BOJ đã thừa nhận thử nghiệm tiền tệ của cựu Thống đốc Haruhiko Kuroda không thay đổi tâm lý người dân được nhiều như kỳ vọng. Động thái này đánh dấu thêm một bước dần “quay lưng” với các biện pháp phi truyền thống của vị lãnh đạo cũ.
Bản đánh giá hiếm hoi về chính sách cũ của BOJ, được công bố hôm 19/12, cho thấy, mặc dù các biện pháp kích thích phần nào có tác động thay đổi kỳ vọng giá của công chúng, nhưng hiệu quả đạt được là không đủ. Tình trạng giảm phát lâu năm đã khiến niềm tin rằng giá không thể tăng nhiều bám rễ quá sâu trong nhận thức của doanh nghiệp và các hộ gia đình.
Kết luận rút ra đã củng cố quyết tâm của BOJ nhằm bình thường hóa chính sách tiền tệ, rũ bỏ “tàn dư” từ một kỷ nguyên nới lỏng phi truyền thống.
Bản đánh giá còn cảnh báo rằng, các tác hại từ các chính sách kích thích lớn của ông Kuroda, như áp lực lên thị trường trái phiếu do các biện pháp nới lỏng định lượng, có thể kéo dài hơn dự tính và để lại hậu quả lớn sau này.
Khi được hỏi về chính sách của người tiền nhiệm trong buổi họp báo công bố đánh giá, Thống đốc BOJ hiện tại, ông Kazuo Ueda cho biết: “Sẽ còn nhiều hậu quả không mong muốn nữa, một số sẽ chưa hiện hữu ngay”.
25 năm kinh tế Nhật Bản kẹt trong tình trạng giảm phát và đình trệ đã buộc BOJ phải áp dụng các biện pháp chưa từng có tiền lệ như lãi suất 0% hay nới lỏng định lượng. Sau khi nhậm chức đầu năm 2023, ông Ueda đã chỉ đạo hoạt động đánh giá nhằm phân tích lợi và hại của hàng loạt công cụ tiền tệ phi truyền thống mà BOJ đã dùng.
Đợt đánh giá chính sách này là nỗ lực đầu tiên của BOJ trong việc nhìn nhận lại đặc sắc lớn nhất trong thử nghiệm của ông Kuroda: trực tiếp tác động vào nhận thức của công chúng về chính sách tiền tệ.
Thông qua cam kết thúc đẩy lạm phát và các biện pháp nới lỏng tiền tệ mạnh mẽ, ông Kuroda đã mong có thể thay đổi kỳ vọng của người dân về biến động giá trong tương lai. Các học giả và nhà lập pháp Nhật vẫn còn chia rẽ giữa một bên ca ngợi cách tiếp cận của ông Kuroda và một bên lo ngại về chi phí khổng lồ của thử nghiệm.
Trong buổi họp báo sau khi hết nhiệm kỳ hồi tháng 4/2023, ông Kuroda mô tả các chính sách nới lỏng phi truyền thống dưới thời của mình là hiệu quả và “phù hợp”, tuy nhiên bày tỏ “tiếc nuối” rằng không thể đạt được mục tiêu lạm phát 2%.
Các quan chức BOJ hy vọng, bản đánh giá có thể kết thúc tranh cãi gay gắt giữa những người ủng hộ và chống đối chính sách của ông Kuroda. Tuy nhiên, một số học giả bình luận cho rằng BOJ chưa xem xét đủ kỹ sai lầm của những chính sách này.
Hiroshi Yoshikawa, giáo sư danh dự tại Đại học Tokyo, chỉ trích rằng bản đánh giá đang đổ lỗi lên quan niệm về giá của người Nhật, thay vì đặt câu hỏi về nền tảng lý thuyết đằng sau biện pháp kích thích của ông Kuroda khi giải thích lý do lạm phát không đạt mục tiêu.
“Dữ liệu đã cho thấy rõ chính sách siêu nới lỏng tiền tệ của BOJ không đạt được lạm phát 2%. Không ai có thể phủ nhận sự thật đó. Vấn đề lớn nhất là tại sao lại không đạt được. Cá nhân tôi cho rằng nền tảng lý thuyết của nó… về cơ bản là sai”, ông nói.
