Tháo dỡ trạm thu phí Bỉm Sơn
Cục Đường bộ Việt Nam vừa có Công văn số 7510/CĐBVN- KHĐT-TC-QLBT về triển khai Dự án BOT Quốc lộ 1, đoạn tránh TP. Thanh Hóa (gọi tắt là Dự án BOT TP. Thanh Hóa) gửi Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT).
Đây là một trong số 8 dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ do Bộ GTVT là cơ quan nhà nước có thẩm quyền đang có vướng mắc, bất cập đến mức phải chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, bố trí vốn ngân sách thanh toán cho nhà đầu tư.
Tại công văn nêu trên, Cục Đường bộ Việt Nam kiến nghị Bộ GTVT chỉ đạo nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án thực hiện các thủ tục bàn giao tài sản dự án và chấm dứt Hợp đồng BOT đối với hạng mục tuyến tránh phía Đông TP. Thanh Hoá và trạm thu phí Bỉm Sơn (Km 286+397, Quốc lộ 1) làm cơ sở xác lập quyền sở hữu toàn dân về tài sản.
Liên quan đến phương án tháo dỡ trạm thu phí Bỉm Sơn, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành cho rằng, việc tiếp tục sử dụng trạm thu phí này để thu phí hoàn vốn cho tuyến tránh phía Tây TP. Thanh Hoá là không thể thực hiện được. Do đó, Cục Đường bộ Việt Nam đề nghị Bộ GTVT xem xét, cho phép tháo dỡ trạm thu phí để cơ quan này triển khai các bước tiếp theo.
Một đề xuất đáng chú ý khác tại Công văn số 7510 là việc Cục Đường bộ Việt Nam đề nghị Bộ GTVT chấp thuận chủ trương bố trí kinh phí quản lý, bảo dưỡng thường xuyên đối với tuyến tránh phía Đông TP. Thanh Hoá (khoảng 8,5 tỷ đồng để đấu thầu 3 năm) và kinh phí tháo dỡ trạm thu phí Bỉm Sơn.
“Đây là việc cần thiết để có thể thực hiện tốt công tác quản lý, bảo trì hạng mục đoạn tuyến tránh phía Đông TP. Thanh Hoá và trạm thu phí, tránh gây bức xúc dư luận”, Công văn số 7510 nêu.
Trước đó, cuối tháng 7/2023, Bộ GTVT đã có hướng dẫn Cục Đường bộ Việt Nam về việc xử lý các vấn đề liên quan đến Hợp đồng BOT tuyến tránh phía Đông TP. Thanh Hoá và trạm thu phí Tào Xuyên.
Cụ thể, đối với trường hợp đã tiếp nhận lại công trình từ doanh nghiệp dự án do từ chối thực hiện hợp đồng và thỏa thuận chấm dứt hợp đồng BOT trước thời hạn, Cục Đường bộ Việt Nam với trách nhiệm là cơ quan ký kết hợp đồng, căn cứ điểm b, khoản 4, Điều 52, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP) tổ chức vận hành, kinh doanh công trình, hệ thống hạ tầng nhằm bảo đảm tính liên tục của việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ công đối với dự án đang trong giai đoạn vận hành.
“Nguồn kinh phí cho hoạt động quản lý, tổ chức vận hành, Cục Đường bộ Việt Nam căn cứ khoản 3, Điều 73 của Luật PPP để thực hiện và quyết định tổ chức sửa chữa đột xuất theo phân cấp quy định”, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết.
Khó thu phí hoàn vốn
Dự án BOT TP. Thanh Hóa do Công ty cổ phần Bitexco là nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án là Công ty cổ phần BOT Đường tránh Thanh Hóa. Dự án bao gồm hạng mục tuyến tránh dài 9,98 km và đường vành đai phía Tây TP. Thanh Hóa dài 6 km (tuyến tránh phía Tây).
Theo Cục Đường bộ Việt Nam, tuyến tránh phía Đông thu phí từ tháng 1/2009, thời gian thu phí hoàn vốn là 7 năm 6 tháng (chưa gồm 3 năm thu phí tạo lợi nhuận theo Hợp đồng gốc). Như vậy, đến tháng 8/2017, tuyến tránh phía Đông đã đủ thời gian hoàn vốn và đã dừng thu phí từ ngày 10/8/2017.
Tuy nhiên, đến nay, nhà đầu tư chưa chấm dứt hợp đồng cũng như chưa thực hiện thủ tục bàn giao tài sản của dự án cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Kể từ khi dừng thu phí đến nay, nhà đầu tư không thực hiện duy tu, bảo trì đoạn tuyến, dẫn đến mặt đường bị hư hỏng, hằn lún vệt bánh xe, các công trình cầu bị hư hỏng các khe co giãn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.
Để đảm bảo an toàn giao thông, an toàn công trình, Cục Đường bộ Việt Nam đã giao Khu Quản lý đường bộ II (đơn vị quản lý tuyến khu vực Thanh Hoá) chủ trì, mời các đơn vị liên quan tham gia kiểm tra hiện trường Dự án để tiếp nhận đoạn tuyến tránh phía Đông TP. Thanh Hoá và trạm thu phí Bỉm Sơn để bảo quản kể từ 15h ngày 13/6/2023.
Trong khi đó, tuyến tránh phía Tây được đầu tư năm 2015 và cùng sử dụng trạm thu phí Bỉm Sơn để hoàn vốn. Tuyến tránh phía Tây đã được nhà đầu tư đưa vào khai thác từ tháng 1/2019, kết thúc thời gian bảo hành vào tháng 7/2022.
Triển khai Nghị quyết số 437/NQ-UBTVQH14 của UBTV Quốc hội, kết quả đánh giá cho thấy, trạm thu phí Bỉm Sơn trên Quốc lộ 1 nằm ngoài phạm vi đầu tư tuyến tránh phía Tây (cách tuyến tránh phía Tây 38 km), nên bất cập do “đầu tư một nơi, thu phí một nơi”, có thể gây phản ứng của người tham gia giao thông, gây mất an ninh trật tự.
Chính vì vậy, mặc dù tuyến tránh phía Tây đã hoàn thành đưa vào khai thác từ tháng 1/2019, nhưng nhà đầu tư chưa được thu phí để hoàn vốn. Thực hiện kết luận của Lãnh đạo Chính phủ, Bộ GTVT đã phối hợp với UBND tỉnh Thanh Hóa nghiên cứu phương án di dời trạm Bỉm Sơn về tuyến tránh phía Tây để hoàn vốn.
Tuy nhiên, do hiện tại lưu thông theo hướng Bắc - Nam qua khu vực TP. Thanh Hóa đã có tuyến tránh phía Đông (quy mô 4 làn xe) và Quốc lộ 1, nên nếu tổ chức thu phí trên tuyến tránh phía Tây thì các phương tiện sẽ lựa chọn lưu thông trên 2 tuyến đường miễn phí.
Bên cạnh đó, trên tuyến tránh phía Tây trong phạm vi dự kiến đặt trạm thu phí có tới 16 vị trí giao cắt với các đường ngang, các phương tiện có thể sử dụng để trốn phí. Do vậy, phương án di dời trạm Bỉm Sơn về tuyến tránh phía Tây để hoàn vốn không khả thi.
Để xử lý các vướng mắc, Bộ GTVT đã kiến nghị Chính phủ áp dụng phương án chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, đồng thời bố trí vốn ngân sách nhà nước (khoảng 920 tỷ đồng) để thanh toán cho nhà đầu tư Dự án BOT TP. Thanh Hóa. Tới nay, phương án xử lý tại Dự án BOT TP. Thanh Hóa và 7 dự án BOT hiện vẫn đang chờ cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Quốc hội diễn ra vào đầu tuần này, Bộ trưởng Bộ GTVT thừa nhận sự chậm trễ trong việc xử lý các vướng mắc tại 8 dự án BOT, đồng thời cam kết, Bộ GTVT đang rất nỗ lực xây dựng các phương án xử lý tối ưu, dự kiến báo cáo Chính phủ trước ngày 15/11/2023; hy vọng trong thời gian sớm nhất, Chính phủ sẽ trình Quốc hội phương án tháo gỡ.
