Chiều nay, Bộ GTVT vừa thông tin về tình hình thực hiện hệ thống thu phí tự động không dừng tại các trạm thu phí do Bộ GTVT là Cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Thông tin đáng chú ý nhất là việc Bộ GTVT chính thức bác đề xuất lựa chọn nhà đầu tư khác nhận chuyển giao Dự án thu phí tự động không dừng giai đoạn 1 – BOO1 hoặc nhận lại Dự án để tiếp tục triển khai thực hiện.
Cụ thể, sau khi xem xét đề xuất của Công ty VETC, Bộ GTVT không đồng thuận giải pháp dừng triển khai dự án hoặc Nhà nước tiếp nhận lại dự án, đồng thời yêu cầu Công ty VETC phải có trách nhiệm tiếp tục thực hiện Hợp đồng đã ký kết với Bộ GTVT.
Bộ GTVT khẳng định là sẽ phối hợp với với VETC và các cơ quan đơn vị có liên quan từng bước tháo gỡ các khó khăn vướng mắc với quyết tâm cao để hoàn thành Dự án.
Trước đó, Nhà đầu tư dự án đã có các văn bản số 530/VETC-ĐT ngày 23/10/2019 và số 246/TASCO-ETC ngày 5/11/2019, báo cáo những khó khăn, vướng mắc và thua lỗ lớn trong việc thực hiện Dự án BOO1, đồng thời Bộ GTVT kiến nghị lựa chọn nhà đầu tư khác để chuyển giao dự án.
Trong trường hợp đề xuất chuyển nhượng không được chấp thuận, nhà đầu tư kiến nghị Bộ GTVT cùng đơn vị báo cáo Thủ tướng Chính phủ xin ý kiến chỉ đạo giải quyết các khó khăn vướng mắc hoặc cho dừng hợp đồng BOO1 và thực hiện các thủ tục phá sản doanh nghiệp trong tháng 12/2019.
Theo Bộ GTVT, Thực hiện chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ, Bộ GTVT đã lập, phê duyệt dự án và tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ theo quy định. Công nghệ được lựa chọn là công nghệ RFID, đây là công nghệ được áp dụng nhiều tại một số nước và vùng lãnh thổ tại châu Mỹ, Đài Loan, Trung Quốc, Thái Lan, có chi phí hợp lý, phù hợp với điều kiện giao thông cũng như thói quen và hành vi của người tham gia giao thông tại Việt Nam.
Hệ thống thu phí tự động không dừng tại các trạm thu phí BOT được chia làm 2 giai đoạn (2 dự án) bao gồm: Dự án BOO1 và Dự án giai đoạn 2 (áp dụng cho các trạm còn lại trên toàn quốc).
Để đủ điều kiện triển khai thực hiện dự án, các bên cần đàm phán ký kết 2 loại Hợp đồng gồm Phụ lục Hợp đồng BOT về việc thu phí tự động không dừng giữa Bộ GTVT với các nhà đầu tư BOT và Hợp đồng dịch vụ giữa các nhà đầu tư BOT với nhà cung cấp dịch vụ. Trước mắt, trong thời gian đầu khi dự án đưa vào khai thác, để hình thành thói quen cho người dân sử dụng dịch vụ, tại mỗi trạm thu phí sẽ vận hành 1 làn thu phí hỗn hợp mỗi hướng để cho các phương tiện chưa dán thẻ có thể lưu thông.
Đối với Dự án BOO1 có tổng số 44 trạm, bao gồm 26 trạm trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên, 18 trạm trên các tuyến cao tốc và các quốc lộ khác. Dự án này do Công ty VETC triển khai thực hiện. Đến thời điểm này Bộ GTVT đã tiến hành đàm phán, ký kết Phụ lục Hợp đồng BOT với 35/39 trạm, 4 trạm đang tiếp tục đàm phán (trong 44 trạm có 5 trạm do VEC quản lý không phải ký Phụ lục Hợp đồng). Các trạm thu phí thuộc dự án giai đoạn 1 đã cơ bản lắp đặt và vận hành hệ thống ETC, gồm đang lắp đặt, vận hành 25/26 trạm trên Quốc lộ 1, đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên (1 trạm chưa lắp đặt do phải di dời vị trí) và 13 trạm trên các tuyến quốc lộ khác.
Riêng 5 tuyến cao tốc do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam - VEC quản lý chỉ có 1 tuyến cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình đang lắp đặt thiết bị, dự kiến vận hành trong năm 2019, 04 tuyến còn lại chưa thể triển khai thực hiện do gặp khó khăn về nguồn vốn nên không thể hoàn thành trong năm 2019 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Bộ GTVT cho biết, việc triển khai các dự án do VEC quản lý có nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện dẫn đến 4/5 tuyến cao tốc thực hiện rất chậm, khó có thể hoàn thành tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ mà nguyên nhân chính là việc chưa bố trí được nguồn vốn để đầu tư hệ thống thiết bị Front-End tại các trạm thu phí do hiệp định vay vốn các dự án đã hết; việc chuyển VEC về Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, trong khi quy định pháp luật về phân cấp, phân quyền giữa Bộ GTVT và Ủy ban quản lý vốn nhà nước chưa rõ ràng cũng ảnh hưởng đến tiến độ triển khai hệ thống ETC; bên cạnh đó vướng mắc về đàm phán tỷ lệ trích doanh thu giữa VEC và đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng (Hợp đồng dịch vụ).
Liên quan đến phương án tài chính dự án thu phí tự động không dừng, Bộ GTVT xác nhận, đến thời điểm này cơ bản các trạm thu phí thuộc dự án giai đoạn 1 đã được lắp đặt, vận hành công nghệ thu phí tự động, bước đầu tạo sự thuận lợi cho người sử dụng. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan nên việc triển khai dự án gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, trong đó vướng mắc lớn nhất hiện nay của dự án là doanh thu hoàn vốn cho dự án ETC không như dự kiến ban đầu do tiến độ ký Hợp đồng dịch vụ, trích doanh thu còn chậm; ngoài ra việc nhiều dự án BOT sụt giảm doanh thu so với phương án tài chính ban đầu (do lưu lượng phương tiện thấp hơn so với dự báo, chưa được tăng phí theo đúng lộ trình trong Hợp đồng, việc giảm phí quanh trạm thu phí theo chỉ đạo tại Nghị quyết số 35/NQ-CP của Chính phủ) cũng làm ảnh hưởng đến nguồn thu của dự án thu phí tự động không dừng.
Bên cạnh đó, số lượng phương tiện dán thẻ (e-tag) và nộp tiền vào tài khoản giao thông để tham gia dịch vụ thu phí tự động không dừng chưa cao (khoảng 800.000 thẻ/3,5 triệu phương tiện dán thẻ sử dụng dịch vụ ETC) do chủ phương tiện vẫn có thói quen sử dụng tiền mặt trong khi việc thanh toán, nộp và quản lý tài khoản giao thông chưa được thuận tiện cho người sử dụng dẫn đến chưa khuyến khích được người dân tham gia dịch vụ. Việc bắt buộc các phương tiện chưa dán thẻ không được đi qua làn thu phí tự động không dừng mặc dù đã được triển khai nhưng vẫn cần có lộ trình và chế tài để thực hiện.
Đây là những lý do chính khiến Dự án BOO1 không đạt doanh thu như dự kiến, đồng thời các nhà đầu tư phải cung ứng vốn tương ứng với số lỗ lũy kế để bù đắp dòng tiền duy trì công tác vận hành. Nếu hết năm 2020 chỉ triển khai được 36 trạm, doanh nghiệp lỗ lũy kế cho công tác vận hành khoảng 580 tỷ đồng.
“Các cổ đông không đồng thuận việc tiếp tục đầu tư, cung cấp vốn cho dự án đồng thời có rất nhiều ý kiến về việc dự án đã trải qua 5 năm không nhận được cổ tức mà liên tục đầu tư thêm vốn để bù đắp dòng tiền do lỗ vận hành và chưa biết đến bao giờ mới giải quyết xong các vướng mắc, tồn tại. Điều này sẽ dẫn đến nguy cơ bị phá sản”, đại diện Công ty VETC cho biết
Đối với dự án giai đoạn 2, Bộ GTVT cho biết, mặc dù việc lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng đã được Tổng cục Đường bộ hoàn thành từ tháng 5/2019, tuy nhiên đến thời điểm này Nhà đầu tư chưa hoàn thiện thủ tục thành lập Doanh nghiệp dự án theo quy định dẫn đến chưa đủ cơ sở pháp lý để thực hiện các bước tiếp theo như Thiết kế bản vẽ thi công (TKBVTC), ký Hợp đồng tín dụng, thi công lắp đặt thiết bị… Với tiến độ thành lập Doanh nghiệp dự án chậm như hiện nay, dự án có nguy cơ không hoàn thành đúng tiến độ theo Quyết định số 7/2017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
