Cầu Nhật Tân - một trong những công trình giao thông trọng điểm của Thủ đô Hà Nội - sử dụng vốn vay ODA Nhật Bản. Ảnh: Chí Cường
Sự hỗ trợ với nhiều hình thức như hợp tác kỹ thuật, viện trợ không hoàn lại, đầu tư tư nhân, Chương trình Đối tác JICA và hợp tác đối tác công - tư của các doanh nghiệp Nhật Bản trong tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế Việt Nam.
Bộ Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) là đối tác Việt Nam đầu tiên của JICA. Kể từ khi cộng đồng các nhà tài trợ nối lại viện trợ cho Việt Nam, Bộ KH&ĐT là cơ quan đại diện chủ chốt của Chính phủ Việt Nam trong việc huy động, sử dụng và quản lý vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA). Mối quan hệ bền chặt giữa JICA và Bộ KH&ĐT được đẩy mạnh từ năm 1992.
Cho đến nay, Nhật Bản là nhà tài trợ song phương lớn nhất tại Việt Nam, với tổng số tiền 2.770 tỷ yên (khoảng 26,79 tỷ USD). Thông qua các diễn đàn chính sách và tham vấn danh mục chung, trong đó, Bộ KH&ĐT là đối tác chủ chốt, nhiều chiến lược hợp tác và các vấn đề về ODA đã được thảo luận một cách xây dựng và được giải quyết nhằm quản lý nguồn vốn này hiệu quả hơn.
Kết quả, một loạt dự án đa ngành như giao thông, điện, nước, y tế, môi trường, nông nghiệp… đã được thực hiện dưới sự hỗ trợ từ nguồn ODA của Nhật Bản, góp phần vào sự phát triển kinh tế của Việt Nam. JICA đánh giá cao sự hợp tác chặt chẽ và vai trò của Bộ KH&ĐT trong việc hoàn tất và thực hiện Hiệp định Hợp tác Kỹ thuật Việt Nam - Nhật Bản năm 1998 - một nền tảng quan trọng của hợp tác giữa JICA với Việt Nam.
Phát triển năng lực quy hoạch dự án ODA (CDOPP)
Nhận thấy sự cần thiết và tầm quan trọng của việc xây dựng năng lực cho các tổ chức Việt Nam, giai đoạn 2005 - 2008, JICA và Bộ KH&ĐT đã thực hiện CDOPP nhằm phát triển năng lực quản lý ODA ở cấp trung ương và địa phương của Việt Nam. Hai hoạt động chính của CDOPP bao gồm cải thiện môi trường làm việc cho cán bộ quản lý ODA và bổ sung kiến thức về các thủ tục ODA.
Thúc đẩy đầu tư nước ngoài
Từ năm 2000, các nhà tư vấn đầu tư của JICA đã được phái đến hỗ trợ Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT) trong việc thu hút đầu tư từ các công ty Nhật Bản. Các nhà tư vấn này cũng hỗ trợ Cục xây dựng cẩm nang đầu tư cho các doanh nghiệp Nhật Bản và phát triển website của Cục bằng tiếng Nhật Bản. Các hoạt động này rất hữu ích trong việc cung cấp thông tin về môi trường đầu tư tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, các nhà tư vấn của JICA đã hỗ trợ tổ chức các diễn đàn đối thoại trong khuôn khổ Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản nhằm cải thiện môi trường đầu tư và hỗ trợ một số địa phương (Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Thái Bình, Hà Nam, Bà Rịa - Vũng Tàu) ký kết các bản ghi nhớ với nhiều địa phương Nhật Bản nhằm thu hút đầu tư từ các địa phương này.
Các khoản vay ODA dành cho các khu công nghiệp, các dự án logistics, hạ tầng liên quan tại Việt Nam cũng đã góp phần thu hút FDI tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Ngoài việc phái các nhà tư vấn sang Việt Nam, trong giai đoạn 2007 - 2010, JICA đã thực hiện một dự án hợp tác kỹ thuật đẩy mạnh thu hút FDI nhằm tăng cường năng lực xúc tiến, quản lý hiệu quả FDI với Cục Đầu tư nước ngoài và các địa phương khác.
Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa
Trong giai đoạn 2011 - 2014, JICA đã thực hiện một dự án với mục đích hỗ trợ Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ KH&ĐT) tăng cường năng lực hoạch định các biện pháp hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), đảm bảo sự tham gia năng động và liên tục của các bộ, cơ quan ngang bộ liên quan.
JICA và Bộ KH&ĐT còn hợp tác trong Dự án Tăng cường năng lực cho Trung tâm Hỗ trợ kỹ thuật DNNVV tại Hà Nội (TAC HN) trong giai đoạn 2006 - 2009. Dự án nhằm tạo điều kiện cho TAC HN cung cấp dịch vụ cho các DNNVV về công nghệ công nghiệp và thành lập các nền tảng chiến lược hoạt động hiệu quả.
Tháng 12/2019, Bộ KH&ĐT và JICA đã ký hiệp định triển khai dự án thúc đẩy DNNVV và phát triển công nghiệp. Dự án này được thực hiện từ tháng 12/2020 đến tháng 12/2023, nhằm cải thiện việc kết nối giữa các DNNVV trong nước - các chuỗi giá trị toàn cầu với các cơ chế hỗ trợ từ các chính sách hỗ trợ.
Hợp tác về thống kê
JICA, phối hợp với các chuyên gia của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, đã hỗ trợ Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT) trong việc phát triển Chỉ số Sản xuất công nghiệp (IIP) cho Việt Nam. Hợp tác này bao gồm 3 giai đoạn từ năm 2004 đến năm 2012, với 1 dự án nghiên cứu phát triển và 2 dự án hợp tác kỹ thuật, giúp Tổng cục Thống kê thay đổi phương pháp thống kê công nghiệp.
Hợp tác về hạ tầng quy mô nhỏ
JICA đã ký 6 khoản vay từ năm 1995 đến năm 2009 nhằm thực hiện các dự án hạ tầng quy mô nhỏ tại các vùng nông thôn trên khắp Việt Nam với tổng giá trị 76,3 tỷ yên. Bộ KH&ĐT là cơ quan thực hiện trung tâm, điều phối việc thực hiện các dự án này ở cấp tỉnh; các chủ dự án tại cấp huyện thực hiện các tiểu tự án. Các dự án này được triển khai trong nhiều lĩnh vực, như thủy lợi, đường bộ, điện, cung cấp nước và trồng rừng.
