Quốc hội vừa chốt đầu tư hơn 8,3 tỷ USD làm đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (ảnh minh hoạ)
Sáng 19/2, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, với 455/459 (chiếm 95,19%) đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.
Trước khi các ĐBQH bấm nút biểu quyết, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết, Tổng Thư ký Quốc hội - Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng cho biết, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với nhiều ý kiến đại biểu về sự cần thiết đầu tư Dự án.
Theo ông Tùng, Bộ Chính trị đã thảo luận rất kỹ lưỡng về chủ trương đầu tư, các yếu tố, điều kiện để triển khai dự án. Việc đầu tư tuyến đường sắt mới bảo đảm đáp ứng nhu cầu vận tải, tái cơ cấu thị phần vận tải, giảm chi phí logistics, bảo đảm phát triển bền vững.
"Tuy nhiên, các tính toán tại bước nghiên cứu tiền khả thi mới chỉ mang tính sơ bộ, do đó đề nghị trong bước nghiên cứu khả thi Dự án, Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan tiếp tục tính toán cụ thể, đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố, rủi ro để có giải pháp phù hợp nhằm bảo đảm tính khả thi và hiệu quả của Dự án", Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng nhấn mạnh và cho biết một số nội dung giải trình, tiếp thu ý kiến ĐBQH để chỉnh lý dự thảo Luật. Cụ thể:
Về hướng tuyến dự án: hướng tuyến của Dự án được Chính phủ nghiên cứu theo nguyên tắc ngắn nhất, thẳng nhất có thể và đã được sự thống nhất của các địa phương có Dự án đi qua.
 |
Tổng Thư ký Quốc hội - Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng |
Một số đoạn tuyến đi cùng hành lang với các tuyến đường bộ cao tốc (Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Hải Phòng), được nghiên cứu đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, đủ mặt bằng để bố trí ga, đồng thời hạn chế tối đa diện tích đất xen kẹp giữa đường sắt và đường bộ.
Phương án tuyến thiết kế sơ bộ mặt bằng các ga đã bố trí các tuyến đường bộ kết nối với mạng lưới đường bộ của địa phương. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai các bước tiếp theo, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan rà soát, cập nhật các phương án kết nối đồng bộ với hệ thống giao thông liên quan để bảo đảm hiệu quả cho Dự án.
Về quy mô và chức năng của các ga: công trình ga của Dự án được bố trí theo nguyên tắc phù hợp với các quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt; đáp ứng nhu cầu vận tải; thuận lợi về điều kiện địa hình, địa chất, thủy văn; đáp ứng các yêu cầu về tổ chức vận tải và năng lực thông qua; các trạm tác nghiệp kỹ thuật (ga kỹ thuật) được bố trí theo yêu cầu về năng lực thông qua.
Vị trí, quy mô các ga đã được thỏa thuận với các địa phương và Tổng công ty đường sắt Việt Nam. Căn cứ theo tính chất, nhu cầu vận tải, Dự án đã được nghiên cứu cụ thể quy mô của từng ga, theo đó các ga có diện tích từ 24 ha đến 60 ha. Quy mô ga thiết kế đã bao gồm đầy đủ các phân khu chức năng cần thiết như bãi đón gửi tàu khách, tàu hàng, bãi hàng, đường bộ vào ga, quảng trường ga,...
Về phương án đầu tư và hiệu quả của Dự án: Có ý kiến đề nghị nghiên cứu mô hình Nhà nước đầu tư, tư nhân quản lý và khai thác nhà ga, kết hợp phát triển thương mại và bất động sản xung quanh; đề nghị xây dựng mô hình quản lý theo hướng doanh nghiệp vận hành độc lập, có giám sát của Nhà nước.
UBTVQH cho rằng, trong bước nghiên cứu tiền khả thi, chủ yếu đánh giá sơ bộ về phạm vi, quy mô, tổng mức đầu tư, thời gian thực hiện. Đối với chi tiết mô hình quản lý, khai thác nhà ga, đề nghị Chính phủ nghiên cứu kỹ lưỡng trong các giai đoạn triển khai các bước tiếp theo.
Về sơ bộ tổng mức đầu tư và nguồn vốn: Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 203.231 tỷ đồng (khoảng 8,369 tỷ USD), với suất đầu tư khoảng 15,96 triệu USD/km, tương đồng với suất đầu tư một số dự án tham khảo trong khu vực.
So sánh với suất đầu tư tuyến đường sắt Viêng Chăn - Boten dài 418 km có chi phí đầu tư 5,96 tỷ USD, suất đầu tư quy đổi 16,77 triệu USD/km.
Về tiến độ thực hiện Dự án: dự thảo Nghị quyết đã quy định phấn đấu hoàn thành Dự án chậm nhất vào năm 2030. Đối với việc đầu tư hoàn thiện tuyến đường sắt theo quy mô đường đôi sẽ được nghiên cứu, đầu tư khi có nhu cầu vận tải tăng cao.
Để bảo đảm tiến độ cho Dự án, Chính phủ đã đề xuất nhiều giải pháp, chính sách đặc thù nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai công việc này như: giao địa phương thực hiện; chỉ định thầu; UBND cấp tỉnh có Dự án đi qua triển khai xây dựng khu tái định cư cho Dự án trên cơ sở hồ sơ thiết kế sơ bộ trong Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư; cho phép các tỉnh, thành phố được ứng trước vốn ngân sách địa phương để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho Dự án...
 |
Quốc hội bấm nút thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng sáng 19/2 |
"Tuy nhiên, trong các bước tiếp theo, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương xác định phạm vi thu hồi đất để bảo đảm mặt bằng triển khai thực hiện Dự án", ông Tùng nói.
Về các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt triển khai đầu tư Dự án
Nhiều ý kiến không tán thành với quy định tại khoản 19 Điều 3 dự thảo Nghị quyết về việc miễn, giảm nhẹ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị khi xảy ra tác động tiêu cực, lợi ích nhóm, và lãng phí do sẽ phá vỡ các nguyên tắc, quy định của pháp luật và không thống nhất, công bằng đối với các cán bộ, công chức thực hiện các dự án tương tự. Có ý kiến tán thành với đề xuất của Chính phủ, tuy nhiên cần quy định cụ thể các trường hợp áp dụng.
UBTVQH thống nhất với nhiều ý kiến ĐBQH. Đối với trường hợp cần có quy định này để bảo vệ cán bộ, công chức dám nghĩ, dám làm, đề nghị Chính phủ nghiên cứu kỹ lưỡng để có quy định mang tính phổ quát chung và báo cáo cấp có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định. "Do đó, xin không quy định nội dung này tại dự thảo Nghị quyết", ông Tùng nói.
Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng có chiều dài tuyến chính khoảng 390,9 km và 3 tuyến nhánh khoảng 27,9 km. Điểm đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa ga Lào Cai mới và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc), thuộc địa phận TP. Lào Cai; điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, thuộc địa phận TP. Hải Phòng.
Dự án đi qua địa phận 9 tỉnh, thành phố gồm: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 203.231 tỷ đồng (khoảng 8,369 tỷ USD).
Trong đó, tuyến chính đoạn từ ga Lào Cai mới đến ga Nam Hải Phòng tốc độ thiết kế 160 km/h, đoạn qua khu vực đầu mối Hà Nội tốc độ thiết kế 120 km/h, các đoạn nối, tuyến nhánh tốc độ thiết kế 80 km/h.
Chính phủ kiến nghị nguồn vốn cho dự án gồm ngân sách Nhà nước (trung ương, địa phương), nguồn vốn trong nước, nguồn vốn nước ngoài (vay Chính phủ Trung Quốc) và các nguồn vốn hợp pháp khác.
Về công nghệ, dự án sử dụng công nghệ đoàn tàu động lực tập trung cho tàu khách và tàu hàng; hệ thống thông tin, tín hiệu tương đương với hệ thống đang sử dụng tại một số tuyến đường sắt vận chuyển chung hành khách và hàng hóa trong khu vực.
Dự kiến bố trí 18 ga (bao gồm 3 ga lập tàu, 15 ga hỗn hợp). Trong quá trình khai thác, khi nhu cầu vận tải tăng lên sẽ nghiên cứu, nâng cấp một số trạm tác nghiệp kỹ thuật thành ga hỗn hợp và đầu tư bổ sung các ga khi có nhu cầu.
Theo tiến độ dự kiến, dự án được lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu cơ bản hoàn thành năm 2030.
Để thực hiện dự án, Chính phủ áp dụng 18 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt (trước đó, Chính phủ đề xuất 19 cơ chế chính sách đặc thù, Quốc hội bác bỏ điều 19 về miễn trừ trách nhiệm cho người đứng đầu).
