Bị bỏ quên trong thiết kế nhiều chính sách, doanh nghiệp cho thuê tài chính khó phát triển

Ban chấp hành Hiệp hội Cho thuê tài chính nhiệm kỳ V, giai đoạn 2023-2027.

Chia sẻ với phóng viên Báo Đầu tư - Baodautu.vn sau Đại hội, ông Phạm Xuân Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội cho biết, Văn phòng Hiệp hội Cho thuê tài chính được giao chủ động xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng năm để triển khai các nhiệm vụ của nhiệm kỳ mới.

“Cho thuê tài chính là lĩnh vực khá đặc thù trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, còn nhỏ bé nên xã hội, cơ quan quản lý chưa biết đến nhiều", ông Hòe lý giải.

Thực tế, hành lang pháp lý đối với lĩnh vực cho thuê tài chính cơ bản đã được định hình sau 30 năm, kể từ ngày công ty đầu tiên được cấp phép của Ngân hàng Nhà nước.

Từ năm 2018 đến nay, sau giai đoạn tái cơ cấu, lĩnh vực cho thuê tài chính phát triển khá tốt, tốc độ tăng trưởng dư nợ bình quân trên 20% cao hơn mức bình quân tăng dư nợ toàn ngành ngân hàng. Chỉ số lợi nhuận so vốn chủ sở hữu (ROE) đều trên 10%.

“Số lượng các công ty cho thuê tài chính hiện tại rất nhỏ, khoảng 10 công ty đang hoạt động, nhưng dư nợ cung cấp cho khách hàng của các Hội viên đến ngày 30/6/2023 đạt trên 34.500 tỷ đồng, chất lượng tín dụng luôn được bảo đảm, tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát ở mức trên dưới 1%; tỷ lệ dự phòng bao phủ nợ xấu gần 200%”, ông Hòe cho biết.

Ý nghĩa rất lớn của cho thuê tài chính là kênh hỗ trợ vốn trung dài hạn rất tốt cho doanh nghiệp và hộ dân, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), khi đi thuê tài chính các doanh nghiệp, hộ dân không phải thế chấp tài sản. Giá trị đi thuê có thể lên tới 100% giá trị tài sản. Hàng ngàn khách hàng được hỗ trợ về tài sản là máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, dây chuyền sản xuất, bên cạnh đó một số công ty hội viên còn cho vay bổ sung vốn lưu động đối với khách hàng thuê…

Tuy nhiên, theo Tổng thư ký Hiệp hội, dư nợ cho thuê tài chính còn mức rất khiêm tốn - chưa được 0,33% tổng dư nợ cho vay nền kinh tế, trong khi tín dụng trung dài hạn lại đang là gánh nặng cho các ngân hàng thương mại mà lĩnh vực cho thuê tài chính chưa san sẻ được.

“Số lượng công ty còn ít, sản phẩm dịch vụ tài chính được phép hoạt động bị bó hẹp, có những sản phẩm như bao thanh toán, tư vấn tài chính… Mặc dù các công ty hội viên đều có kinh nghiệm, đội ngũ cán bộ có kỹ năng nghiệp vụ tốt, nhưng chưa được phép cung ứng”, ông Hòe chia sẻ.

Cùng với đó, nhiều loại phí trong hoạt động cho thuê tài chính - cũng chính là cấp tín dụng bằng tài sản, nhưng chưa được phép thu thêm một số loại phí dịch vụ từ tín dụng hoặc cung ứng thêm dịch vụ như đề cập ở trên, vì vậy thu nhập của các công ty hội viên vẫn chỉ trông chờ vào hoạt động cấp tín dụng nên rủi ro về thu nhập là khá cao.

Nguyên nhân cũng có lý do từ những vướng mắc trong quy định của pháp luật, như có điểm còn chưa được hướng dẫn chi tiết như “cho thuê tài sản khác” đề cập trong Nghị định 39.

Nhiều quy định đối với cho thuê tài chính được đặt chung với các ngân hàng thương mại nên có điểm chưa phù hợp với lĩnh vực cho thuê tài chính, ví dụ như tỷ lệ khả năng chi trả trong 30 ngày là 20%, trong khi công ty tài chính không huy động tiền gửi dân cư, không được mở tài khoản thanh toán cho khách hàng mà các nguồn huy động hoặc đi vay của cho thuê tài chính là khá ổn định được quản trị tốt về khe hở kỳ hạn giữa tài sản có và tài sản nợ; một số sản phẩm dịch vụ tài chính các công ty cho thuê tài chính có kinh nghiệm và có đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp nhưng pháp luật chưa cho phép cung cấp.

Tất nhiên, ông Hòe cũng làm rõ, có nguyên nhân về mặt chủ quan, các hoạt động của các doanh nghiệp còn hạn chế, chưa năng động và sáng tạo, chưa mạnh dạn đề xuất các đề án, dự án để xin phép cơ quan quản lý cho phép triển khai thí điểm để từ đó có hành lang pháp lý chính thức cho các sản phẩm, dịch vụ mới.

Bên cạnh đó trong các công ty cho thuê tài chính cũng có đơn vị hoạt động yếu kém, rủi ro phải giải thể hoặc chuyển đổi mà nguyên nhân chính là từ yếu tố quản trị và rủi ro đạo đức dẫn đến những nghi ngại từ cơ quan quản lý nhà nước, thậm chí có sản phẩm cho thuê khá hiệu quả như tàu vận tải đã bị cấm cho thuê...

Đặc biệt, ông Hòe cho biết, nhiều khi thiết kế chính sách vẫn còn bị bỏ quên. Ví dụ như vướng mắc về biển số xe nền vàng hay trắng khi cho thuê tài chính với khách hàng sử dụng tài sản vào mục đích kinh doanh vận tải hay không phải vận tải; ghi nhận, xuất hóa đơn điện tử đối với các công ty cho thuê tài chính hoặc việc mua tài sản trong nước cho thuê (cung ứng dịch vụ) xuất vào khu chế xuất đã gây ra những vướng mắc về thuế và phí…..

Đây là lý do trong nhiệm kỳ tới, Hiệp hội đặt cao yêu cầu về việc nghiên cứu, xây dựng phương án phát triển phù hợp nhằm nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế của Hiệp hội; đồng thời xây dựng tiếng nói chung thống nhất của Hiệp hội trong việc đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm phát triển lĩnh vực cho thuê tài chính tại Việt Nam.

“Hiệp hội xác định sẽ tích cực tham gia góp ý xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật theo yêu cầu của các cơ quan quản lý Nhà nước. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các công ty cho thuê tài chính hội viên trong việc báo cáo, đề xuất, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết những khó khăn vướng mắc về cơ chế chính sách, nhằm tạo điều kiện để hoạt động cho thuê tài chính phát triển an toàn, hiệu quả, qua đó góp phần thực thi chính sách tiền tệ-tín dụng, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của đất nước”, ông Hòe chia sẻ.

Đặc biệt, Tổng thư ký Hiệp hội Phạm Xuân Hòe nhấn mạnh, công tác truyền thông để xã hội và công chúng hiểu biết nhiều hơn về cho thuê tài chính sẽ được tập trung đẩy mạnh trong nhiệm kỳ này.