Brexit ở Anh: Gió đã đổi chiều?

Cụ thể, luật này xác định rõ là nếu ông Johnson không thể đạt được thỏa thuận Brexit với EU vào ngày 19/10 tới đây, ông sẽ phải yêu cầu EU gia hạn thời điểm Brexit đến ít nhất 31/1/2020. Đạo luật này đã được Hạ viện và Thượng viện thông qua, chỉ cần chờ chuẩn y của Hoàng gia, một bước đi mang tính thủ tục.

Đồng Bảng Anh đã tăng trở lại sau khi đạo luật này được đưa ra vì thị trường xem đây là một sự thay đổi có tính bước ngoặt, buộc thủ tướng Anh phải thay đổi chiến lược Brexit và tìm kiếm một thỏa thuận với EU.

Liệu ông Johnson có thể tiếp tục chiến lược Brexit mà không có thỏa thuận?

Về mặt lý thuyết, Boris Johnson vẫn còn nhiều nước cờ để đi nhằm vô hiệu đạo luật này và vẫn tiếp tục chiến lược Brexit mà không có thỏa thuận. Thứ nhất, ông có thể thuyết phục nữ hoàng không chuẩn y đạo luật này và tạm thời đóng cửa quốc hội. Thứ hai, ông có thể chấp nhận vi phạm luật, không thực thi luật này (và đối diện với khả năng bị kiện và có thể phải ở tù!). Thứ ba, điều mà ông ta đã làm trong ngày Thứ Sáu vừa qua, đó là kêu gọi một cuộc tổng tuyển cử sớm với hi vọng giành lại được đa số phiếu trong quốc hội để bỏ đi đạo luật này.

Trước mắt, yêu cầu tổng tuyển cử đã thất bại vì ông cần 2/3 số phiếu trong quốc hội ủng hộ lựa chọn này, nghĩa là cần đến đa số thành viên của đảng Lao động (đảng đối lập chính) trong quốc hội ủng hộ. Tuy nhiên ông Jeremy Corbyn, chủ tịch đảng Lao động từ chối ủng hộ tổng tuyển cử cho đến khi ông Johnson đạt được thỏa thuận kéo dài thời hạn Brexit với EU. Vào ngày thứ Hai tuần sau, ông Johnson có thể sẽ một lần nữa cố gắng yêu cầu tổng tuyển cử. Thế nhưng khả năng thành công vẫn rất thấp.

Ở những lựa chọn còn lại, rất ít khả năng nữ hoàng sẽ không thông qua đạo luật này. Mà nếu như vậy, đóng cửa quốc hội sẽ không giải quyết được vấn đề vì đạo luật sẽ thông qua trước ngày 31/10. Rất ít khả năng ông Johnson sẽ chấp nhận phạm luật và có thể phải đi tù để cố ép một kết quả Brexit mà không có thỏa thuận.

Vì vậy, theo một số đồng minh thân cận của ông Johnson, hiện tại ông đang tập trung thương lượng với EU tại hội nghị thượng đỉnh vào ngày 17-18/10 để cố gắng đạt được thỏa thuận Brexit.

Những bất định phía trước

Vẫn còn rất nhiều ẩn số với tình hình này. Thứ nhất, từ đây đến 17-18/10, không có gì đảm bảo nhóm cố vấn thân cận với chủ trương Brexit mà không có thỏa thuận của ông Johnson không tìm ra “chiêu” gì khác để hóa giải đạo luật buộc tìm kiếm thỏa thuận với EU hoặc xin lùi thời hạn Brexit. Thứ hai, các nghị sĩ có thể thay đổi quan điểm nếu EU tỏ ra quá cứng rắn với các thỏa thuận Brexit. Lúc đó một đạo luật khác có thể lại ra đời cho phép Brexit mà không có thỏa thuận vào ngày 31/10.

Quan trọng hơn, EU có thể không đáp ứng yêu cầu gia hạn Brexit của chính phủ Anh hoặc không thay đổi quan điểm trong thương lượng với chính phủ Anh. Phát biểu gần đây của thủ tướng Phần Lan đã nêu quan điểm này. Với thế và lực của Boris Johnson ở Anh như vậy, EU không có nhiều lý do phải xuống nước (khi bạn đàm phán mà biết phía kia không thể bỏ đi thì cần gì phải nhượng bộ?).

Điều này đặt ông Johnson vào tình trạng tương tự như bà thủ tướng Theresa May trước đây là phải tìm kiếm ủng hộ trong quốc hội cho một thỏa thuận Brexit. Vấn đề khiến bà May không thành công thông qua thỏa thuận Brexit là vì một tình trạng buồn cười của quốc hội Anh: họ không muốn Brexit mà không có thỏa thuận, nhưng họ cũng không thích thỏa thuận mà bà May đạt được với EU. Ông Johnson có lẽ khó có thể đạt được một thỏa thuận tốt hơn.

Trong tình thế đó hoặc là ông phải thuyết phục được sự ủng hộ của các đảng đối lập để thông qua thỏa thuận với EU (nếu ông đạt được). Hoặc là ông phải chấp nhận xin gia hạn Brexit đến tháng 1/2020 để được các đảng đối lập chấp thuận yêu cầu tổng tuyển cử sớm.

Tóm lại, nhiều bất định vẫn còn ở phía trước của nước Anh.