Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được triển khai ở nhiều khối lớp trong năm học tới Ảnh: Đức Thanh.
Nhiều khó khăn
Năm học 2022-2023, Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được triển khai ở 6 khối lớp, gồm các lớp 1, 2, 3, 6, 7, 10 tại 63 tỉnh, thành phố và đồng bộ ở tất cả vùng, miền; trong đó, có 3 khối lớp (lớp 3, 7, 10) triển khai năm đầu tiên.
Dù có nhiều thuận lợi, song ngành giáo dục cũng đang đứng trước nhiều khó khăn, trong đó 2 vấn đề nổi cộm là thiếu giáo viên và cơ sở vật chất hạn chế. Nhiều nơi còn thiếu giáo viên một số môn học mới của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 như âm nhạc, mỹ thuật (lớp 10), tin học và công nghệ (lớp 3).
Đây đều là những khối lớp triển khai chương trình năm đầu tiên. Tại các địa phương còn có tình trạng đội ngũ giáo viên chưa đồng bộ về cơ cấu; số lượng giáo viên thừa, thiếu cục bộ; chất lượng đội ngũ không đồng đều. Bên cạnh đó, không ít địa phương còn có tình trạng thiếu trường, lớp, khó khăn cho việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày và nhiều hoạt động giáo dục khác.
Mặt khác, trang thiết bị phục vụ dạy học được đầu tư, nhưng còn quá ít so với nhu cầu thực tế. Để triển khai thực hiện tốt Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, cần phải trang bị thiết bị dạy học theo hướng tích cực như dụng cụ thí nghiệm thực hành, ti vi, bảng tương tác, hệ thống mạng. Song song đó, kinh phí tổ chức các hoạt động còn hạn chế, nên không thể tổ chức các hoạt động trải nghiệm theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.
Đến năm 2025, khi Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được triển khai ở tất cả các khối lớp, cả nước cần bổ sung hơn 24.000 giáo viên ở 3 môn học mới.
Chưa kể, hiện tình trạng thiếu trường, lớp tập trung ở các địa bàn có khu đô thị, khu công nghiệp hoặc ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn khiến chưa đạt mục tiêu như kỳ vọng. Cụ thể, ngay tại Hà Nội, tổng số giáo viên còn thiếu là hơn 10.000 người, rải rác ở nhiều địa bàn. Trong đó, quận Hà Đông thiếu hơn 700 giáo viên; các quận, huyện Hoàng Mai, Cầu Giấy, Thanh Trì, Đông Anh thiếu nhiều giáo viên mầm non do trên địa bàn có thêm nhiều khu nhà ở cao tầng, việc tuyển dụng giáo viên sau dịch bệnh khó khăn.
Theo dự báo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến năm 2025, khi Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được triển khai ở tất cả các khối lớp, cả nước cần bổ sung hơn 24.000 giáo viên ở 3 môn học mới (tiếng Anh; tin học và công nghệ cấp tiểu học; môn nghệ thuật cấp trung học phổ thông). Ngoài ra, quy định tổ chức dạy học 2 buổi/ngày ở cấp tiểu học cũng đặt ra bài toán khó với các địa phương trong việc bổ sung trường, lớp và các hạng mục phụ trợ.
Cần giải pháp căn bản
Một trong các chính sách quan trọng mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai để thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 là trình Chính phủ xem xét tăng lương cho giáo viên. Bộ cũng đã trình Chính phủ tờ trình đề nghị xây dựng nghị định quy định chế độ phụ cấp ưu đãi nhà giáo từ 25% đến 100%, trong đó, đáng chú ý là đề xuất nâng mức phụ cấp ưu đãi đối với giáo viên mầm non đang hưởng mức 35% và mức 50%, lên mức 70%; giáo viên mầm non đang công tác ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn hưởng mức 100%. Ước tính có khoảng 200.000 giáo viên mầm non thuộc đối tượng điều chỉnh.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho rằng, một trong những phần việc quan trọng trong năm 2023 của Bộ là xây dựng, trình cấp có thẩm quyền thẩm định và trình Quốc hội Dự thảo Luật Nhà giáo, tạo căn cứ để xây dựng, phát triển quy mô và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, nhằm đáp ứng tốt yêu cầu của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Bộ cũng ban hành chính sách đặc thù cho giáo dục về kinh phí chi thường xuyên để nâng cao chất lượng giáo dục, đồng thời đề nghị các địa phương nâng cao trách nhiệm trong việc bảo đảm các điều kiện triển khai chương trình mới.
Phát biểu ý kiến tại một kỳ họp gần đây, bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho hay, các trường học đang triển khai việc chuyển đổi chương trình cũ sang chương trình mới theo trình tự cuốn chiếu, gây ra sự đứt gãy giữa nội dung chương trình cũ ở cấp học dưới và chương trình mới ở cấp học trên, gây khó khăn cho các em học sinh phải học một chương trình học mới khi lên cấp.
Từ đó, bà Nguyễn Thị Mai Hoa đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo làm rõ các giải pháp để giúp học sinh bổ trợ kiến thức, đồng thời giúp giáo viên có phương pháp giảng dạy phù hợp để tháo gỡ vướng mắc này.
Qua khảo sát thực tế, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Đỗ Chí Nghĩa nêu ý kiến, các địa phương đang có những cách hiểu khác nhau trong việc sử dụng sách giáo khoa, do vậy cần đẩy mạnh thông tin, truyền thông để thống nhất cách hiểu, tạo sự đồng thuận trong xã hội đối với vấn đề này. Ngoài ra, đại biểu đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cần rà soát để cung cấp số liệu đầy đủ hơn về việc chuẩn bị đội ngũ giáo viên cho các bộ môn tích hợp trên phạm vi cả nước.
