Chiều 27/5, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác số 5 của Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì cuộc họp với các địa phương nhằm rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và tìm giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.
Vẫn chậm và... chậm
Báo cáo của 5 địa phương thuộc trách nhiệm kiểm tra của Tổ công tác số 5 cho biết, không chỉ chưa phân bổ hết vốn đầu tư, mà giải ngân vốn đầu tư công của cả 5 địa phương thuộc trọng trách Tổ công tác số 5 kiểm tra đều chậm.
Số liệu tổng hợp từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, năm 2022, tổng vốn đầu tư ngân sách nhà nước Thủ tướng Chính phủ giao 5 địa phương là trên 27.962 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách Trung ương là trên 5.561 tỷ đồng, vốn cân đối ngân sách địa phương là 22.400 tỷ đồng.
Đến nay, tổng vốn đã được địa phương phân bổ chi tiết là trên 30.448 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách địa phương giao tăng, nhờ nguồn thu từ sử dụng đất và các khoản thu khác. Trong khi đó, vốn ngân sách địa phương còn lại chưa phân bổ chi tiết 676 tỷ đồng.
Trong khi vốn giải ngân, theo số liệu báo cáo của 5 địa phương, tính đến ngày 4/5/2022 là 4.327 tỷ đồng, đạt 14,2 % kế hoạch địa phương giao lại và đạt 15,4% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn bình quân của cả nước là 16,36%.
Trong đó, 3/5 địa phương (Bắc Ninh, Hà Nam, Đà Nẵng) có tỷ lệ giải ngân thấp dưới 15%. Có 4/5 địa phương chưa thực hiện giải ngân vốn ODA hoặc giải ngân với tỷ lệ rất thấp (tỉnh Quảng Nam đạt 1,9%).
Còn nếu theo số liệu từ Bộ Tài chính, đến ngày 30/4, số vốn giải ngân của 5 địa phương trên 4.227 tỷ đồng, đạt 15,12% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao từ đầu năm và thấp hơn bình quân cả nước (16,36%).
Ước thực hiện giải ngân đến ngày 31/5/2022 của 5 địa phương là trên 5.205 tỷ đồng, cũng chỉ đạt 18,62% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao và là thấp so với ước bình quân giải ngân của cả nước (22,37%), cũng như thấp so với cùng kỳ năm 2021 (cùng kỳ năm 2021 đạt 22,21% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).
Thậm chí, có tới 3/5 địa phương chưa thực hiện giải ngân vốn ODA và 2/5 tỉnh có tỷ lệ giải ngân với tỷ lệ rất thấp (Hải Dương 1,3%, Quảng Nam 2,15% - PV).
Như vậy, tỷ lệ giải ngân của 5 địa phương còn thấp so với cùng kỳ và thấp hơn so với bình quân chung cả nước”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói và lắng nghe phản hồi của các địa phương về nguyên nhân chậm giải ngân.
“Phải làm rõ nguyên nhân ở đâu? Do chúng ta chưa quyết liệt, do giá nguyên vật liệu tăng cao, hay do giải phóng mặt bằng”, Bộ trưởng nói và yêu cầu các địa phương phải chỉ rõ, vướng ở đâu, chỗ nào, cấp nào.
“Nếu nói vướng do thể chế, thì cụ thể là luật nào, điều luật nào. Nếu vướng do thực thi thì vướng từ ở tỉnh, hay xuống sở, ngành, địa phương? Vướng mặt bằng, hay vướng ở thủ tục, ở nhà thầu...”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói và nhấn mạnh, phải làm rõ, đồng thời đề xuất giải pháp để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.
Gỡ vướng mắc để thúc đẩy giải ngân
Thông tin từ các địa phương, khó khăn vướng mắc tập trung chủ yếu ở các dự án nhóm A, các dự án có quy mô lớn, có tính chất liên kết vùng. Bởi với các dự án này, thủ tục, trình tự, thiết kế kỹ thuật, dự toán, thủ tục đấu thầu... phải lấy ý kiến của nhiều cơ quan liên quan, làm kéo dài phê duyệt dự án và giải ngân các dự án.
 |
| Toàn cảnh cuộc làm việc của Tổ công tác số 5 |
Ngoài ra, còn các nguyên nhân như năm 2022 mới là năm thứ hai triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 (thực chất là năm đầu tiên, do kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 mới được Quốc hội thông qua tháng 7/2021), do vậy, gần như các địa phương mới bắt đầu khởi công nhiều dự án.
Theo quy định của Luật Xây dựng, các quy định của pháp luật liên quan, dự án khởi công mới được bố trí vốn đầu năm phải mất nhiều thời gian triển khai thủ tục lập, thẩm định phê duyệt thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, dự toán, các thủ tục về đấu thầu...
Việc khan hiếm nguồn vật liệu xây dựng, giá nguyên vật liệu, nhiên liệu tăng cao đột biến đặc biệt là giá thép, đất, cát xây dựng tăng mạnh, rồi vướng mắc giải phóng mặt bằng... cũng là nguyên nhân khiến giải ngân vốn đầu tư công của các địa phương chậm.
Chưa kể, còn tình trạng một số dự án ODA đã kết thúc hiệp định hoặc sắp kết thúc hiệp định đang thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư, gia hạn thời gian; dự án vướng mắc trong quá trình lựa chọn nhà thầu do nhà tài trợ nước ngoài chậm phản hồi ý kiến... Điều này cũng khiến tình hình giải ngân vốn ODA bị chậm.
Và không thể không nhắc tới một nguyên nhân rất quan trọng, đó là công tác chỉ đạo, điều hành ở một số cơ quan đơn vị, chủ đầu tư chưa thực sự tập trung, quyết liệt thiếu quyết tâm chính trị, vai trò của người đứng đầu còn hạn chế.
Thậm chí, có tình trạng một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án, tư vấn, nhà thầu yếu kém về năng lực, chuyên môn; kỷ cương kỷ luật chưa nghiêm, công tác thanh tra, kiểm tra còn hạn chế, việc xử lý các vi phạm, chậm trễ trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công chưa kịp thời, nghiêm minh...
“Việc giải ngân chậm do nhiều nguyên nhân. Yêu cầu đặt ra là các cấp, các ngành phải có trách nhiệm trong việc quản lý, sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công, việc phân bổ, giao kế hoạch, giải ngân vốn đầu tư công ảnh hưởng rất lớn đến kết quả thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, nên phải nhanh, hiệu quả và phải đảm bảo đúng pháp luật”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Theo Bộ trưởng, Đảng, Chính phủ rất sốt ruột vì giải ngân vốn đầu tư công vẫn chưa được cải thiện đáng kể. Vẫn còn tình trạng “đầu năm thủng thẳng, cuối năm tăng tốc”.
“Dù cuối năm, giải ngân vẫn cao, nhưng đầu năm giải ngân vẫn thấp nên Chính phủ rất quan tâm”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.
Theo Bộ trưởng, giải ngân vốn đầu tư công có ý nghĩa rất quan trọng đối với thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhất là trong bối cảnh Chính phủ đang thực hiện Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội.
Năm nay, theo Bộ trưởng, không chỉ cần giải ngân vốn đầu công theo kế hoạch năm, mà còn cả vốn của Chương trình Phục hồi, do vậy số vốn cần giải ngân rất lớn. “Nếu không đẩy nhanh, không hấp thụ được vốn thì sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu, kế hoạch của Chương trình Phục hồi”, Bộ trưởng nói.
