông.
CTCP Sông Đà 6 (mã SD6) cũng điều chỉnh thời gian trả cổ tức bằng tiền mặt tổng tỷ lệ 10% của năm 2015 và đợt 1/2016 từ ngày 31/12/2024 sang ngày 31/12/2025. Sông Đà 6 cho biết lý do là tình hình tài chính của Công ty gặp nhiều khó khăn nên chưa thu xếp được tiền để thanh toán.
Theo quy định tại Điều 135 của Luật Doanh nghiệp 2020, cổ tức phải được thanh toán đầy đủ trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày kết thúc họp ĐHĐCĐ thường niên. Đồng thời, HĐQT phải lập danh sách cổ đông được nhận cổ tức, xác định mức cổ tức được trả đối với từng cổ phần, thời hạn và hình thức trả chậm nhất là 30 ngày trước mỗi lần trả cổ tức.
Ngoại trừ một số trường hợp doanh nghiệp gặp khó khăn về dòng tiền dẫn đến chậm trễ thanh toán cổ tức cho cổ đông, theo quy định của pháp luật hiện hành, các doanh nghiệp phải thực hiện chi trả cổ tức đúng thời gian. Vì vậy, chi trả cổ tức bằng tiền mặt vẫn là hình thức phổ biến mà nhiều doanh nghiệp lựa chọn.
Tại diễn đàn Vì một mùa đại hội đồng cổ đông đổi mới cuối tuần qua do Viện thành viên Hội đồng Quản trị Việt Nam (VIOD) tổ chức, ông Lê Trung Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Giám sát Công ty đại chúng (UBCKNN) cho biết, khi có nghị quyết của HĐQT về việc trả cổ tức bằng tiền, doanh nghiệp tiến hành chốt danh sách rồi thanh toán cho cổ đông. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp muốn trả cho cổ đông sớm nhất có thể, nên hình thức này tương đối nhanh chóng và dễ dàng đáp ứng thời gian quy định.
Nhưng đối với cổ tức bằng cổ phiếu, doanh nghiệp phải đăng ký với cơ quan quản lý và tiến hành cấp cổ phiếu sau khi hồ sơ được duyệt. Đôi khi việc xem xét hồ sơ và hoàn tất thủ tục trả cổ tức bằng cổ phiếu có thể mất thời gian, đặc biệt khi hồ sơ không đầy đủ hoặc hợp lệ, dẫn đến việc trả cổ tức bị chậm hơn, trôi quá thời gian 6 tháng quy định kể từ khi tổ chức ĐHĐCĐ.
Để đảm bảo quyền lợi cho cổ đông, ông Hải lưu ý, doanh nghiệp cần có lộ trình rõ ràng và tuân thủ đúng thời gian quy định. Cơ quan quản lý đã đưa ra quy định rõ ràng về việc xử lý vi phạm này trong các nghị định mới, với các biện pháp xử phạt nghiêm ngặt đối với các công ty không thực hiện nghĩa vụ chi trả cổ tức.
Cụ thể, trong dự thảo sửa đổi Nghị định 155, cơ quan quản lý đã bổ sung nghĩa vụ thực hiện chi trả cổ tức của hội đồng quản trị phải đảm bảo đúng thời gian theo uỷ quyền của ĐHĐCĐ. Hay Nghị định 156 về xử phạt hành chính đối với lĩnh vực chứng khoán cũng nêu chế tài xử lý vi phạm với các công ty không trả cổ tức đúng hạn, cụ thể là xử lý chủ tịch HĐQT, là người không triển khai việc trả cổ tức đúng hạn cho cổ đông.
Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Thành Đô, Phó chủ tịch HĐQT HDBank cho biết, việc các cơ quan quản lý nhà nước quy định thời gian cứng để doanh nghiệp trả cổ tức sẽ khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là với hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu.
Vấn đề này sẽ càng trở nên phức tạp hơn với các tổ chức tín dụng khi doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục hành chính với cơ quan nhà nước, Ngân hàng nhà nước để xin phép tăng vốn điều lệ. Việc này không phải lúc nào cũng dễ dàng và nhanh chóng, các ngân hàng phải chờ cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, đến khi được chấp thuận thì có thể đã quá thời hạn quy định.
Do đó, ông Đô đề nghị, trong quy chế, nếu trả cổ tức bằng cổ phiếu, cần quy định một thời gian cụ thể sau khi đã hoàn thành các thủ tục cần thiết với các cơ quan có thẩm, hàm ý là đã được chấp thuận tăng vốn điều lệ. Sau đó, doanh nghiệp có thể có một khoảng thời gian nhất định để thực hiện việc trả cổ tức, có thể là 30 ngày hoặc một khoảng thời gian hợp lý khác.
“Nếu quy định 6 tháng mà đến thời điểm đó Ngân hàng nhà nước chưa chấp thuận phương án tăng vốn thì cũng ngoài ý muốn và chúng tôi không thể tiến hành chi trả cho cổ đông”, ông Đô nhấn mạnh.
