Mỹ đã theo đuổi chương trình nghị sự “kết bạn” khi sự cạnh tranh với Trung Quốc ngày càng gia tăng. Chính quyền Tổng thống Biden đã khuyến khích các công ty Mỹ chuyển hoạt động sản xuất công nghệ và điện tử ra khỏi Trung Quốc và sang các nước thân thiện hơn, đặc biệt là Việt Nam và Ấn Độ ở châu Á-Thái Bình Dương.
Việt Nam khởi đầu thuận lợi
Ấn Độ và Việt Nam là những lựa chọn sản xuất hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và công ty nước ngoài, một phần do chi phí lao động thấp. Tuy nhiên, giữa hai quốc gia này, Việt Nam vẫn dẫn đầu với kim ngạch xuất khẩu năm 2023 đạt tổng cộng 96,99 tỷ USD, so với 75,65 tỷ USD của Ấn Độ.
“Việt Nam được biết đến với khả năng sản xuất thiết bị điện tử. Ấn Độ mới tham gia vào lĩnh vực này nên Việt Nam có lợi thế cạnh tranh”, Samir Kapadia, Giám đốc điều hành của India Index và giám đốc điều hành của Vogel Group cho biết.
Trong khi mối quan hệ giữa Ấn Độ với Mỹ ngày càng tích cực, đặc biệt là sau chuyến thăm của Thủ tướng Narendra Modi tới Nhà Trắng vào tháng 6, Việt Nam đã có thỏa thuận thương mại và đầu tư với Mỹ kể từ năm 2007.
Một lợi thế quan trọng khác đối với Việt Nam là đề xuất đơn giản hơn so với Ấn Độ, mà Ấn Độ có “29 bang và mỗi bang có chính sách có thể khác nhau”.
Nari Viswanathan, Giám đốc cấp cao về chiến lược chuỗi cung ứng tại công ty phần mềm Coupa cho biết: “Việt Nam chiếm thế thượng phong khi nói đến lợi thế kinh tế nhờ quy mô sản xuất, với chủ yếu là lao động thủ công”.
Ngoài ra, các lĩnh vực thâm dụng lao động thủ công và có tỷ suất lợi nhuận thấp như sản xuất hàng may mặc “sẽ không tạo được động lực” cho Ấn Độ.
Các tập đoàn công nghệ của Mỹ đang ngày càng đưa một phần chuỗi cung ứng của họ đến Ấn Độ. Tờ Financial Times đưa tin vào tháng 12 rằng, Apple đã nói với các nhà cung cấp linh kiện rằng họ sẽ lấy nguồn pin từ các nhà máy ở Ấn Độ cho chiếc iPhone 16 sắp ra mắt. Apple đã cân nhắc việc mở rộng hoạt động ở Ấn Độ kể từ năm 2016, khi CEO Tim Cook đến thăm Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Google cũng dự kiến bắt đầu sản xuất điện thoại Pixel ở Ấn Độ vào quý II.
Thuế nhập khẩu vẫn ở mức cao
Một trở ngại đối với tham vọng trở thành trung tâm sản xuất của Ấn Độ là thuế nhập khẩu 10% đối với công nghệ thông tin và truyền thông. Theo Andy Ho, Giám đốc đầu tư của VinaCapital, mức này cao hơn thuế nhập khẩu trung bình là 5% của Việt Nam.
Thuế nhập khẩu của Ấn Độ nhằm bảo vệ các nhà sản xuất trong nước, nhưng việc giảm thuế này sẽ là một phần trong nỗ lực của chính phủ nhằm thu hút các công ty nước ngoài sản xuất hàng hóa trong nước.
“Năm 2024 sẽ là năm Thủ tướng Modi dỡ bỏ nhiều mức thuế này, nhưng ông ấy sẽ thực hiện điều đó tập trung vào từng ngành chứ không phải theo từng quốc gia”, ông Samir Kapadia cho biết.
Ví dụ, Ấn Độ vào tháng 1 đã giảm thuế nhập khẩu đối với một số bộ phận kim loại và nhựa được sử dụng trong sản xuất điện thoại di động từ 15% xuống 10%. Điều đó mang lại lợi ích cho các công ty như Apple và Dixon Technologies, nhà sản xuất điện thoại cho Xiaomi, Samsung và Motorola.
“Với thế mạnh của Việt Nam về sản xuất điện tử và xuất khẩu sang Mỹ, đó là nơi chúng ta sẽ sớm thấy lực kéo mạnh nhất khi Ấn Độ cố gắng chiếm thị phần. Điều này bao gồm tất cả các loại nhựa, thành phần kim loại và các mặt hàng cơ khí”, ông Samir Kapadia cho biết.
Nhưng ông Andy Ho cảnh báo rằng việc giảm thuế nhập khẩu “không phải là nguồn lợi thế bền vững trong việc thu hút đầu tư FDI về lâu dài”.
“Điều mà các nhà đầu tư nước ngoài có xu hướng quan tâm hơn là các vấn đề về kinh doanh dễ dàng - đặc biệt là tính linh hoạt trong việc thuê và sa thải công nhân - hơn là thuế nội địa và thuế nhập khẩu. Đây là nguồn lợi thế lâu dài chính của Việt Nam so với Ấn Độ”, ông cho biết.
Hiệu quả là chìa khóa
Mặc dù Ấn Độ muốn trở thành một nền kinh tế phát triển vào năm 2047 nhưng cơ sở hạ tầng của nước này vẫn còn thiếu sót, dẫn đến thời gian vận chuyển và giao hàng bằng đường bộ kéo dài.
“Một con tàu ở Singapore có thể được bốc dỡ hàng trong 8 giờ và được đưa lên xe tải đến các nhà máy tiềm năng, nhưng con tàu tương tự ở Ấn Độ sẽ bị mắc kẹt trong một nhà kho trong nhiều ngày… Trung Quốc có thể đi trước Ấn Độ 10 năm về cơ sở hạ tầng, vì vậy nước này cần nỗ lực hơn nữa để đảm bảo cơ sở hạ tầng tiếp tục được xây dựng”, Mukesh Aghi, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Diễn đàn Đối tác Chiến lược Mỹ - Ấn cho biết.
Ngân sách tạm thời của Ấn Độ ước tính rằng, chính phủ liên bang sẽ chi 2,55 nghìn tỷ rupee (30,7 tỷ USD) để cải thiện hệ thống đường sắt của Ấn Độ.
“Ấn Độ đang đi đúng hướng trên con đường hiện đại hóa hệ thống hậu cần để tăng cường các mô hình chuỗi cung ứng theo yêu cầu cho các nhà nhập khẩu và xuất khẩu và điều này là yếu tố ở tất cả các loại đường và cảng mới. Tôi nghĩ đó sẽ là ưu tiên hàng đầu trước khi tự động hóa”, ông Samir Kapadia cho biết.
