Thanh tra 9 doanh nghiệp trong quý II
Theo báo cáo từ Bộ Công Thương, từ đầu năm 2016, Bộ Công Thương đã kết thúc điều tra và xử phạt 36 doanh nghiệp bán hàng đa cấp có hành vi vi phạm pháp luật về bán hàng đa cấp (35 doanh nghiệp đã được cấp Giấy chứng nhận và 1 doanh nghiệp chưa được cấp Giấy chứng nhận) với tổng số tiền phạt 8 tỷ 149 triệu đồng.
Riêng về công tác kiểm tra, trong năm 2016, Đoàn kiểm tra liên ngành do Bộ Công Thương thành lập với sự tham gia của đại diện Bộ Công an đã tiến hành kiểm tra hoạt động của 6 doanh nghiệp.
Căn cứ kết quả kiểm tra, tính đến hết tháng 4/2017, Bộ Công Thương đã ra quyết định điều tra, xử lý 6 doanh nghiệp với tổng số tiền phạt là 1 tỷ 694 triệu đồng.
Trong đó tiến hành thu hồi giấy chứng nhận của 2 doanh nghiệp (Công ty TNHH Nhượng quyền thương mại Thăng Long, Công ty Cổ phần Liên minh tiêu dùng Việt Nam), chấm dứt hoạt động của 1 doanh nghiệp (Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy là doanh nghiệp có quy mô và mạng lưới hoạt động bán hàng đa cấp lớn nhất trên cả nước với hơn 165.000 người tham gia)
Bộ Công Thương cho biết, căn cứ trên khiếu nại, tố cáo của người dân, từ nay đến hết quý II/2017, Bộ sẽ tiếp tục hoàn thành việc thanh, kiểm tra và xử lý vi phạm đối với 9 doanh nghiệp hoạt động bán hàng đa cấp.
Các hành vi vi phạm phổ biến được phát hiện và xử lý trong thời gian qua bao gồm: Không thực hiện thủ tục đề nghị cấp bổ sung, thay đổi Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp khi có thay đổi, bổ sung liên quan đến hồ sơ xin cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp; Hoạt động bán hàng đa cấp ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi doanh nghiệp không có trụ sở chính khi chưa có xác nhận của Sở Công Thương tỉnh, thành phố đó về việc tiếp nhận hồ sơ thông báo hoạt động.
Nhiều doanh nghiệp vi phạm khi không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ các nghĩa vụ liên quan đến hoạt động đào tạo người tham gia bán hàng đa cấp theo quy định của pháp luật; Quảng cáo đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn cho khách hàng; Duy trì nhiều hơn một vị trí kinh doanh đa cấp, hợp đồng bán hàng đa cấp, mã số kinh doanh đa cấp hoặc các hình thức khác tương đương đối với cùng một người tham gia bán hàng đa cấp.
Từ đầu năm 2016, Bộ Công Thương và các Sở Công Thương đã phát hiện và xử phạt 17 tổ chức, cá nhân bán hàng theo phương thức đa cấp khi chưa được cấp Giấy chứng nhận, với tổng số tiền phạt là 653 triệu đồng.
Khó khăn do bỏ tội "kinh doanh trái phép"
Đáng lưu ý, theo Bộ Công Thương, một trong những khó khăn được kể tới là, Nghị định 42/2014/NĐ-CP của Chính phủ đã cấm sử dụng phương thức đa cấp để kinh doanh các sản phẩm không phải là hàng hóa nhưng trong thời gian vừa qua, nhiều đối tượng vẫn sử dụng phương thức này để huy động tài chính, mời gọi đầu tư hay để tiếp thị các sản phẩm vô hình như tiền ảo.
Mặc dù Bộ Công Thương, các cơ quan chức năng và cả hệ thống truyền thông đã lên tiếng cảnh báo về các hành vi trái pháp luật này nhưng tình trạng huy động tài chính theo phương thức đa cấp vẫn tồn tại dai dẳng, gây bức xúc lớn trong xã hội.
Sở dĩ có tình trạng này là do đã bỏ tội "kinh doanh trái phép" trong Bộ luật Hình sự, và vì vậy, khi phát hiện được hành vi, các cơ quan chức năng cũng không thể xử lý bởi không có căn cứ để xử lý.
Chỉ đến khi các dấu hiệu lừa đảo đã tương đối rõ, hậu quả đã phát sinh mới có thể vào cuộc để xử lý theo tội lừa đảo. Nếu còn qui định tội "kinh doanh trái phép" trong Bộ luật Hình sự, cơ quan công an đã có thể vào cuộc sớm hơn và xã hội đã không bức xúc với hoạt động đa cấp đến vậy.
"Mặc dù đây không phải là hoạt động bán hàng đa cấp như quy định tại Nghị định 42/2014/NĐ-CP, tức là không thuộc thẩm quyền xử lý của Bộ Công Thương nhưng dư luận và người dân vẫn coi đây là bán hàng đa cấp và yêu cầu Bộ Công Thương phải "vào cuộc".
Sự nhầm lẫn về thẩm quyền này đã ít nhiều gây khó khăn cho công tác quản lý của Bộ Công Thương bởi nó làm giảm lòng tin của xã hội vào Bộ Công Thương theo một cách không đáng có", Bộ Công Thương cho biết.
Để có cơ sở xử lý các hành vi đa cấp trái phép, Bộ Công Thương cho biết đã phối hợp với các cơ quan hữu quan đề nghị bổ sung tội danh "kinh doanh trái phép theo phương thức đa cấp" vào Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi).
Ngoài ra, theo Bộ Công Thương, thực tiễn quản lý cho thấy trong nhiều vụ việc, thiệt hại phát sinh chủ yếu là do sự thiếu hiểu biết của người tham gia bán hàng đa cấp.
Gần như tất cả các đơn khiếu nại mà Cục Quản lý cạnh tranh thuộc Bộ Công Thương nhận được đều từ những người tham gia vào hệ thống bán hàng đa cấp nhưng không hề có hoạt động bán hàng, chỉ đơn giản trao tiền cho người khác và hy vọng nhận được tiền lời với lãi suất cao.
Đặc biệt, 100% các thỏa thuận về lợi nhuận đều là thỏa thuận bằng lời, không được ghi lại thành văn bản nên khi xảy ra tranh chấp, cơ quan chức năng hoàn toàn không có chứng cứ để xử lý.
