Bị cáo Nguyễn Văn Chánh tại toà.
Ngày 27/9, Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Định quyết định hoãn phiên tòa, trả hồ sơ để điều tra bổ sung vụ thi hành án gây thiệt hại 55 tỷ đồng cho doanh nghiệp.
Đây là vụ án có mức bồi thường Nhà nước cao kỷ lục, hậu quả do sự thiếu trách nhiệm của bị cáo Nguyễn Văn Chánh (SN 1978, trú phường Quang Trung, TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định), nguyên chấp hành viên Cục Thi hành án dân sự tỉnh Bình Định.
Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Định, ngày 29/9/2014, Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Định ra bản án phúc thẩm, buộc Doanh nghiệp tư nhân (DNTN) Phú Lợi có nghĩa vụ trả cho Công ty TNHH Thanh Phát số tiền hơn 19,2 tỷ đồng. Ngày 9/10/2014, Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh Bình Định ký quyết định thi hành án, phân công chấp hành viên Nguyễn Văn Chánh trực tiếp tổ chức thi hành bản án này.
Ngày 21/8/2015, ông Chánh đã tổ chức cưỡng chế kê biên kho hàng sắn lát của DNTN Phú Lợi tại Khu công nghiệp Long Mỹ (TP. Quy Nhơn), nhưng lại không yêu cầu cung cấp sổ sách, chứng từ kế toán chứng minh nguồn gốc hàng hóa trong kho.
Thời điểm này, trong kho hàng của DNTN Phú Lợi có hơn 1.600 tấn sắn (mì) lát của Doanh nghiệp Huy Phương gửi từ tháng 1/2014. Sau đó, chủ Doanh nghiệp Huy Phương đề nghị DNTN Phú Lợi cho nhận lại số hàng nói trên, đồng thời khiếu nại với Cục Thi hành án dân sự Bình Định để chứng minh lô hàng bị kê biên là của mình.
Ngày 4/11/2014, Cục Thi hành án dân sự Bình Định trả lời do chưa ban hành quyết định cưỡng chế kê biên số sắn lát nói trên, nên không có cơ sở giải quyết khiếu nại. Tuy nhiên, khi Doanh nghiệp Huy Phương cho xe đến kho chở sắn đi giao hàng thì ông Chánh đã cho tạm giữ và niêm phong số sắn lát trong kho. Khi niêm phong, ông Chánh không kiểm tra khối lượng, chất lượng lô hàng, việc bàn giao cho tổ bảo vệ chỉ trao đổi miệng chứ không lập biên bản… Sau đó, DNTN Phú Lợi có văn bản xác nhận lô hàng trên là của Doanh nghiệp Huy Phương gửi, nhưng ông Chánh vẫn không chấp nhận giải phóng lô hàng vì cho rằng, hai doanh nghiệp này câu kết để tẩu tán tài sản.
Doanh nghiệp Huy Phương kiện lên Tòa án Nhân dân TP.Pleiku (Gia Lai) yêu cầu công nhận quyền sở hữu tài sản với lô hàng trên, nên Cục Thi hành án dân sự Bình Định ra quyết định tạm hoãn thi hành án.
Tháng 6/2015, Tòa án Nhân dân TP.Pleiku phán quyết công nhận lô hàng sắn lát trên thuộc sở hữu của Doanh nghiệp Huy Phương. Bản án này có hiệu lực pháp luật từ ngày 22/12/2015 nhưng mãi đến tháng 3/2016, ông Chánh mới ra quyết định trả lại tài sản tạm giữ cho Doanh nghiệp Huy Phương và thu hồi toàn bộ quyết định cưỡng chế kê biên. Cho rằng số sắn lát bị tạm giữ trong kho lâu ngày bị giảm cả về chất lượng và số lượng nên Doanh nghiệp Huy Phương không đồng ý nhận lại.
Theo chỉ đạo của Tổng cục Thi hành án, ông Chánh làm các thủ tục và tổ chức bán đấu giá lô hàng được hơn 3,5 tỷ đồng. Sau khi trừ các chi phí, Cục Thi hành án dân sự Bình Định chuyển khoảng hơn 2,49 tỷ đồng cho Doanh nghiệp Huy Phương. Theo định giá của cơ quan có chức năng, lô hàng của Doanh nghiệp Huy Phương tại thời điểm bị tạm giữ có giá trị hơn 8,156 tỷ đồng.
Cáo trạng xác định, việc ông Chánh mặc nhiên công nhận số sắn lát của Doanh nghiệp Huy Phương là của DNTN Phú Lợi và không tiến hành xem xét tài liệu do đương sự cung cấp là vi phạm Luật thi hành án dân sự. Hành vi thiếu trách nhiệm của ông Chánh trực tiếp dẫn đến số sắn lát bị giam giữ lâu ngày sụt giảm cả về số lượng lẫn chất lượng, gây thiệt hại cho Doanh nghiệp Huy Phương hơn 5,6 tỷ đồng.
Sau khi tiếp tục thi hành án, Chánh không tiến hành xác minh tài sản của DNTN Phú Lợi, ban hành quyết định kê biên tài sản kho Long Mỹ, đã được doanh nghiệp này thế chấp cho ngân hàng. Không chỉ vậy, khi tổ chức cưỡng chế kê biên, ông Chánh đã không mở khóa kho kiểm tra tài sản bên trong dẫn đến niêm phong tài sản không thuộc diện kê biên (25.728 tấn sắn lát khô và 33 tấn hạt ươi) dẫn tới hư hỏng, suy giảm về giá thành, thiệt hại được xác định là hơn 49,4 tỷ đồng.
Tại phiên sơ thẩm diễn ra vào tháng 9/2019, Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Định đã tuyên phạt bị cáo Nguyễn Văn Chánh 9 năm tù về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”; buộc Cục Thi hành án tỉnh Bình Định có nghĩa vụ bồi thường cho doanh nghiệp Phú Lợi số tiền hơn 49,4 tỷ đồng, bồi thường cho DNTN Huy Phương hơn 5,6 tỷ đồng. Tổng số tiền bồi thường cho 2 doanh nghiệp là 55 tỷ đồng. Sau đó, bị cáo Nguyễn Văn Chánh và Cục Thi hành án tỉnh Bình Định kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm; doanh nghiệp Huy Phương và Phú Lợi kháng cáo yêu cầu tăng mức bồi thường.
Ngày 14/4/2021, Tòa án Nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng tiến hành xét xử phúc thẩm, tuyên huỷ bản án sơ thẩm để điều tra lại. Bản án phúc thẩm nhận định: Bản án sơ thẩm xử phạt bị cáo Nguyễn Văn Chánh về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” là có căn cứ.
Trước đó vào tháng 3/2019, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Định có quyết định thi hành kỷ luật đối với kiểm sát viên Trần Ngọc Lệ với hình thức khiển trách.
Ông Lệ được Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Định giao nhiệm vụ kiểm sát việc thi hành bản án ngày 29/9/2014 của Tòa án Nhân dân tỉnh Bình Định về việc buộc DNTN Phú Lợi có nghĩa vụ trả cho Công ty TNHH Thanh Phát số tiền hơn 19,2 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao, ông Lệ chỉ đọc và nghiên cứu các quyết định của Cục Thi hành án dân sự ban hành, không nghiên cứu các tài liệu xác minh, thu thập trong quá trình thi hành án của chấp hành viên khi thi hành án cho nên không phát hiện những sai phạm của ông Nguyễn Văn Chánh.
Cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Định cũng xác định lãnh đạo Cục Thi hành án dân sự tỉnh Bình Định đã thiếu trách nhiệm trong việc kiểm tra, đôn đốc khi ông Nguyễn Văn Chánh tổ chức thi hành bản án nói trên. Tuy nhiên, việc thiếu trách nhiệm này không phải là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thiệt hại của Doanh nghiệp Huy Phương và DNTN Phú Lợi nên cơ quan điều tra kiến nghị xử lý khắc phục vi phạm.
