Bán tiếp cổ phần nhà nước tại Sabeco: Ẩn số đối tác lớn

Ẩn số đối tác lớn

Báo cáo được Công ty cổ phần Chứng khoán TP.HCM (HSC) công bố mới đây cho biết, theo một công văn đề ngày 30/8/2017 của Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp, Nhà nước sẽ bán 53,59% cổ phần tại Sabeco. Nhiều khả năng, phương thức bán cổ phần sẽ là đấu giá.

“Tuy nhiên, chưa biết việc bán cổ phần sẽ được thực hiện một lần hay nhiều đợt. Nếu được làm theo cách thức tương tự như trường hợp của Vinamilk, thì nhiều khả năng, cổ phần nhà nước sẽ được bán ra theo các đợt khác nhau”, báo cáo của HSC nêu.

Trước đó, tại cuộc họp báo tháng 7/2017, đại diện Bộ Công thương cho biết, Sabeco đã ký hợp đồng với tư vấn giải pháp thoái vốn theo hình thức đấu thầu rộng rãi với liên doanh gồm Công ty cổ phần Chứng khoán Bảo Việt, Công ty Ernst & Young và Công ty cổ phần Thông tin và Định giá Việt Nam.

Sau khi đơn vị tư vấn có tờ trình Bộ Công thương về giải pháp thoái vốn tại Sabeco trong tháng 7/2017, Bộ Công thương sẽ báo cáo cụ thể về Đề án Thoái vốn nhà nước tại Sabeco tới Thường trực Chính phủ.

Nhà nước hiện nắm giữ 89,59% vốn điều lệ của Sabeco. Bộ Công thương trước đây cũng đề nghị thoái vốn chủ sở hữu nhà nước theo lộ trình 2 đợt: đợt 1 bán 53,59% vốn điều lệ và đợt 2 bán 36% vốn điều lệ còn lại, thực hiện trong năm 2016. Tuy nhiên, đến thời điểm này, vẫn chưa có thông tin chính thức cuối cùng được công bố.

Trong danh sách các nhà đầu tư đang quan tâm tới việc mua cổ phần tại Sabeco có các tập đoàn hàng đầu trên thế giới về ngành đồ uống và thực phẩm như Heineken (Hà Lan), AB InBev (Mỹ), ThaiBev (Thái Lan), Asahi (Nhật).

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư Online - Baodautu.vn, ông Phan Chí Dũng, nguyên Vụ trưởng Vụ công nghiệp nhẹ (Bộ Công thương) cho hay, sở dĩ Sabeco được săn đón nhiệt tình bởi nhà sản xuất này đang nắm thị phần lớn nhất tại Việt Nam.

Trong quá khứ, điều kiện để trở thành cổ đông chiến lược tại Sabeco là không dễ cho các nhà đầu tư là những công ty bia lớn trên thế giới, bởi yêu cầu không tạo ra xung đột lợi ích giữa Sabeco và nhà đầu tư, có lợi ích chiến lược phù hợp với chiến lược phát triển của Sabeco.

Nhà đầu tư chiến lược của Sabeco còn phải đáp ứng mục tiêu “nâng cao chất lượng và năng lực sản xuất, kinh doanh sản phẩm rượu và nước giải khát” tại doanh nghiệp này.

Nếu xét ở khía cạnh nâng cao công nghệ hay gia tăng năng lực tiếp thị bán hàng tại Việt Nam, các hãng bia nước ngoài đều không đạt điểm cao. Nguyên nhân là các thương hiệu này đều đang sản xuất, kinh doanh sản phẩm bia cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm của Sabeco.

Từng có một ngân hàng thương mại trong nước đã gần như nắm được cơ hội trở thành cổ đông chiến lược của Sabeco. Hiện cũng có những tên tuổi lừng danh về bất động sản quan tâm mua cổ phần để trở thành cổ đông lớn của Sabeco.

Mua bao nhiêu là đủ?

Theo các chuyên gia, việc thoái vốn Sabeco và một số doanh nghiệp lớn được lên kế hoạch trong năm 2017 sẽ góp phần làm tăng nhanh quy mô thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian tới. Tuy nhiên, với quy mô thanh khoản hiện nay của thị trường còn hạn chế, việc đẩy mạnh thoái vốn hay IPO của các doanh nghiệp nhà nước lớn cũng có những khó khăn nhất định.

“Nếu Nhà nước không còn nắm giữ cổ phần tại Sabeco, thì tổng giá trị thoái vốn tại doanh nghiệp này lên tới 6 - 7 tỷ USD, tức là bằng giá trị giao dịch của thị trường chứng khoán Việt Nam trong hơn 35 ngày. Nghĩa là, dòng vốn của các nhà đầu tư cá nhân, tổ chức trong nước cũng như các nhà đầu tư nước ngoài hiện hữu sẽ không đủ để hấp thụ hết cho đợt thoái vốn này.

Vì thế, cần có phương án để Nhà nước thu được lợi ích tốt nhất từ những “con gà đẻ trứng vàng” như Sabeco, mà không ảnh hưởng đến thoái vốn của các doanh nghiệp nhà nước khác”, chuyên gia phân tích chứng khoán Nguyễn Quốc Hùng tại một công ty chứng khoán nói.

Theo phân tích của các chuyên gia, khi nắm đến 10% vốn điều lệ, nhà đầu tư sẽ có ít nhất 1 ghế trong HĐQT; sở hữu 30% sẽ có ít nhất 2 ghế; sở hữu đến 36% có khả năng phủ quyết một số vấn đề quan trọng của doanh nghiệp; sở hữu từ 51% trở lên sẽ chi phối hoạt động của doanh nghiệp và sở hữu trên 65% vốn điều lệ sẽ quyết định tất cả mọi vấn đề của doanh nghiệp.

“Việc thoái vốn nhà nước với tỷ lệ lớn sẽ có khả năng thu hút được nhiều nhà đầu tư lớn quan tâm, tham gia, từ đó có thể mang lại lợi ích tối đa cho Nhà nước. Tuy nhiên, khả năng kiểm soát doanh nghiệp và lợi ích thu được từ thoái vốn sẽ không tỷ lệ thuận. Nghĩa là, khi tỷ lệ thoái vốn cao, Nhà nước sẽ thu được nhiều lợi ích, song khả năng kiểm soát doanh nghiệp lại thấp đi”, ông Hùng nói.

Áp dụng vào Sabeco sẽ thấy rõ, muốn thu hút các nhà đầu là tổ chức tham gia thì tỷ lệ thoái vốn phải lớn, đủ để ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.

Như vậy, việc thoái vốn của Sabeco trong lần kế tiếp phải giúp nhà đầu tư lớn đạt được ít nhất là 36%, nếu không muốn là tới 51%, để tham gia điều hành, chi phối được hoạt động của doanh nghiệp.

Khi IPO, đã có 5% cổ phần tại Sabeco thuộc về các công ty sở hữu nhãn hàng Heineken. Nguồn tin của Báo Đầu tư cũng cho biết, tới thời điểm hiện nay, đã có 9% cổ phần của Sabeco nằm trong tay nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, các nhà đầu tư ngoại này có tham gia mua tiếp cổ phần để trở thành cổ đông lớn của Sabeco thời gian tới hay không lại là một ẩn số lớn.

“Nếu muốn có quyền phủ quyết một số vấn đề của doanh nghiệp, nhà đầu tư hiện hữu sẽ cần mua ít nhất 17% vốn điều lệ nữa. Còn với các nhà đầu tư khác thì phải mua tới 36%. Bởi vậy, việc bán cổ phần trong lần tiếp theo phải trên 36% mới đủ hấp dẫn một nhà đầu tư mới hoàn toàn”, ông Dũng nhận xét.

Với thực tế đầu tháng 9, giá cổ phiếu Sabeco từng vọt lên 263.000 đồng/cổ phiếu khiến vốn hóa của Sabeco tương đương 7,5 tỷ USD, thì việc sở hữu tới 36% vốn điều lệ, tương đương với hơn 2,5 tỷ USD ngay một lúc là điều không dễ dàng với những nhiều nhà đầu tư.

Bán sao để Nhà nước lợi nhất

Với việc bán tiếp cổ phần nhà nước tại Sabeco, câu chuyện cách bán để ngân sách nhà nước thu được hiệu quả cao nhất đang được bàn luận sôi nổi.

Theo ông Dũng, một vài phương án bán cổ phần Sabeco đã được Bộ Công thương tính tới, như bán nguyên lô 53,59%, chia nhỏ lô 53,59% thành vài gói hoặc bán lô 38,59%. Tuy nhiên, dù theo cách nào, thì cũng không có sự hoàn hảo, mà từng phương án đều bộc lộ cả ưu điểm và nhược điểm.

Hiện các đối tượng đang quan tâm tới cổ phiếu Sabeco có thể phân thành các nhóm là nhà đầu tư chiến lược, nhà đầu tư tài chính và nhà đầu tư nhỏ.

Với trường hợp của Sabeco, các chuyên gia cho rằng, các nhà đầu tư nhỏ, tuy số lượng đông nhưng chủ yếu là mua đi bán lại để kiếm lời, nên chỉ thích hợp để thực hiện đấu giá công khai. Còn các nhà đầu tư tài chính, tuy năng lực và tiềm lực tài chính tốt nhưng lại có nhược điểm là không có kinh nghiệm về cải tổ, đổi mới doanh nghiệp sản xuất - kinh doanh, nên việc trả giá cao sẽ là không dễ.

“Thực tế cho thấy, các nhà đầu tư chiến lược là những nhà đầu tư lớn, có tiềm lực tài chính, có chiến lược phát triển thị trường, hệ thống, có khả năng về vốn, sẵn sàng mua Sabeco với giá cao và sẽ tích cực trong việc cải cách doanh nghiệp nhằm tăng hiệu quả sản xuất, kinh doanh của Sabeco. Nhóm này được biết đến là các doanh nghiệp đang sở hữu những thương hiệu bia quốc tế lớn. Bởi vậy, nếu hướng tới các nhà đầu tư nước ngoài với tư cách là nhà đầu tư chiến lược, cổ đông lớn thì câu chuyện nới room để nhà đầu tư ngoại sở hữu trên 49% vốn, có quyền chi phối hoạt động của Sabeco cũng phải được tính tới”, ông Dũng nhận xét.

Với việc các đối tác nước ngoài có tên trong làng bia quốc tế đang liên tục xuất hiện, tiếp xúc với các cơ quan hữu trách để bày tỏ mong muốn mua cổ phần tại Sabeco thời gian gần đây, ông Dũng cho rằng, nếu chọn phương án bán luôn lô lớn 53,59% trong lần bán cổ phần tiếp theo này và Nhà nước chỉ còn nắm 36% tại Sabeco, sẽ khó có động lực để nhà đầu tư mua tiếp trong lần thoái nốt vốn tiếp theo, bởi nhà đầu tư đã đạt được mục tiêu đủ quyền chi phối doanh nghiệp.

“’Ngược lại, nếu lần bán tiếp theo này chỉ là 38% và Nhà nước vẫn giữ lại 51,59% thì trong lần thoái toàn bộ vốn nhà nước tại Sabeco sau đó, cuộc chiến sẽ thực sự khốc liệt để chọn được người sở hữu 51% vốn, nắm quyền quyết định tại Sabeco”, ông Dũng nói.