Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung nêu lên thực trạng đáng lo ngại về nguy cơ mất cân đối giữa tỉ lệ lao động làm việc và nghỉ hưu trong tương lai tại diễn dàn của Hội nghị Trung ương 7, Khoá XII.
Theo đó, việc tăng tuổi hưu được xem là giải pháp tất yếu nhằm đối phó với tốc độ già hoá dân số, bình đẳng giới, nhu cầu thị trường cũng như việc cân đối dài hạn của quỹ BHXH.
Quy định tuổi hưu có gần 60 năm
Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, việc điều chỉnh tuổi hưu thu hút sự quan tâm của dư luận xã hội, đặc biệt là tác động trực tiếp hàng chục triệu người lao động. Dù có nhiều ý kiến khác nhau nhưng việc điều chỉnh tuổi hưu đang là xu thế chung của thế giới.
Đứng ở góc độ tuổi hưu và độ bền vững của quỹ BHXH, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, tuổi nghỉ hưu của lao động đã được quy định từ năm 1960, tức là cách đây tới gần 60 năm.
Theo đó, lao động nam nghỉ hưu ở tuổi 55 và lao động nữ nghỉ hưu ở tuổi 55. Khi đó, tuổi hưu bình quân của người lao động chỉ trên 40 tuổi.
“Tới nay, VN là một trong số những quốc gia có tuổi thọ cao nhất trong khu vực với nam giới là 78 tuổi và nữ là 79,5 tuổi. Trong khi đó, tuổi nghỉ hưu của lao động VN lại thấp nhất trong khu vực với bình quân là 54,3 tuổi, trong đó lao động nam là 55,6 tuổi và lao động nữ là 52,6 tuổi” - Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.
Với VN, tới năm 2026, dân số bắt đầu bước vào giai đoạn già hoá. Các chuyên gia quốc tế đánh giá, VN sẽ là quốc gia có tốc độ già hoá dân số nhanh thất thế giới trong thời gian tới đây. Nếu không có quyết tâm, tầm nhìn xa và mau lẹ, chúng ta sẽ chuyển gánh nặng này cho con cháu
- Bộ trưởng Đào Ngọc Dung
Phân tích việc tất yếu phải điều chỉnh tuổi hưu, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung dẫn chứng: “Tới năm 2017, cả nước có khoảng 1,3 triệu người bước vào độ tuổi lao động nhưng số người bước vào tuổi hưu đã xấp xỉ con số 1 triệu!”.
Dự báo của Tổng cục Thống kê, tới năm 2035, số người bước vào tuổi lao động là hơn 1,5 triệu và tuổi hưu là 1,3 triệu người.
“Như vậy có thể thấy rằng, tới năm 2035, cả nước chỉ có thêm 200.000 người bước vào độ tuổi lao động và chỉ bằng 1/5 số người nghỉ hưu. Đây là dấu hiệu rõ ràng của sự già hoá dân số và thiếu hụt lực lượng lao động” - Bộ trưởng nhấn mạnh.
Năm 2026 mới có người nghỉ hưu theo chính sách mới
So sánh giữa tỉ lệ đóng và hưởng lương hưu, đại diện Bộ LĐ-TB&XH cho biết, mức đóng bình quân vào quỹ BHXH là 22 % và mức hưởng trung bình là 70 %.
Trong đó, nam giới đóng BHXH bình quân là 28 năm và có thời gian sống để hưởng lương hưu (sau 60 tuổi) là 22,5 năm; lao động nữ đóng 23 năm và hưởng tới 27 năm.
“Thực tế trên cho thấy, bài toán tự thân để cân đối quỹ BHXH rất khó khăn. Đây là một thời cơ vàng để chúng ta quyết định chủ trương điều chỉnh tuổi hưu. Mặc dù có thể ý kiến khác nhau nhưng về lộ trình nên giao cho cơ quan chuyên môn” - Bộ trưởng Đào Ngọc Dung bày tỏ quan điểm.
Cũng liên quan tới tuổi hưu, Bộ trưởng cũng chia sẻ thêm 4 vấn đề liên quan tại Hội nghị Trung ương 7.
Về việc chọn năm 2021 là thời điểm điều chỉnh tuổi hưu. Đây là mốc để cân đối sao cho người lao động nữ khi bắt đầu hưởng chính sách hưu mới sẽ từ năm 2026 với tuổi hưu là 56 tuổi. “Đó cũng chính thức là thời điểm dân số VN bắt đầu bước vào giai đoạn già hoá dân số” - Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết.
Việc điều chỉnh có lộ trình và từng bước nhằm giúp dư luận hiểu đúng và đủ, tránh tâm lý sốc khi cho rằng nếu quyết định tăng tuổi hưu là tăng ngay
- Bộ trưởng Đào Ngọc Dung
Lộ trình điều chỉnh tuổi hưu ban đầu được đưa ra với 2 phương án. Theo Bộ LĐ-TB&XH, kinh nghiệm của các chuyên gia quốc tế cho thấy, việc tăng tuổi hưu nên chọn theo phương án 1, tức là tăng dần mỗi năm 3 tháng, tính từ năm 2021.
“Như vậy, sau 20 năm tính từ năm 2021, VN mới hoàn thiện lộ trình tăng tuổi hưu của lao động nữ lên 60. Với lao động nam, chúng ta cần 8 năm tính từ năm 2021 để hoàn thiện lộ trình tăng tuổi hưu lên 62 tuổi” - Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.
Với lao động đặc thù, đại diện Bộ LĐ-TB&XH cho biết, người lao động ở ngành đặc biệt có thể nghỉ hưu sớm hơn hoặc muộn hơn mức trung bình 5 tuổi. Việc thực hiện này vẫn đang được áp dụng với những lao động có tính đặc thù.
“Các chuyên gia, nhà khoa học giỏi, lao động ở ngành toà án hoặc viện kiểm sát có thể được kéo dài tuổi làm việc tới 65 tuổi. Tương tự, lao động nữ làm công việc nặng nhọc, độc hại ở 8 ngành cụ thể có thể nghỉ hưu trước tuổi 55” - Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đơn cử.
Đồng thời từ nay tới năm 2021, Bộ LĐ-TB&XH sẽ tiếp tục nghiên cứu và trình đề xuất việc điều chỉnh tới một số nhóm đối tượng theo tinh thần như Khoản 3, Điều 181 của Luật Lao động.
