Ngày 31/8/2019 Bộ Công Thương Ấn Độ ra thông báo thay đổi chế độ nhập khẩu đối với các sản phẩm hương nhang từ nhập khẩu thông thường sang nhập khẩu hạn chế.
Theo đó, việc nhập khẩu phải xin phép và được một Ủy ban liên Bộ xem xét cấp phép theo từng lô hàng. Thông báo này có hiệu lực ngay từ ngày ký, không kèm theo quy định nào về các tiêu chí, điều kiện cấp phép.
Do Ấn Độ là thị trường không thể thay thế của các sản phẩm hương nhang liên quan (không nơi nào khác trên thế giới tiêu thụ loại sản phẩm này). Thông báo này của phía Ấn Độ ngay lập tức làm đình trệ toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh ngành hương nhang xuất khẩu đi Ấn Độ của Việt Nam.
Hiện Việt Nam có hơn 100 doanh nghiệp, khoảng 2,5 vạn lao động nông thôn cung cấp nguyên liệu tăm tre, keo, mùn cưa, bột than củi… hoặc trực tiếp sản xuất, gia công loại hương nhang này
Theo Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI), từ góc độ WTO và các cam kết quốc tế của Ấn Độ, nhiều dấu hiệu cho thấy biện pháp cấp phép nhập khẩu này vi phạm các nghĩa vụ của nước này trong các thỏa thuận liên quan.
Bộ Công Thương Việt Nam cho biết, việc Ấn Độ áp dụng chế độ cấp phép nhập khẩu hương nhang đột ngột (có hiệu lực ngay tại thời điểm thông báo), không thông báo trước đã tạo ra những khó khăn nghiêm trọng cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Tính trung bình, mỗi tháng các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu khoảng hơn 300 công hàng hương nhang sang thị trường Ấn Độ (kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của Việt Nam sang Ấn Độ năm 2018-2019 là 76,85 triệu USD).
Tuy nhiên, việc hạn chế nhập khẩu hương nhang của Ấn Độ nói trên khiến cho hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp ngay lập tức bị dừng lại. Các doanh nghiệp đã phải ngừng vận chuyển công hàng theo hợp đồng. Trong khi thời điểm này là lúc các doanh nghiệp của Việt Nam đều tập trung nhân lực, tài chính, nguyên vật liệu để sản xuất hàng.
Theo thống kê của Ấn Độ, kim ngạch nhập khẩu hương nhang của nước này liên tục tăng trưởng qua các năm.
Năm 2018-2019, Ấn Độ nhập khẩu 83,58 triệu USD hương nhang từ các nước trên thế giới. Hai nước xuất khẩu chính hương nhang sang Ấn Độ là Việt Nam và Trung Quốc. Trong đó, Việt Nam luôn chiếm khoảng 90% thị phần nhập khẩu của Ấn Độ đối với mặt hàng hương nhang.
Nguyên nhân Việt Nam chiếm lĩnh thị phần là do Việt Nam có lợi thế ưu đãi thuế quan của Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN- Ấn Độ đối với thuế nhập khẩu mặt hàng này là 5% (từ 1/1/2016).
Việc Ấn độ áp dụng hạn chế nhập khẩu hương nhang có thể xuất phát từ giá thành hương nhang của Việt Nam quá rẻ (giá CIF 600-650 USD/tấn) so với giá thành sản phẩm sản xuất của Ấn Độ, làm ảnh hưởng tới ngành sản xuất hương nhang, khiến nhiều doanh nghiệp của Ấn Độ phải đóng cửa trong thời gian qua.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã ký công thư gửi Bộ trưởng Bộ Công Thương Ấn Độ thể hiện quan ngại và phản đối biện pháp nói trên của Ấn Độ kết hợp đề nghị phía Ấn Độ trước mắt không yêu cầu giấy phép nhập khẩu đối với các lô hàng hương nhang từ Việt Nam đã ký hợp đồng mua bán trước ngày 31/8/2019.
Bên cạnh đó, xem xét, tạm thời ngừng áp dụng biện pháp cấp phép nhập khẩu trong thời gian nhu cầu thị trường ở mức đỉnh điểm (tháng 9 và tháng 10/2019) và về lâu dài hủy bỏ biện pháp quản lý nhập khẩu nói trên.
Lãnh đạo Bộ Công Thương cũng đề xuất buổi gặp với Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam để trao đổi về vụ việc và đề nghị Sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam báo cáo về nhà xem xét xử lý vấn đề này, đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp Việt Nam, không làm ảnh hưởng tới quan hệ thương mại đang phát triển tốt đẹp của hai nước Việt Nam và Ấn Độ.
Trong khi đó, Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) cũng sẽ tổ chức buổi gặp gỡ các doanh nghiệp và các Cơ quan Nhà nước liên quan về giải pháp ứng phó trước quy định hạn chế nhập khẩu hương nhang của Ấn Độ.
